Bólgueyðandi verkjalyf

Question 1

Gerðir bólgueyðandi verkjalyfja

Answer 1

NSAIDs
--ósérhæfðir COX1 og COX2 hamlar
Coxíb lyf
--sérhæfðir COX2 hamlar
Acetylsalicylsýra (Magnyl)
--sérhæfður COX1 hamli

Question 2

Ábendingar fyrir bólgueyðadi verkjalyfjum

Answer 2

Verkir og bólga
--höfuðverkir, tíðaverkir, verkir eftir aðgerðir, gigt- og bandvefssjúkdómar, íþróttameiðsl, beinbrot, mjúkvefjaáverkar
Hækkaður líkamshiti
--sýkingar, krabbamein, bólgusjúkdómar
Blóðþynning
--acetylsalisylsýra

Question 3

Meginverkanir COX hamla

Answer 3

Bólgueyðandi
Verkjastillandi
Hitalækkandi
(Mest COX2 verkun)

Blóðþynning (COX1)

Question 4

Hitalækkandi áhrif

Answer 4

Í gegnum hypothalamus

Hamla prostaglandín

Question 5

Verkjastillandi áhrif

Answer 5

Prostaglandín auka áhrif annarraboðefna á verkjataugar/viðtaka
T.d. gegnum Bradykinin
Lyfin hindra prostaglandín myndun

Question 6

Bólgueyðandi áhrif

Answer 6

Í gegnum COX2
Æðavíkkun
Bjúgur og verkir

Question 7

NSAIDs lyfjahvörf

Answer 7

Frásogast vel
Gefin um munn og í æð
Hámarksgildi eftir 1-2 klst
Lengurað ná hámarksgildi í liðvökva

Question 8

NSAIDs

aukaverkanir í meltingarvegi

Answer 8

verkir (dyspepsia)
niðurgangur
ógleði og uppköst
magabólgur
magasár
blæðingar í meltingarvegi

Question 9

NSAIDs

Meðferð við aukaverkunum

Answer 9

Misoprostol
–prostaglandín sem eiga að vernda slímhúðir
Sýruhamlandi lyf
–PPI, H2 blokkar

Question 10

NSAIDs aukaverkanir í nýrum

Answer 10

Skert starfsemi
Truflun á blóðflæði
Truflun á saltútskilnaði
Blóðþrýstingshækkun

Question 11

NSAIDs aukaverkanir í húð

Answer 11

Útbrot

Aukið ljósnæmi

Question 12

NSAIDs aukaverkanir frá öndunarfærum

Answer 12

Geta valdið astma hjá næmum einstaklingum
Separ í nefi
Þrálátar nefbólgur

Question 13

NSAIDs aukaverkanir frá hjarta- og æðakerfi

Answer 13

Hækkaður blóðþrýstingur
Aukin hætta á bráðu kransæðaheilkenni og heilaslagi

Bæði NSAIDs og Coxib lyf
Mest hætta í eldra fólki með undirliggjandi kransæðasjúkdóm

Question 14

NSAIDs aukaverkanir í beinmerg

Answer 14

Bæling á framleiðslu
–rauð blóðkorn, hvít blóðkorn og blóðflögur
Sjaldgæft

Question 15

Skömmtun ósérhæfðra bólgueyðandi verkjalyfja eftir helmingunartíma

Answer 15

Stuttur t1/2: gefið 3x á dag
Miðlungs t1/2: gefið 2x á dag
Langur t1/2: gefið 1x á dag

Question 16

Lyf með stuttan helmingunartíma

Answer 16

Ibúprófen
–alvofen express, ibúfen, ibuxin, Nurofen junior apelsin
Indómetasín
–indometacin actavis hylki, confortid endaþarmsstíll
Ketóprófen
–Orudis forðahylki
Ketórólak
–Toradol
–stungulyf, gefið við bráða verkjameðferð

Question 17

Lyf með miðlungs helmingunartíma

Answer 17

Díklófenak
–voltaren og svo margt fleira
–Arthrotec: díklófenak og misoprostol
Naproxen

Question 18

Lyf með langan helmingunartíma

Answer 18

Piroxicam
–Felden gel
Nabumeton
–Relifex

Question 19

COX2 hamlar

lyf

Answer 19

Etorícoxíb
--Arcoxia
Celecoxíb
--Celebra, Cloxabix, Celecoxib actavis
Parecoxíb
--Dynastat
--stungulyf í æð, gefið í bráðaverkjameðferð

Question 20

Kostir og gallar COX2 hamla

Answer 20

Kostir
Hafa ekki áhrif á blóðflögur
Minni áhrif á meltingarveg

Gallar
Geta skert blóðflæði í nýrum og valdið háþrýstingi
Ýmsar gerðir hafa verið teknar af markaði vegna aukaverkana
–Vioxx

Question 21

Nýru og bólgueyðandi verkjalyf

Answer 21

Lækkun í prostaglandínum veldur:

• -saltvarðveislu
• —bjúgur, háþrýstingur, CHF
• -bráðri nýrnabilun
• -hyperkalemiu
• -hyponatremiu

Question 22

Acetýlsalicýlsýra

Verkun

Answer 22

Mikil COX1 verkun

• -blóðþynning
• -varanleg blokkun á blóðflögum
• -verndandi gegn kransæðasjúkdómum

Lítil COX2 verkun

• -lítil bólgueyðandi og verkjastillandi verkun
• -þarf stóra skammta

Question 23

Acetýlsalicýlsýra

lyf

Answer 23

ASA-ratiopharm
Aspirin Actavis
Treo freyðitafla
Hjartamagnýl
Hjarta-aspirín

Question 24

Acetýlsalicýlsýra

lyfjahvörf

Answer 24

Frásogast vel frá meltingarvegi
Frásogast frá maga og smágirni
Nær hámarks blóðþéttni eftir 40-60 mínútur
Mikið próteinbundið
t1/2 er 2-4 klst
Útskilnaður um nýru

Question 25

Acetýlsalicýlsýra

aukaverkanir

Answer 25

Einkenni frá meltingarveg
Einkenni frá húð
Reye's syndrome
Sýru-basa jafnvægishliðranir
Salicylismi
--tinnitus, vertigo, minnkuð heyrn, ógleði, uppköst

Question 26

Parasetamól

virkni

Answer 26

Væg bólgueyðandi áhrif
Verkjastillandi
Hitalækkandi

Virkar í gegnum væga COX2 hömlun
Verkun á TRPA-1 viðtaka í mænu (verkir)
Sennilega eru áhrifin mest í taugakerfi

Question 27

Parasetamól

Lyfjahvörf

Answer 27

Frásogast vel
Gefið um munn
Hámarksþéttni eftir 30-60 mín
Verkjastillandi áhrif eftir 30 mín
Hámarksáhrif eftir 1-2 klst
Lengd verkunar: 4-5 klst
Umbrotið í lifur
Útskilið um nýru

Question 28

Parasetamól

Aukaverkanir

Answer 28

Fáar en geta verið hættulegar
Húðútbrot
Lifrarskemmdir
–bráðar eða langvinnar

Question 29

Parasetamól eitrun

Answer 29

Einkenni koma fram á 2 eða 3 degi
Lifrarskemmdir
--hækkaðir transamínasar, lækkandi próthrombíngildi, storkutruflanir, gula
Lasleikatilfinning
Blóðsykurslækkun
Kalíumlækkun í blóði
Fosfatlækkun í blóði
Metabolísk acidósa
Dreifð storkutruflun (DIC)
Lifrarbilun og lifrardá
Lifrarskemmdir ná hámarki á 4-6 degi

Question 30

Parasetamól

Lyfjaform

Answer 30

Töflur
Munndreifitöflur
Forðatafla
Freyðitöflur
Endaþarmsstílar
Mixtúra
Innrennslislyf

Question 31

Parasetamól

lyfjaheiti

Answer 31

Panodil (+ Brus, Hot, Junior, Zapp)
Paracet
Paratabs Retard
Perfalgan
Pinex (+ Junior, Smelt)
Paracetamol-raiopharm
Paracetamol-Sandoz

Question 32

Parasetamól

Samsett lyf

Answer 32

Blandað með Orfenadrin
--Norgesic
Blandað með kódeini
--Parasetamol/Kodein Actavis
--Parkódín
--Parkódín forte
---Pinex Comb Forte