Leki psychiatria Flashcards
Do leków stosowanych doraźnie w napadzie paniki należy:
A)
fluoksetyna
B)
wenlafaksyna
C)
alprazolam
D)
aripiprazol
E)
klorazepat
C)
alprazolam
83%
Świetnie! Szybko działające benzodiazepiny są lekami z wyboru do przerywania napadów paniki. Warto jednak pamietać, że nie powinno się ich stosować dłużej niż 4-6 tygodni ze względu na ryzyko wystąpiena objawów uzależnienia. Do tego czasu powinny jednak zadziałać już inne leki o działu przeciwlękowym, takie jak SSRI.
Do selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny nie należy:
A)
sertralina
B)
fluoksetyna
C)
fluwoksamina
D)
wortioksetyna
E)
paroksetyna
D)
wortioksetyna
52%
Dobrze! Wortioksetyna to lek przeciwdepresyjny nowej generacji: hamuje aktywność transportera serotoniny oraz moduluje aktywność receptorów serotoninergicznych. Jest częściowym agonistą 5-HT1A oraz 5-HT1B oraz antagonistą receptorów 5-HT3, 5-HT1D oraz 5-HT7. W mniejszym stopniu wpływa także na inne receptory oraz pośrednio wpływa także na przekaźnictwo noradrenergiczne oraz dopaminergiczne.
Do SSRI należą:
fluoksetyna,
fluwoksamina,
sertralina,
paroksetyna,
citalopram,
escitalopram.
Do grupy leków inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny SSRI nie należy:
A)
paroksetyna
B)
wortioksetyna
C)
sertralina
D)
fluwoksamina
E)
escitalopram
B)
wortioksetyna
82%
Bardzo dobrze! Wortioksetyna mimo tego, że w niektórych, starszych źródłach była zaliczana do SSRI obecnie jest uznawana za lek z grupy modulatorów i stymulatorów serotoniny. Innym lekiem z tej grupy jest wilazodon.
Do najczęstszych objawów ubocznych leków z grupy SSRI należą:
A)
zaburzenia poznawcze
B)
objawy stenokardialne
C)
zawroty głowy
D)
nudności, biegunki, bezsenność
E)
myśli samobójcze
D)
nudności, biegunki, bezsenność
75%
Dobrze! Objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, utrata apetytu, biegunka) oraz niepokój i bezsenność to jedne z najczęstszych objawów niepożądanych SSRI.
Do objawów ubocznych leczenia zespołu napięcia przedmiesiączkowego selektywnymi modulatorami zwrotnego wychwytu serotoniny należy:
A)
hirsutyzm
B)
łysienie
C)
nieprawidłowe krwawienie z macicy
D)
zahamowanie jajeczkowania
E)
zmniejszenie libido
E)
zmniejszenie libido
90%
Super! Jednym ze skutków ubocznych stosowania leków z grupy SSRI jest zmniejszenie libido. Poza tym można zaobserwować zaburzenia żołądkowo-jelitowe: nudności, brak apetytu, dyskomfort w jamie brzusznej, niepokój (po fluoksetynie), bezsenność lub nasiloną senność (na początku stosowania), inne zaburzenia seksualne: zaburzenia wytrysku i orgazmu, zmiany masy ciała , objawy pozapiramidowe (głównie po citalopramie i escitalopramie) oraz najpoważniejsze powikłanie ich stosowania, czyli zespół serotoninowy.
Przykładem leku o działaniu serotoninergicznym i noradrenergicznym (SNRI) jest:
A)
fluoksetyna
B)
reboksetyna
C)
kwetiapina
D)
trazodon
E)
wenlafaksyna
E)
wenlafaksyna
74%
Wyśmienicie! Wenlafaksyna, obok duloksetyny i milnacipranu, należy do leków przeciwdepresyjnych z grupy SNRI, czyli inhibitorów wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny. Uznawana jest za jeden z najskuteczniejszych przeciwdepresantów. Szczególnie skuteczna w przypadku epizodów depresyjnych z towarzyszącym spowolnieniem psychoruchowym czy też w leczeniu depresji przebiegającej z bólem.
Najczęstszym objawem niepożądanym związanym ze stosowaniem klozapiny jest/są:
A)
zespół metaboliczny
B)
zespół parkinsonowski
C)
zaburzenia rytmu serca
D)
leukopenia
E)
hiperprolaktynemia
C)
zaburzenia rytmu serca
12%
Poważne zaburzenia rytmu serca są powikłaniem, które może wystąpić w trakcie stosowania klozapiny, jednak zdarza się to rzadko. Za to dość często może wystąpić tachykardia.
D)
leukopenia
52%
Pytanie kontrowersyjne. Każde z wymienionych powikłań może wystąpić przy stosowaniu klozapiny. Żaden z zalecanych przez CEM podręczników nie precyzuje jednak, który zdarza się najczęściej. W piśmiennictwie objawy hematologiczne są wymieniane jako najczęstsze objawy niepożądane po stosowaniu klozapiny, stąd nasza odpowiedź. Należy pamiętać, że leukopenia nie równa się agranulocytozie. Naszą odpowiedź oparliśmy między innymi ten artykuł [LINK], w którym autor wskazał, że najczęściej wymienianymi powikłaniami po leczeniu klozapiną są powikłania hematologiczne.
W przypadku leczenia chorych na schizofrenię klozapiną niezbędne jest monitorowanie:
A)
stężenia kreatyniny
B)
stężenia hormonów tarczycy
C)
elektrolitów (Na i K)
D)
gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP)
E)
morfologii i rozmazu
E)
morfologii i rozmazu
91%
Dobrze! Ciężkim powikłaniem stosowania klozapiny jest agranulocytoza, dlatego podczas jej stosowania zaleca się kontrolę morfologii krwi obwodowej z rozmazem.
Mimowolne ruchy w zakresie kończyn, mięśni mimicznych, niewystępujące w czasie snu, nasilające się pod wpływem emocji, będące objawem ubocznym działania leków przeciwpsychotycznych to:
A)
akatyzja
B)
dyskinezy
C)
dystonie
D)
parestezje
E)
bradykineza
B)
dyskinezy
65%
Dokładnie tak! Dyskinezy to jedne z pozapiramidowych skutków ubocznych, które mogą pojawić się w czasie stosowania leków przeciwpsychotycznych. Dyskinezy to mimowolne ruchy różnych części ciała, głównie zlokalizowane w obrębie twarzy – dotyczą najczęściej języka, warg i żuchwy. Często obserwowane są także w obrębie kończyn. Nie występują w czasie snu i nasilają się pod wpływem emocji. Wyróżniamy ich postać wczesną i późną. Określenie „późne” dotyczy tych pojawiających się w wyniku dłuższego stosowania neuroleptyków (>6 miesięcy). Dyskinezy mają przewlekły charakter. Występują u 20% pacjentów, częściej u kobiet, przy współwystępowaniu otępienia i w przypadku zażywania leków przeciwparkinsonowskich w przeszłości. Częstość występowania wzrasta również wraz z wiekiem pacjenta.
Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące złośliwego zespołu neuroleptycznego:
A)
występuje 2 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet
B)
charakteryzuje się wzrostem stężenia fosfokinazy kreatynowej powyżej 1000 j./l przy jednoczesnym zmniejszeniu aktywności transaminaz
C)
powikłaniem zespołu mogą być zaburzenia rytmu serca, łącznie z nagłym zatrzymaniem krążenia
D)
do obrazu klinicznego zespołu należą wzmożenie napięcia mięśniowego i zaburzenia świadomości
E)
w badaniach laboratoryjnych można stwierdzić mioglobinurię
B)
charakteryzuje się wzrostem stężenia fosfokinazy kreatynowej powyżej 1000 j./l przy jednoczesnym zmniejszeniu aktywności transaminaz
59%
Rewelacyjnie! W przebiegu złośliwego zespołu neuroleptycznego (ZZN) dochodzi do rabdomiolizy, więc obserwuje się charakterystyczne dla niej zaburzenia w badaniach laboratoryjnych. Jednym z nich jest podwyższenie stężenia fosfokinazy kreatynowej (CPK), jednak już wartości >400 j.m./l sugerują ZZN. Poza tym obserwujemy wzrost poziomu AST, LDH, hiperkaliemię, pojawia się mioglobina w surowicy i w moczu oraz można zaobserwować zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w postaci kwasicy metabolicznej.
Wskaż prawdziwe stwierdzenie dotyczące złośliwego zespołu neuroleptycznego:
A)
wiąże się z nasileniem przekaźnictwa dopaminergicznego
B)
występuje z częstością 0,02–3% osób leczonych neuroleptykami
C)
częściej występuje u kobiet
D)
przejawia się hipotermią
E)
jest następstwem niewydolności nerek
B)
występuje z częstością 0,02–3% osób leczonych neuroleptykami
68%
Brawo! Złośliwy zespół neroleptyczny jest rzadkim powikłaniem, jednak bardzo niebezpiecznym dla życia pacjenta. W przypadku jego wystąpienia trzeba natychmiast odstawić neuroleptyki i wdrożyć leczenie agonistami receptorów dopaminowych. W przypadku pobudzenia pacjenta można także zastosować benzodiazepny.
U pacjentki lat 25, chorującej na schizofrenię, po zastosowanej farmakoterapii doszło do zatrzymania miesiączki. Pacjentka najprawdopodobniej przyjmuje:
A)
olanzapinę
B)
kwetiapinę
C)
zyprazydon
D)
rysperydon
E)
arypiprazol
D)
rysperydon
31%
Dobrze! Jednym z powikłań stosowania risperidonu jest hiperprolaktynemia. Prolaktyna oddziałuje hamująco na oś podwzgórze-przysadka-jajnik, zmniejsza się wydzielanie gonadotropin i w
efekcie zatrzymana zostaje funkcja jajników. Do innych objawów, które mogą wystąpić u tej pacjentki w związku z
nadmiarem prolaktyny jest mlekotok i osłabienie libido.
U pacjentki lat 25, chorującej na schizofrenię, po zastosowanej farmakoterapii doszło do akatyzji. Pacjentka najprawdopodobniej przyjmuje:
A)
olanzapinę
B)
kwetiapinę
C)
klozapol
D)
amisulpryd
E)
arypiprazol
E)
arypiprazol
28%
Dobrze! Akatyzja należy do objawów pozapiramidowych, których ryzyko jest większe w przypadku stosowania klasycznych leków przeciwpsychotycznych. Wszystkie wyżej wymienione są lekami atypowymi.
W tabeli na str. 198 w podręczniku Psychiatria pod red. P. Gałeckiego i A. Szulc (wydanie I, 2018) znajdziesz leki stosowane w zapobieganiu nawrotom ChAD i ich objawy uboczne. Akatyzja jest wymieniona przy arypiprazolu oraz risperidonie.
Czynnikiem ryzyka wystąpienia objawów pozapiramidowych jest m.in. siła powinowactwa leku do rec. D2. Silne powinowactwo mają amisulpryd (+++) i arypiprazol (+++). Kwetiapina i klozapina mają słabe powinowactwo (+), a olanzapina średnie (++). Arypiprazol cechuje się dodatkowo częściowym agonistą rec. D2 i w odróżnieniu od amisulprydu jest także antagonistą rec. 5-HT2A, częściowym agonistą rec. 5-HT1A. U niektórych chorych wykazuje efekt aktywizujący, powoduje pobudzenie lub właśnie akatyzję.
Amisulpryd nie ma powinowactwa do rec. 5-HT1A i 5-HT2A. Najistotniejsze objawy uboczne wymienionych leków oraz siła działania względem receptorów zostały przedstawione w tabeli.
Który z wymienionych leków należy do inhibitorów cholinesterazy?
A)
kwetiapina
B)
memantyna
C)
doksepina
D)
rywastygmina
E)
karbamazepina
D)
rywastygmina
76%
Świetnie! Do inhibitorów acetylocholinoesterazy należą:
rywastygmina,
donepezil,
galantamina.
Są to leki stosowane w leczeniu otępienia, np. w chorobie Alzheimera.
Lekiem normotymicznym nie jest:
A)
lit
B)
olanzapina
C)
karbamazepina
D)
lamotrygina
E)
haloperidol
E)
haloperidol
60%
Świetnie! Jako leki normotymiczne są stosowane atypowe leki przeciwpsychotyczne (klozapina, olanzapina, kwetiapina, arypiprazol, risperidon). Haloperidol jest klasycznym lekiem przeciwpsychotycznym i nie wykazuje takiego działania.
