Leki psychiatria Flashcards
Do leków stosowanych doraźnie w napadzie paniki należy:
A)
fluoksetyna
B)
wenlafaksyna
C)
alprazolam
D)
aripiprazol
E)
klorazepat
C)
alprazolam
83%
Świetnie! Szybko działające benzodiazepiny są lekami z wyboru do przerywania napadów paniki. Warto jednak pamietać, że nie powinno się ich stosować dłużej niż 4-6 tygodni ze względu na ryzyko wystąpiena objawów uzależnienia. Do tego czasu powinny jednak zadziałać już inne leki o działu przeciwlękowym, takie jak SSRI.
Do selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny nie należy:
A)
sertralina
B)
fluoksetyna
C)
fluwoksamina
D)
wortioksetyna
E)
paroksetyna
D)
wortioksetyna
52%
Dobrze! Wortioksetyna to lek przeciwdepresyjny nowej generacji: hamuje aktywność transportera serotoniny oraz moduluje aktywność receptorów serotoninergicznych. Jest częściowym agonistą 5-HT1A oraz 5-HT1B oraz antagonistą receptorów 5-HT3, 5-HT1D oraz 5-HT7. W mniejszym stopniu wpływa także na inne receptory oraz pośrednio wpływa także na przekaźnictwo noradrenergiczne oraz dopaminergiczne.
Do SSRI należą:
fluoksetyna,
fluwoksamina,
sertralina,
paroksetyna,
citalopram,
escitalopram.
Do grupy leków inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny SSRI nie należy:
A)
paroksetyna
B)
wortioksetyna
C)
sertralina
D)
fluwoksamina
E)
escitalopram
B)
wortioksetyna
82%
Bardzo dobrze! Wortioksetyna mimo tego, że w niektórych, starszych źródłach była zaliczana do SSRI obecnie jest uznawana za lek z grupy modulatorów i stymulatorów serotoniny. Innym lekiem z tej grupy jest wilazodon.
Do najczęstszych objawów ubocznych leków z grupy SSRI należą:
A)
zaburzenia poznawcze
B)
objawy stenokardialne
C)
zawroty głowy
D)
nudności, biegunki, bezsenność
E)
myśli samobójcze
D)
nudności, biegunki, bezsenność
75%
Dobrze! Objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, utrata apetytu, biegunka) oraz niepokój i bezsenność to jedne z najczęstszych objawów niepożądanych SSRI.
Do objawów ubocznych leczenia zespołu napięcia przedmiesiączkowego selektywnymi modulatorami zwrotnego wychwytu serotoniny należy:
A)
hirsutyzm
B)
łysienie
C)
nieprawidłowe krwawienie z macicy
D)
zahamowanie jajeczkowania
E)
zmniejszenie libido
E)
zmniejszenie libido
90%
Super! Jednym ze skutków ubocznych stosowania leków z grupy SSRI jest zmniejszenie libido. Poza tym można zaobserwować zaburzenia żołądkowo-jelitowe: nudności, brak apetytu, dyskomfort w jamie brzusznej, niepokój (po fluoksetynie), bezsenność lub nasiloną senność (na początku stosowania), inne zaburzenia seksualne: zaburzenia wytrysku i orgazmu, zmiany masy ciała , objawy pozapiramidowe (głównie po citalopramie i escitalopramie) oraz najpoważniejsze powikłanie ich stosowania, czyli zespół serotoninowy.
Przykładem leku o działaniu serotoninergicznym i noradrenergicznym (SNRI) jest:
A)
fluoksetyna
B)
reboksetyna
C)
kwetiapina
D)
trazodon
E)
wenlafaksyna
E)
wenlafaksyna
74%
Wyśmienicie! Wenlafaksyna, obok duloksetyny i milnacipranu, należy do leków przeciwdepresyjnych z grupy SNRI, czyli inhibitorów wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny. Uznawana jest za jeden z najskuteczniejszych przeciwdepresantów. Szczególnie skuteczna w przypadku epizodów depresyjnych z towarzyszącym spowolnieniem psychoruchowym czy też w leczeniu depresji przebiegającej z bólem.
Najczęstszym objawem niepożądanym związanym ze stosowaniem klozapiny jest/są:
A)
zespół metaboliczny
B)
zespół parkinsonowski
C)
zaburzenia rytmu serca
D)
leukopenia
E)
hiperprolaktynemia
C)
zaburzenia rytmu serca
12%
Poważne zaburzenia rytmu serca są powikłaniem, które może wystąpić w trakcie stosowania klozapiny, jednak zdarza się to rzadko. Za to dość często może wystąpić tachykardia.
D)
leukopenia
52%
Pytanie kontrowersyjne. Każde z wymienionych powikłań może wystąpić przy stosowaniu klozapiny. Żaden z zalecanych przez CEM podręczników nie precyzuje jednak, który zdarza się najczęściej. W piśmiennictwie objawy hematologiczne są wymieniane jako najczęstsze objawy niepożądane po stosowaniu klozapiny, stąd nasza odpowiedź. Należy pamiętać, że leukopenia nie równa się agranulocytozie. Naszą odpowiedź oparliśmy między innymi ten artykuł [LINK], w którym autor wskazał, że najczęściej wymienianymi powikłaniami po leczeniu klozapiną są powikłania hematologiczne.
W przypadku leczenia chorych na schizofrenię klozapiną niezbędne jest monitorowanie:
A)
stężenia kreatyniny
B)
stężenia hormonów tarczycy
C)
elektrolitów (Na i K)
D)
gamma-glutamylotranspeptydazy (GGTP)
E)
morfologii i rozmazu
E)
morfologii i rozmazu
91%
Dobrze! Ciężkim powikłaniem stosowania klozapiny jest agranulocytoza, dlatego podczas jej stosowania zaleca się kontrolę morfologii krwi obwodowej z rozmazem.
Mimowolne ruchy w zakresie kończyn, mięśni mimicznych, niewystępujące w czasie snu, nasilające się pod wpływem emocji, będące objawem ubocznym działania leków przeciwpsychotycznych to:
A)
akatyzja
B)
dyskinezy
C)
dystonie
D)
parestezje
E)
bradykineza
B)
dyskinezy
65%
Dokładnie tak! Dyskinezy to jedne z pozapiramidowych skutków ubocznych, które mogą pojawić się w czasie stosowania leków przeciwpsychotycznych. Dyskinezy to mimowolne ruchy różnych części ciała, głównie zlokalizowane w obrębie twarzy – dotyczą najczęściej języka, warg i żuchwy. Często obserwowane są także w obrębie kończyn. Nie występują w czasie snu i nasilają się pod wpływem emocji. Wyróżniamy ich postać wczesną i późną. Określenie „późne” dotyczy tych pojawiających się w wyniku dłuższego stosowania neuroleptyków (>6 miesięcy). Dyskinezy mają przewlekły charakter. Występują u 20% pacjentów, częściej u kobiet, przy współwystępowaniu otępienia i w przypadku zażywania leków przeciwparkinsonowskich w przeszłości. Częstość występowania wzrasta również wraz z wiekiem pacjenta.
Wskaż fałszywe stwierdzenie dotyczące złośliwego zespołu neuroleptycznego:
A)
występuje 2 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet
B)
charakteryzuje się wzrostem stężenia fosfokinazy kreatynowej powyżej 1000 j./l przy jednoczesnym zmniejszeniu aktywności transaminaz
C)
powikłaniem zespołu mogą być zaburzenia rytmu serca, łącznie z nagłym zatrzymaniem krążenia
D)
do obrazu klinicznego zespołu należą wzmożenie napięcia mięśniowego i zaburzenia świadomości
E)
w badaniach laboratoryjnych można stwierdzić mioglobinurię
B)
charakteryzuje się wzrostem stężenia fosfokinazy kreatynowej powyżej 1000 j./l przy jednoczesnym zmniejszeniu aktywności transaminaz
59%
Rewelacyjnie! W przebiegu złośliwego zespołu neuroleptycznego (ZZN) dochodzi do rabdomiolizy, więc obserwuje się charakterystyczne dla niej zaburzenia w badaniach laboratoryjnych. Jednym z nich jest podwyższenie stężenia fosfokinazy kreatynowej (CPK), jednak już wartości >400 j.m./l sugerują ZZN. Poza tym obserwujemy wzrost poziomu AST, LDH, hiperkaliemię, pojawia się mioglobina w surowicy i w moczu oraz można zaobserwować zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej w postaci kwasicy metabolicznej.
Wskaż prawdziwe stwierdzenie dotyczące złośliwego zespołu neuroleptycznego:
A)
wiąże się z nasileniem przekaźnictwa dopaminergicznego
B)
występuje z częstością 0,02–3% osób leczonych neuroleptykami
C)
częściej występuje u kobiet
D)
przejawia się hipotermią
E)
jest następstwem niewydolności nerek
B)
występuje z częstością 0,02–3% osób leczonych neuroleptykami
68%
Brawo! Złośliwy zespół neroleptyczny jest rzadkim powikłaniem, jednak bardzo niebezpiecznym dla życia pacjenta. W przypadku jego wystąpienia trzeba natychmiast odstawić neuroleptyki i wdrożyć leczenie agonistami receptorów dopaminowych. W przypadku pobudzenia pacjenta można także zastosować benzodiazepny.
U pacjentki lat 25, chorującej na schizofrenię, po zastosowanej farmakoterapii doszło do zatrzymania miesiączki. Pacjentka najprawdopodobniej przyjmuje:
A)
olanzapinę
B)
kwetiapinę
C)
zyprazydon
D)
rysperydon
E)
arypiprazol
D)
rysperydon
31%
Dobrze! Jednym z powikłań stosowania risperidonu jest hiperprolaktynemia. Prolaktyna oddziałuje hamująco na oś podwzgórze-przysadka-jajnik, zmniejsza się wydzielanie gonadotropin i w
efekcie zatrzymana zostaje funkcja jajników. Do innych objawów, które mogą wystąpić u tej pacjentki w związku z
nadmiarem prolaktyny jest mlekotok i osłabienie libido.
U pacjentki lat 25, chorującej na schizofrenię, po zastosowanej farmakoterapii doszło do akatyzji. Pacjentka najprawdopodobniej przyjmuje:
A)
olanzapinę
B)
kwetiapinę
C)
klozapol
D)
amisulpryd
E)
arypiprazol
E)
arypiprazol
28%
Dobrze! Akatyzja należy do objawów pozapiramidowych, których ryzyko jest większe w przypadku stosowania klasycznych leków przeciwpsychotycznych. Wszystkie wyżej wymienione są lekami atypowymi.
W tabeli na str. 198 w podręczniku Psychiatria pod red. P. Gałeckiego i A. Szulc (wydanie I, 2018) znajdziesz leki stosowane w zapobieganiu nawrotom ChAD i ich objawy uboczne. Akatyzja jest wymieniona przy arypiprazolu oraz risperidonie.
Czynnikiem ryzyka wystąpienia objawów pozapiramidowych jest m.in. siła powinowactwa leku do rec. D2. Silne powinowactwo mają amisulpryd (+++) i arypiprazol (+++). Kwetiapina i klozapina mają słabe powinowactwo (+), a olanzapina średnie (++). Arypiprazol cechuje się dodatkowo częściowym agonistą rec. D2 i w odróżnieniu od amisulprydu jest także antagonistą rec. 5-HT2A, częściowym agonistą rec. 5-HT1A. U niektórych chorych wykazuje efekt aktywizujący, powoduje pobudzenie lub właśnie akatyzję.
Amisulpryd nie ma powinowactwa do rec. 5-HT1A i 5-HT2A. Najistotniejsze objawy uboczne wymienionych leków oraz siła działania względem receptorów zostały przedstawione w tabeli.
Który z wymienionych leków należy do inhibitorów cholinesterazy?
A)
kwetiapina
B)
memantyna
C)
doksepina
D)
rywastygmina
E)
karbamazepina
D)
rywastygmina
76%
Świetnie! Do inhibitorów acetylocholinoesterazy należą:
rywastygmina,
donepezil,
galantamina.
Są to leki stosowane w leczeniu otępienia, np. w chorobie Alzheimera.
Lekiem normotymicznym nie jest:
A)
lit
B)
olanzapina
C)
karbamazepina
D)
lamotrygina
E)
haloperidol
E)
haloperidol
60%
Świetnie! Jako leki normotymiczne są stosowane atypowe leki przeciwpsychotyczne (klozapina, olanzapina, kwetiapina, arypiprazol, risperidon). Haloperidol jest klasycznym lekiem przeciwpsychotycznym i nie wykazuje takiego działania.
U kobiet stosujących doustną antykoncepcję hormonalną należy wziąć pod uwagę jej interakcje z lekami normotymicznymi. Jako leki bezpieczne, nieobniżające osoczowego stężenia hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych, zarekomendować można:
lit
walproinian
karbamazepinę
leki przeciwpsychotyczne II generacji
lamotryginę
Prawidłowa odpowiedź to:
A)
1, 3, 4
B)
2, 4, 5
C)
1, 2, 4, 5
D)
1, 3, 4, 5
E)
2, 3, 4, 5
C)
1, 2, 4, 5
30%
Dobrze! Karbamazepina zmniejsza skuteczność środków antykoncepcyjnych. Pozostałe leki nie wpływają na jej skuteczność.
U pacjenta z depresją i padaczką nie należy stosować:
A)
tianeptyny
B)
bupropionu
C)
moklobemidu
D)
mirtazapiny
E)
trazodonu
B)
bupropionu
34%
Dobrze! To jest poprawna odpowiedź. Bupropion chemicznie zaliczany jest do grupy fenyloetyloamin, między innymi z takimi substancjami jak amfetamina czy metylofenidat. Innym poza depresją wskazaniem do stosowania bupropionu jest zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi, w którym stosuje się także amfetaminę i metylofenidat. Leki te są inhibitorami wychwytu zwrotnego dopaminy oraz noradrenaliny. Takie ich działanie na układ dopaminergiczny może przyczyniać się do obniżenia progu drgawkowego i dlatego nie powinny być stosowane u chorych na padaczkę.
Który z wymienionych leków nie jest stosowany w leczeniu przedwczesnego wytrysku?
A)
klomipramina
B)
sertralina
C)
fluoksetyna
D)
dapoksetyna
E)
wszystkie powyższe są stosowan
E)
wszystkie powyższe są stosowane
45%
Świetnie! W leczeniu przedwczesnego wytrysku najczęściej stosuje się dapoksetynę , która jest jedynym lekiem zarejestrowanym do leczenie tego schorzenia. Oprócz tego leku możesz zastosować również: klomipraminę , sertralinę albo paroksetynę .
Pamiętaj! Nie stosuj tych leków u pacjentów z przedwczesnym wytryskiem i zaburzeniem wzwodu prącia, ponieważ mogą one nasilić tę drugą dolegliwość.
Do objawów zespołu serotoninowego nie należy:
A)
hipertermia
B)
zmniejszone napięcie mięśniowe
C)
splątanie
D)
występowanie nudności i wymiotów
E)
nadmierne pocenie się
B)
zmniejszone napięcie mięśniowe
71%
Dobrze! W zespole serotoninowym obserwuje się wzmożone napięcie mięśniowe, wygórowanie odruchów ścięgnistych, mioklonie, drżenie mięśniowe.
Duże ryzyko rozwoju zespołu metabolicznego, wymagające monitorowania pacjenta w tym kierunku, związane jest ze stosowaniem w terapii:
A)
sertraliny
B)
paroksetyny
C)
risperidonu
D)
olanzapiny
E)
mianseryny
D)
olanzapiny
82%
Bardzo dobrze! Olanzapina należy do neuroleptyków atypowych, a głównym problemem klinicznym, z jakim należy się liczyć w trakcie terapii tymi lekami, jest ryzyko pojawienia się zaburzeń metabolicznych przede wszystkim w postaci zespołu metabolicznego. Wynika to z ich wpływu na transmisję serotoninergiczną. Efektem tego jest zwiększenie apetytu, a w efekcie – masy ciała, co prowadzi ostatecznie do następujących zaburzeń: wzrostu obwodu talii, hipertrójglicerydemii, hipercholesterolemii, hiperglikemii i nadciśnienia tętniczego. Największe ryzyko wystąpienia zespołu metabolicznego występuje w trakcie stosowania klozapiny, kwetiapiny i właśnie olanzapiny, a najmniejsze – w przypadku risperidonu.
Lekiem, którego stosowanie wiąże się z najniższym ryzykiem metabolicznym jest:
A)
kwetiapina
B)
olanzapina
C)
haloperidol
D)
sulpiryd
E)
arypiprazol
E)
arypiprazol
62%
Dobrze! To poprawna odpowiedź. Stosowanie arypiprazolu wiąże się z najmniejszym ryzykiem wystąpienia zespołu metabolicznego, ale także innych metabolicznych działań niepożądanych, takich jak choćby hiperprolaktynemia, spośród wszystkich neuroleptyków.
Według FDA z największym ryzykiem teratogennym w trakcie ciąży wiąże się stosowanie:
A)
sertraliny
B)
paroksetyny
C)
mianseryny
D)
trazodonu
E)
escitalopramu
B)
paroksetyny
33%
Świetnie! Lekami I wyboru w leczeniu depresji w ciąży i w okresie karmienia piersią są SSRI. Jednak nie należy stosować paroksetyny, ponieważ stosowana w I trymestrze ciąży zwiększa ryzyko wystąpienia wad serca u płodu (wady przegrody międzyprzesionkowej/międzykomorowej) . Inne leki przeciwdepresyjne również mogą wywołać powikłania u płodu/noworodka. Pozostałe leki wymienione w pytaniu posiadają kategorię C .
Sedacja, wzrost masy ciała, hipotonia to najistotniejsze objawy uboczne:
A)
olanzapiny
B)
rysperydonu
C)
kwetiapiny
D)
amisulprydu
E)
arypiprazolu
C)
kwetiapiny
23%
Świetnie! W przypadku kwetiapiny bardzo częstym skutkiem ubocznym jest sedacja, a częstym – wzrost masy ciała (jest ona neuroleptykiem atypowym, który obok klozapiny i olanzapiny generuje największe ryzyko zespołu metabolicznego) i hipotonia, głównie ortostatyczna.
W podręczniku Psychiatria pod red. M. Jaremy w tabeli na str. 111−114 przedstawiono w kolumnie 3. naistotniejsze objawy uboczne leków przeciwpsychotycznych:
olanzapina – sedacja wzrost masy ciała,
risperydon – objawy pozapiramidowe, hiperprolaktynemia,
kwetiapina – sedacja, wzrost masy ciała, hipotonia,
amisulpryd – hiperprolaktynemia,
arypiprazol - niepokój, bezsenność.
Wg obowiązującego obecnie podręcznika (Psychiatria pod red. P. Gałeckiego i A. Szulc) efekt sedatywny, hipotonia ortostatyczna i wzrost apetytu to efekt blokowania rec. α1. Siła działania kwetiapiny względem receptorów jest następująca: α1 > 5-HT2A i 5-HT2C > D1 > D4 > H1. Na podstawie informacji z tabeli na str. 171 możemy wykluczyć pozostałe leki:
olanzapina: 5-HT2A > 5-HT2C > H1 > M1 > D1 > D2 > D3 > D4,
risperydon: 5-HT2A > D2 > D3 > D4 > α1 > 5-HT2C > α2 > H1,
amisulpryd: D2 > D3 > D4,
arypiprazol: D2 > D3 > 5-HT2A > 5-HT1 > α1.
Które z wymienionych połączeń leków jest najbardziej niebezpieczne?
A)
escitalopram z kwetiapiną
B)
lamotrygina z sertraliną
C)
bupropion z citalopramem
D)
moklobemid z klomipraminą
E)
agomelatyna z wenlafaksyną
D)
moklobemid z klomipraminą
47%
Bardzo dobrze! Moklobemid jest lekiem przeciwdepresyjnym, przedstawicielem odwracalnych inhibitorów monoaminooksydazy, głównie typu A. Powoduje w związku z tym wzrost poziomu serotoniny, noradrenaliny i dopaminy w OUN, gdyż hamuje ich metabolizm. Klomipramina natomiast należy do trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (TLPD), które działają w różnych mechanizmach, m.in. hamują wychwyt zwrotny noradrenaliny i serotoniny. W związku z tym, że oba leki wywołują zwiększenie poziomu serotoniny w OUN, takie połączenie jest szczególnie niebezpieczne, gdyż wiąże się z dużym ryzykiem wygenerowania zespołu serotoninowego. Obserwuje się w jego przypadku objawy psychiczne (pobudzenie, hipomanię, splątanie, śpiączkę), wegetatywne (wzrost temperatury nawet powyżej 41 stopni Celsjusza, tachykardię, biegunkę, wzmożoną potliwość) i somatyczne (wzmożone odruchy ścięgniste, mioklonie, sztywność mięśniowa, drżenia). Należy odstawić wszystkie leki o działaniu serotoninergicznym (zaliczamy tutaj m.in. SSRI, TLPD, inhibitory MAO, opioidy i psychostymulanty) i podać benzodiazepiny
Psychoterapia może w różnym stopniu współuczestniczyć w leczeniu farmakologicznym następujących schorzeń:
A)
zaburzeń lękowych, depresji, zaburzeń osobowości, psychoz
B)
depresji, psychoz
C)
zaburzeń lękowych, psychoz
D)
zaburzeń osobowości, psychoz
E)
zaburzeń lękowych, depresji, zaburzeń osobowości
B)
depresji, psychoz
11%
W przypadku zaburzeń nastroju i schizofrenii psychoterapia jest elementem leczenia, które zwykle rozpoczyna się od farmakoterapii, a po złagodzeniu objawów włącza się inne oddziaływania (psychoterapia, psychoedukacja itd)
Wskazaniem do terapii elektrowstrząsami jest
A)
epizod depresji ciężki lekooporny
B)
schizofrenia u kobiet ciężarnych
C)
osobowość dyssocjalna
D)
prawdziwe są odpowiedzi A, B
E)
A + B + C
D)
prawdziwe są odpowiedzi A, B
64%
Super! Wskazaniami do stosowania elektrowstrząsów są ciężkie lekooporne epizody depresyjne w przebiegu ChAJ, ChAD (a także w schizofrenii lub zaburzeniach schizoafektywnych), przede wszystkim z objawami psychotycznymi i tendencjami samobójczymi, ciężkie lekooporne epizody maniakalne w ChAD, lekooporna schizofrenia, schizofrenia u kobiet w ciąży, schizofrenia u pacjentów, którzy przeżyli złośliwy zespół neuroleptyczny i ostra katatonia.
