Les 10 Flashcards
Wat zijn de fundamentele structuren van het menselijk bestaan volgens de psychoanalytische en structurele theorieën.
- Het reële
- Het Imaginaire
- Het symbolische
Leg het Reële kort uit
Wordt voorgesteld als het ongrijpbare, de lichamelijke driften en het existentiële onbehagen waarmee de mens worstelt.
Leg het imaginaire kort uit.
omvat beelden en scenario’s waarmee we grip proberen te krijgen op die existentiële worsteling
Leg het symbolische kort uit.
- Het register van taal en cultuur: een systeem van betekenissen waarmee we de wereld ordenen en onszelf een plaats geven in relatie tot anderen.
- het Symbolische bemiddelt tussen het Reële en onze culturele/sociale werkelijkheid, maar kan nooit volledig het existentiële onbehagen overwinnen.
Wat vormen het imaginaire en het symbolische samen?
- De registers waarlangs het menselijke intellect probeert om cotrole te verwerven over het onbehagen in het hart van ons bestaan. hun impact is echter maar partieel.
Wat is de symbolische orde?
- de plek van de betekenaar waarmee we de wereld benoemen en onszelf een positie toekennen in verhouding tot wie en wat ons omringt.
- Ze impliceren een ordening
- Via de betekenaar ontstaat een wereld die geordend is volgens de logica van het verschil
Geef de samenhang tussen het symbolische en ordening
- Via taal en betekenaren creëert het Symbolische een logica van verschil: dingen krijgen een identiteit door wat ze niet zijn (bijv. een meisje is geen jongen, een man geen plant).
- Tegelijk weerspiegelt deze ordening ook de culturele patronen die ons sociaal functioneren structureren. Dit wordt vaak aangeduid als de “symbolische orde”.
Wat vormen het imaginaire en het symbolische samen?
De registers waarlangs het menselijke intellect probeert om cotrole te verwerven over het onbehagen in het hart van ons bestaan. hun impact is echter maar partieel.
Wat zeggen Lacan en structurele denkers over het symbolische?
- Lacan benadrukt dat het Symbolische inherente orde biedt, maar ook dat deze orde cultureel bepaald is. Taalgebruik binnen een specifieke cultuur draagt sociale regels en waarden over.
- Dit sluit aan bij de antropologie van Claude Lévi-Strauss, Freud’s Oedipus-theorie, en Roman Jakobson’s theorie over de metafoor: allemaal tonen ze hoe taal, symbolen en culturele praktijken sociale structuren creëren en handhave
Computers functioneren door berekeningen uit te voeren op reeksen getallen die uitsluitend bestaan uit combinaties van 0 en 1. Lacan past een vergelijkbare gedachte toe op het Symbolische. Geef deze.
- Elke symbolische articulatie (zoals taal) impliceert een strikte en systematische ordening.
- Deze ordening overstijgt het Reële (de rauwe werkelijkheid) en definieert het subject als fundamenteel tekortschietend, omdat het nooit volledig kan samenvallen met het Symbolische
Wat is doodsdrift volgens Freud?
Naast het nastreven van lust via het vermijden van onlust, zoeken mensen ook een vreemde vorm van lust in het herhalen van onlust. Hij noemde dit de doodsdrift, al bleef hij worstelen om dit concept volledig te begrijpen.
- Fort-da spel van 18 maanden oude kleinzoon
Wat zei Lacan over het Fort-da spel van de kleinzoon van Freud?
- Het gaat het kind niet alleen om met het herhalen van afscheid, maar het creëren van een voorspelbare structuur die de ompact van het reële verzacht
- Door het klosje als “fort” te benoemen, blijft het psychologisch aanwezig, zelfs als het visueel verdwenen is.
- Het benoemen introduceert een symbolische orde: het woord “doodt” de overweldigende realiteit en vervangt die door een gecontroleerde voorstelling.
Voor wat vormt de binaire structuur “fort” en “da” de basis
- Vormt basis voor een bredere symbolische ordening
- Zodra betekenaars worden aaneengeschakeld, ontstaan er logische patronen en regels (zoals mogelijkheden, noodzakelijkheden en onmogelijkheden) waaraan de gebruiker onvermijdelijk onderworpen is
- Hiermee toont Lacan hoe taal en symbolen ons bestaan structureren
Hoe wordt de onvoorspelbaarheid van de situatie bepaald? Geef antwoord adhvv het voorbeeld met kop of munt.
De onvoorspelbaarheid van de situatie wordt dus bepaald door de niet-beheersbare invloed van de gooier zelf
Wanneer we, zoals Lacan doet, de uitkomsten van het opgooien van een munt groeperen in reeksen van drie, ontstaan er patronen die we kunnen categoriseren in drie types. geef deze 3 types.
- Symmetrische combinaties: alle tekens zijn gelijk (+++,—)
- Dissymetrische combinaties: Twee gelijke tekens worden voorafgegaand of gevolgd door een ander teken (+–,-++,…)
- Alternerende tekens: De tekens wisselen elkaar af (+-+-+-)
Wat tgebeurte er wanneer we willekeurige reeksen zoals + + + - + + - - + - … in groepjes van drie ordenen?
Er ontstaan structuren die bepaalde mogelijkheden en onmogelijkheden onthullen.
- Elke groep, (1, 2 of 3) vertegenwoordigt een patroon binnen de reeks en via deze ordening krijgen de willekeurige uitkomsten een systematische structuur.
- Dit toont hoe het combineren van eenvoudige binaire elementen patronen en logische structuren oplevert.
In dit voorbeeld ontstaat er, door de opeenvolgende uitkomsten van het muntopgooien in reeksen van drie te groeperen, een interne structuur met specifieke wetmatigheden.
Interessant is dat niet elke combinatie willekeurig door een andere kan worden gevolgd. Bijvoorbeeld, een symmetrische combinatie (1) kan niet meteen gevolgd worden door een alternerende combinatie (3). Dit laat zien dat er logische beperkingen zijn: een combinatie kan alleen gevolgd worden door dezelfde of een specifieke andere combinatie.
Wat concludeert Lacan uit de reeksen?
Lacan concludeert hieruit dat deze reeksen niet puur willekeurig zijn, maar dat er een interne ordening en structuur ontstaat. Dit weerspiegelt de aard van het Symbolische, dat zich onderscheidt van het Reële (de rauwe werkelijkheid) en het Imaginaire (beelden en scenario’s), omdat het een inherent gestructureerde logica bevat.
Wat maakt dat het individu onderworpen is aan een ordening en hem tot subject maakt volgens Lacan?
Lacan stelt dat de inherente structuur van mogelijkheden en onmogelijkheden in symbolische systemen, zoals het opvolgingspatroon van muntcombinaties, het individu onderwerpt aan een ordening en hem tot subject maakt. Hoewel de gooier de uitkomst van een worp niet direct kan beheersen, bepaalt zijn fysieke handeling de baan van de munt. Zodra de focus echter verschuift naar de patronen in de reeksen van drie, wordt de toekomst beïnvloed door het verleden: een symmetrisch patroon kan bijvoorbeeld alleen gevolgd worden door een symmetrisch of dissymmetrisch patroon, nooit door een alternerend patroon.
Deze structuur maakt het mogelijk om te anticiperen op toekomstige combinaties, waardoor de handeling van de gooier zelf minder centraal staat. Volgens Lacan bevindt het subject zich precies in die “dode plek” tussen het verleden en de toekomst, een plek van tekort die ontstaat binnen het Symbolische. Dit Symbolische creëert een ordening die zowel opties opent als andere uitsluit, zonder directe verbondenheid met het Reële.
Wat zeht Lacan over de verelijking van deze structuur met natuurlijke taal?
ook taal heeft een inherente ordening, zoals grammatica en syntax. Wanneer iemand Nederlands spreekt, put hij enerzijds vrij uit de woorden en regels van de taal, maar wordt hij tegelijkertijd beperkt door de spelregels van die taal. Dit duale karakter van vrijheid en beperking maakt taalgebruik tot een fundamenteel symbolische activiteit die ons subjectiviteit verleent.
Wat stelde Claude Lévi-Strauss, een structureel antropoloog, over taal?
- Taal is niet alleen een praktisch intsrument, maar ook een fundamenteel middel waarmee mensen hun wereld begrijpen, ordenen en hun onderlinge verhoudingen reguleren.
- stelde dat taal niet slechts een middel is om de werkelijkheid in kaart te brengen, maar actief bijdraagt aan hoe mensen hun wereld construeren.
- Hoewel de realiteit niet volledig subjectief of constructivistisch is, wordt onze ervaring ervan wel gevormd door talige symbolische ordening.
- Studie van de sjamanistische geneespraktijken bij de Cuna in Panama
- de manier waarop samenlevingen hun wereld benoemen en classificeren een wetenschappelijke logica volgt, zelfs in tribale samenlevingen
- Deze talige classificaties zijn cruciaal voor overleven en handelen binnen die specifieke context. Een westerling zonder toegang tot deze kennis zou in veel tribale samenlevingen niet overleven.
- Boek: Triste Tropiques
geef de Studie van de sjamanistische geneespraktijken bij de Cuna in Panama van Claude Lévi-Strauss.
Hier bevordert een sjamaan met rituele zang een moeilijke bevalling door de situatie talig te structureren en betekenis te geven, waardoor de vrouw verlichting ervaart.
Wat is het totemisme?
Clans geven zichzelf namen die verwijzen naar dieren of objecten (bijvoorbeeld een beer of een boom). Hoewel deze totemnamen arbitrair zijn en geen directe verbondenheid met het dier impliceren, fungeren ze als een manier om verschillen tussen clans te markeren. Dit systeem van verschillen, waarbij clans van elkaar onderscheiden worden zoals dieren of planten van elkaar verschillen, helpt sociale relaties te structureren.
Wat zegt Lévis Strauss in zijn boek, Triste Tropiques?
- Bespreekt antropologische bezoek aan tribale samenlevingen
- Stelt dat elk volk een eigen stijl heeft, een systeem van georganiseerde gebruiken en gedachten, waarin de mensen binnen hun gemeenschap functioneren
- Dit systeem is relatief beperkt, maar speelt zich af in zowel individueel gedrag als collectieve gedragingen. Talige classificaties zijn hierbij cruciaal en zorgen voor het opdelen van de groep in subgroepen, zoals mensen versus dieren, mannen versus vrouwen, en volwassenen versus kinderen. Elke subgroep heeft specifieke verplichtingen en privileges, wat de samenleving een bepaalde ordening geeft.
Naar welke 2 belangrijke groepsrelaties die culturen structureren verwijst lévi?
- Het incestverbod
- Het exogamiegebod
=> Deze regels zijn fundamenteel voor de organisatie van sociale interacties en relaties
=> Beide structuren zijn via symbolische uitwisselingsrelaties georganiseerd en helpen de sociale ordening in stand te houden
