Malarstwo francuskie i niemieckie Flashcards
Pietà z Avignon
We Francji i w Niemczech malarstwo rozwijało się pod wpływem sztuki niderlandzkiej. Obraz powstał w 1455 roku, bywa przypisywany Enguerrandowi Quartonowi. Pietę wykonano temperą
na desce. Maria w pełnym boleści milczeniu adoruje ciało Syna. W obrazie zwraca uwagę dramatyzm przedstawienia ciała
martwego Chrystusa o zsiniałych ustach. Widoczne są, mimo zastosowania tradycyjnego
złotego tła, wpływy malarstwa Rogiera van der Weydena. Jednoznacznie wskazują
na to łamane draperie szat i realizm ujęcia twarzy postaci – fundator przedstawiony
został wręcz portretowo. Porażający jest realizm widoczny
w ukazaniu zwłok – wręcz odczuwa się pośmiertne zesztywnienie ciała Chrystusa. Po obu stronach
grupa Piety flankowana jest przez św. Jana Ewangelistę, który delikatnie zdejmuje Chrystusowi koronę
cierniową, i św. Marię Magdalenę, ocierającą łzy rąbkiem szaty i eksponującą swój atrybut – puszkę
na wonności. Zobrazowany z lewej strony fundator, kanonik kartuzji Jean de Montagnac, jest tej samej
wielkości co postacie świętych. Scena otoczona jest wyciśniętym w złocie napisem pochodzącym
z lamentacji Jeremiasza: „Wy wszyscy, którzy drogą zmierzacie, przyjrzyjcie się i popatrzcie, czy jest taka
boleść jak ta, która mnie przygniata”. Słowa te akcentują ideę compassio Marii. Dzieło o wymiarach
2,18 x 1,63 m znajduje się w paryskim Luwrze.
Jean Fouquet Dyptyk z Melun
jest interesującym dziełem malarstwa francuskiego XV wieku. Przedstawia on
na jednym ze skrzydeł klęczącego fundatora – sekretarza króla Karola VII polecanego
Marii przez św. Szczepana, na drugim Marię z Dzieciątkiem w otoczeniu czerwonych
i niebieskich aniołów. W wyjątkowo zmysłowym wizerunku Madonny, która odsłania lewą
pierś, dopatrywano się portretu Agnès Sorel, królewskiej kochanki.
Matthias Grünewald, Ukrzyżowanie
Obraz o wymiarach
3,07 x 2,68 m namalowany
techniką olejno-temperową
w latach 1506–1515 to pierwsza
część Ołtarza z Isenheim,
wykonanego dla kościoła
klasztornego antonitów, którzy
prowadzili w Isenheim szpital.
Dzieło to pełniło szczególną
funkcję – wskazywało znaczenie
cierpienia w drodze
do zbawienia. Chorzy mieli wpatrywać
się w udręczone, konwulsyjnie wygięte na krzyżu ciało Chrystusa
i odnajdować w nim uzasadnienie swojego cierpienia. Artysta
wyjątkowo realistycznie ukazał rany Chrystusa i jego zsiniałe usta.
Mimo że tworzył na początku XVI stulecia, czyli w czasach, gdy
w sztuce europejskiej dominował już renesans, jego dzieło poprzez
doloryzm wpisuje się w nurt gotyku ekspresyjnego, a siłą wyrazu
bliskie jest dziełom Wita Stwosza. Uderza
dosłowność przedstawienia ran
Chrystusa. Powyginane ciało
oddziałuje niezwykłą ekspresją.
Zamiast tradycyjnego złotego tła
malarz ukazał ciemność, która
według ewangelicznego opisu
nastała po śmierci Chrystusa.
Scena nie ma jednak charakteru
historycznego – obok Matki
Boskiej, św. Jana Ewangelisty
i św. Marii Magdaleny, którzy
asystowali przy ukrzyżowaniu,
pojawił się także nieżyjący już
wówczas św. Jan Chrzciciel.
Cały ołtarz znajduje się w Musée
Unterlinden w Colmarze
we Francji.
Stefan Lochner
W malarstwie Stefana Lochnera tworzącego w Kolonii widać wpływ spuścizny mistrzów
niderlandzkich. Artysta ten łączy idealizację – typową dla stylu międzynarodowego
– z ostrzejszym załamywaniem fałd i precyzyjnym rysunkiem detali strojów, zaczerpniętym
ze sztuki niderlandzkiej, znanej w Niemczech jeszcze przed połową XV stulecia.
Stefan Lochner Madonna
w krzewie różanym
Obraz o wymiarach
40 x 51 cm wykonany został
temperą na desce
ok. 1440 roku. Przedstawia
Marię z Dzieciątkiem pośród
muzykujących aniołów
na tle pergoli umajonej
kwiatami róż i lilii. Uwagę
zwraca dekoracyjność barw
(szczególnie złotego tła
i błękitnej plamy szaty Marii),
roślinności i klejnotów.
Delikatność modelunku
wyrasta ze stylu
międzynarodowego, wyraźnie
łamane fałdy szat wskazują
jednak na znajomość nowego
nurtu stylowego o genezie
niderlandzkiej.
Obraz znajduje się
w Wallraf-Richartz-Museum
w Kolonii w Niemczech.
Martin Schongauer
Madonna w krzewie
różanym
Obraz o wymiarach
1,15 x 2,00 m
namalowany farbami
olejno-temperowymi
na desce powstał
trzydzieści lat po tym,
gdy ten sam temat
podjął Stefan Lochner.
Oba obrazy ukazują
niemal tę samą
ikonografię, znacznie
różnią się jednak stylem.
Typ urody Marii
w dziele Schongauera
zdradza wpływ
malarstwa Rogiera
van der Weydena. Artysta wykazał się znacznie większą dozą realizmu, który ujawnia się m.in.
w sposobie ukazania roślinności i ptaków w pergoli za Marią. Dzieło ma charakter
symboliczny – przedstawienie pergoli to odwołanie do idei hortus conclusus (łac. ‘ogrodu
zamkniętego’), oznaczającego zarówno dziewictwo Marii, jak i zapowiedź raju.
Dzieło znajduje się
w kościele
Dominikanów
w Colmarze we Francji.
Martin Schongauer
Wpływy van der Weydena widoczne są w twórczości Martina Schongauera, malarza
i grafika tworzącego w Colmarze. Malował on smukłe postacie odziane w szaty z bogatym
układem łamanych fałd.
Konrad Witz Połów ryb na jeziorze Genezaret
Jeden z pierwszych pejzaży przedstawiających konkretne miejsca namalował Konrad Witz
w tle Połowu ryb na jeziorze Genezaret. Postacie Chrystusa i apostołów ukazane zostały
w typowo gotyckich szatach z licznymi łamanymi fałdami, ale otaczający je krajobraz
wiernie oddaje okolice Jeziora Bodeńskiego. Uwagę zwracają odbicia postaci w wodach
jeziora, które dowodzą realistycznego sposobu odtwarzania rzeczywistości.
