Lyf við astma

Question 1

Astmi

meingerð

Answer 1

Bólga í stórum loftvegum
Margskonar frumur og boðefni koma við sögu
–eosinophilar í aðalhlutverki
Th2 frumusvörun
Slímtappar með eosinophilum og epithelfrumum
Hypertrophia á sléttum vöðvafrumum
Einkenni: mæði, teppa, surg í lungum, hósti, uppgangur
Einkenni koma í köstum

Question 2

Lyfjameðferð við astma

Answer 2

Innöndunarlyfjameðferð

• -lyf kemst beint á verkunarstað
• -minni system aukaverkanir

Einkennameðferð
Bólgueyðandi meðferð

Question 3

Lyfjaform

Answer 3

Langoftast innöndunarlyf
Til mixtúra handa börnum en sjaldan notað
Töflur nánast aldrei notaðar

Question 4

Innöndunarlyfjaform

Answer 4

Inhaler úði
--þarf að ýta á takka og anda að sér um leið, hentar ekki öllum
--ódýrt, einfalt í framleiðslu
Inhaler and spacer
--belgur
--oft notað fyrir börn
Diskus
Turbuhaler
Ellipta
Breezhaler
Nebulizer-loftúði
--friðarpípa

Question 5

Markmið lyfjameðferðar

Answer 5

Minnka bólgusvörun og ertanleika berkju

Koma í veg fyrir breytingar á loftvegum, minnkaðan lungnaþroska og tapi á lungnastarfsemi

Question 6

Einkennameðferð

Answer 6

Stuttverkandi beta-adrenvirk lyf

Langverkandi beta-adrenvirk lyf

Question 7

Stuttverkandi beta-adrenvirk lyf

Answer 7

Örvandi á beta-2 adrenerga viðtaka á sléttum vöðvafrumum
Valda slökun á sléttum vöðvum í berkjuvegg
–> berkjuvíkkun
Fljót að virka en verka stutt (4-6 klst)
Notuð eftir þörfum og fyrir áreynslu
Fyrsta lyf í bráðu astmakasti

Question 8

Beta adrenvirk lyf

aukaverkanir

Answer 8

Aukinn hjartsláttur
Skjálfti (handskjálfti)
Erting í hálsi og koki

Svipuð hjá bæði stuttverkandi og langverkandi

Question 9

Salbútamól

Answer 9

Stuttvirkt beta-adrenvirkt lyf
Ventolin
Innúðalyf, Diskus, loftúði

Question 10

Terbútalín

Answer 10

Stuttvirkt beta-adrenvirkt lyf

Bricanyl Turbuhaler

Question 11

Langverkandi beta-adrenvirk lyf

Answer 11

Virka í 12-24 klst
Lengur að virka en stuttverkandi
Notuð gegn næturastma
Fyrirbyggjandi við áreynsluastma
Er bætt við ef sterameðferð er ekki fullnægjandi

Question 12

Salmeteról

Answer 12

Langverkandi beta-adrenvirkt lyf
Serevent
Innúði og Diskus
Varir í 12 klst
Áhrif á 20-30 min
Gefið 2x á dag

Question 13

Formóteról

Answer 13

Langverkandi beta-adrenvirkt lyf
Áhrif koma strax fram
Hámark áhrifa eftir 2 klst
Varir í 12 klst
Oxis
Turbuhaler og úði
Gefið 2x á dag

Question 14

Vilanterol

Answer 14

Langverkandi beta-adrenvirkt lyf
Samsett lyf
Gefið 1x á dag

Question 15

Olodaterol

Answer 15

Langverkandi beta-adrenvirkt lyf
Striverdi respimat
Gefið 1x á dag

Question 16

Indaseterol

Answer 16

Langverkandi beta-adrenvirkt lyf
Onbrez Breezhaler
Gefið 1x á dag

Question 17

Innúðasterar

Answer 17

Draga úr bólgusvörun
Vinna á mörgum stigum bólguferlisins
Áhrif á margar frumugerðir
Bælandi áhrif á boðefni í Th2 svörun
Fyrirbyggja sjúkdóm
Ekki bráð áhrif
Tekur 2-4 vikur að hafa áhrif

Question 18

Aukaverkanir innúðastera

Answer 18

Þruska í munni
Hæsi
Hósti
Ertingur í hálsi
Almennar aukaverkanir við háa skammta

Munnskolun eftir lyfjagjöf dregur úr aukaverkunum

Question 19

Búdesóníð

Answer 19

Innúðasteri
Pulmicort
Innúðalyf, loftúði, turbuhaler

Question 20

Fluticasone Propionat

Answer 20

Innúðasteri
Flixotide
Innúðalyf, Diskus

Question 21

Fluticasone furoate

Answer 21

Innúðasteri
Langvirkt
Relvar ellipta
Samsett lyf með Vilanterol
Gefið 1x á dag

Question 22

Blöndur af innúðasterum og langverkandi beta-adrenvirkum lyfjum

Answer 22

Flutiform úði
--formoterol og fluticasone
Seretide
--fluticasone og salmeterol
Symbicort
--budesonide og formoterol
Relvar ellipta
--fluticasone furoate og vilanterol
Relanio
--salmeterol og fluticasone
Bufomix easyhaler
--Budesonid og formoterol

Question 23

Af hverju er gott að gefa innúðastera og langverkandi beta-virk lyf saman?

Answer 23

Lyf örva verkun hvers annars

Mögulegt að draga úr steraskammti

Question 24

Sterar í töfluformi

Answer 24

Prednisolon
Notað í slæmum astma sem viðhaldsmeðferð
Notað í miðlungs og slæmum astma við bráðar versnanir
Almenn áhrif

Question 25

Prednisolon

Answer 25

Frásogast vel
Verkunartími 12-36 klst
Brotnar niður í lifur
Útskilst yfir 90% í þvagi
Milliverkanir við önnur lyf geta dregið úr verkun

Question 26

Aukaverkanir Prednisolon

Answer 26

Bjúgsöfnun
Háþrýsingur
Beinþynning
Vöðvarýrnun
Minnkuð mótstaða gegn sýkingum
Geðtruflanir
Aukin matarlyst

Question 27

Leukotriene blokkar

Answer 27

LTC4, LTD4, LTE4
CysLT viðtakar
Bindast með mikilli sértækni og sækni við CysLT1 viðtaka
Bólguhemjandi
Samverkandi með innúðasterum
Hafa ekki reynst vel nema hjá litlum hluta astmasjúklinga
Notað gegn áreynsluastma, þegar innúðalyf nýtast illa og ef sjúklingur er með ofnæmiskvef
Notað í viðhaldsmeðferð og sem sterasparandi

Question 28

Montelúkast Singulair

Answer 28

Leukotriene blokki
Töflur, tuggutöflur
Frásogast hratt og vel
Umbrot í lifur
Útskilið í galli

Question 29

Leukotriene blokkar

aukaverkanir

Answer 29

Aukaverkanir eru fátíðar
Höfuðverkur
Meltingaróþægindi
Ofnæmi

Question 30

Mótefni sem lyf

Answer 30

Mótefni gegn IgE

Mótefni gegn IL-5

Question 31

Omalizumab

Answer 31

Xolair
Mótefni gegn IgE
Notað við ofnæmisastma með hækkun á IgE
Stungulyf
Gefið undir húð á 2 vikna fresti
Skammtastærð fer eftir IgE gildum

Question 32

Mepolizumab-Nucala

Answer 32

Mótefni gegn IL-5
Gefið á 4 vikna fresti
Notað í svæsnum eosinophil astma