Hieronymus Bosch Flashcards
Hieronymus Bosch Ogród rozkoszy ziemskich
Dzieło powstało ok. 1500 roku techniką olejno-temperową na desce. Otwarty tryptyk ma wymiary
3,90 x 2,20 m, zamknięty 1,95 x 2,20 m. Lewe skrzydło ukazuje raj ze sceną Stworzenia Ewy. W rajskim
ogrodzie dostrzec można zarówno zwierzęta egzotyczne, takie jak słoń czy żyrafa, jak i stwory
z bestiariuszy, np. jednorożca. Kwaterę środkową wypełnia tytułowy ogród ziemskich rozkoszy.
Postacie różnych płci i ras oddają się zmysłowym przyjemnościom w otoczeniu przeskalowanych
owoców i fantastycznych formacji skalnych. Piekło wypełniają sceny najbardziej wymyślnych tortur.
Grzesznicy dręczeni są różnymi metodami, w zależności od popełnianych za życia grzechów.
Wiele tu motywów muzycznych w myśl przekonania, że muzykowanie należy do kręgu doczesnych
marności. W centrum prawego skrzydła wyobrażono przedziwną postać – jej nogi wspierające się
na łodziach przypominają suche pnie drzew, korpus wygląda niczym skorupka jaja, wewnątrz której
ukazano piekielną gospodę. Twarz tego hybrydalnego monstrum odczytywana jest jako autoportret
malarza. Tryptyk znajduje się w Muzeum Narodowym Prado w Madrycie.
Hieronymus
Bosch
Żyjący na przełomie wieków XV i XVI Hieronymus
Bosch to postać o szczególnym znaczeniu dla dziejów
malarstwa. Mimo że tworzył na terenie Niderlandów,
w niewielkim stopniu czerpał z tradycji Jana van
Eycka, odrzucając mimetyzm jako metodę odtwarzania
świata. Jego dzieła przepełnione są postaciami rodem z sennych
wizji. To stwory hybrydalne powstałe z łączenia ludzi
i zwierząt bądź różnych gatunków zwierząt i roślin. Postacie
te zaludniają fantastyczny krajobraz. Światopogląd Boscha
jest odbiciem niepokojów epoki – eschatologicznych lęków
związanych z datą roku 1500, niepewności wywołanej
odkryciami geograficznymi i zachwianiem wiary
w dotychczas znaną wizję świata oraz grozy epidemii
i wojen pustoszących Europę w późnym średniowieczu.
Dzieła niderlandzkiego mistrza prawie zawsze przedstawiają
niezwykle pesymistyczną wizję ludzkości. Raj to miejsce,
które zostało bezpowrotnie utracone, życie doczesne
to korowód występków i zbrodni, a w konsekwencji
jedynym możliwym przeznaczeniem całej ludzkości
staje się piekło. Kreacjonistycznie, czyli w sposób
oparty na wyobraźni, potraktowane piekło to świat ruin
i pożóg zaludniony przerażającymi demonami i potępieńcami poddawanymi torturom. Dzieła przesycone są zmysłowością. Wyobraźnia
tego artysty wyrasta z mentalności typowej dla średniowiecza, chociaż w jego obrazach często
widać znaki nowych czasów, nie tylko w treści, Bosch zna takie zabiegi, jak np. perspektywa
powietrzna
Wóz z sianem
Autorstwo dzieła budzi wątpliwości, jednak z pewnością powstało w pracowni Hieronymusa Boscha.
Obraz wykonano techniką olejno-temperową na desce. Otwarty tryptyk ma wymiary 1,90 x 1,35 m,
zamknięty 95 x 135 cm. Skrzydło, w którym zastosowano narrację kontynuacyjną, ukazuje sceny rajskie
ilustrujące Księgę Genesis. W części centralnej dominuje wóz z sianem symbolizującym pozorne
wartości, którym hołdują ludzie. Za wozem podąża orszak prowadzony przez papieża i cesarza.
Ludzie, żeby uszczknąć choć źdźbło, mordują się i tratują. Na szczycie wozu malarz przedstawił dwie
pary między aniołem a diabłem, który im przygrywa. To swoista Psychomachia. Bój o dusze jest jednak
przesądzony, zamiast koni wóz ciągną hybrydalne diabły, podąża on wprost ku piekłu przedstawionemu
na prawym skrzydle. Dzieło znajduje się w Muzeum Narodowym Prado w Madrycie.
