Kwartaal 1 (2) Flashcards
Noem twee funksies van die selkern
- Dit dra die genetiese materiaal (erflike eienskappe) in die chromosome
- Dit reguleer die struktuur en metabolisme van die sel
Waarom dink jy word na Gregor Mendel verwys as die ‘Vader van Genetika’?
Hy was die eerste persoon wat oorerwingseksperimente met ertjieplante gedoen het, en vasgestel het dat elke erflike eienskap deur ‘n spesifieke geen beheer word.
Tussen 1920 en 1944 het wetenskaplikes se mening oor die samestelling van ‘n geen drasties verskil. Verduidelik hoe hulle verskil het, asook hoe hulle hul siening gestaaf het.
1920 - Gene bestaan uit proteïene en nie DNA nie; aangesien proteïene uit 20 verskillende aminosure en DNA slegs uit 4 verskillende nukleotiedbasisse opgebou word.
1944 - Gene bestaan uit DNA en nie uit proteïene nie; aangesien eksperimente met bakterieë getoon het dat die DNA die erflike eienskappe oordra.
Watter wetenskaplike se bevinding sou uiteindelik daartoe kon lei om bewys te lewer waarom die twee ‘bene’ van die DNA-leer ewewydig aan mekaar bly? Verduidelik jou antwoord.
Erwin Chargaff.
‘n Groter purienbasis (Adenien of Guanien) bind altyd aan ‘n kleiner pirimidienbasis (Timien of Sitosien) - sodoende bly die afstand tussen die twee bene konstant.
Noem die twee nukleïensure (hul naam en afkorting) wat in ‘n sel aangetref word
- Deoksiribonukleïensuur - DNA
- Ribonukleïensuur - RNA
Word nukleïensure beskou as organiese- of as anorganiese molekules? Verduidelik jou antw.
Organies - dit besit die element koolstof
Wat word die monomere (boustene) van nukleïensure genoem?
Nukleotiede
Noem die drie dele waaruit ‘n monomeer van nukleïensure opgebou word
- suikermolekule
- fosfaatgroep
- stikstofbasis
Hoeveel verskillende stikstofbasisse vorm deel van die DNA en RNA struktuur?
5
Noem die suikermolekules aangetref in DNA
Deoksiribose
Noem die suikermolekules aangetref in RNA
Ribose
Noem die verskillende stikstofbasisse aangetref in DNA
- Adenien
- Guanien
- Sitosien
- Timien
Noem die verskillende stikstofbasisse aangetref in RNA
- Adenien
- Guanien
- Sitosien
- Urasiel
Noem die verskillende stikstofbasisse wat beskou word as purienbasisse
- Adenien
- Guanien
Noem die verskillende stikstofbasisse wat beskou word as pirimidienbasisse
- Sitosien
- Timien
- Urasiel
Wat is die natuurlike vorm van DNA?
Dubbele heliks
Wat is die natuurlike vorm van RNA?
Enkele string wat nie op homself terugvou nie
Watter tipe bindings word aangetref tussen die purien- en pirimidienbasisse van DNA?
Waterstofbindings
Watter eienskap van die bindings tussen die purien- en pirimidienbasisse van DNA verseker dat replisering van DNA, asook transkripsie van mRNA, vinnig en maklik plaasvind?
Dit is swak bindings, wat maklik deur ensiemwerking gebreek word.
Wat word die proses genoem waartydens die DNA molekuul homself sal kopieer voor seldeling?
Replisering
Tydens watter stadium van die selsiklus vind die proses waartydens die DNA molekuul homself kopieer voor seldeling, plaas?
Interfase
Noem die funksies van DNA in die sel
- Dra erflike eienskappe na dogterselle oor, aangesien DNA kan repliseer
- Beheer die struktuur en funksie van die sel aangesien DNA die aminosuurvolgorde van proteïene bepaal
Ten spyte van die feit dat die stikstofbasisse nie almal ewe groot is nie, bly die twee ‘bene’ van die dubbele heliks ewewydig. Hoe is dit moontlik?
Daar bind altyd ‘n groter purienbasis (A of G) aan ‘n kleiner pirimidienbasis (T of C) en dus bly die afstand tussen die ‘bene’ van die heliks dieselfde.
Noem die drie tipes RNA wat aangetref word
- mRNA
- tRNA
- rRNA
Beskryf kortliks die bou van mRNA
Dit bestaan uit ‘n enkele string met ‘n onbeperkte aantaal nukleotiede en stikstofbasisse in enige volgorde.
Elke groep van drie stikstofbasisse staan bekend as ‘n kodon.
Beskryf kortliks die bou van tRNA
Dit bestaan uit ‘n enkele string, wat soos ‘n haarnaald, teruggevou is.
Op een van die teruggevoude lusse kom drie blootgestelde stikstofbasisse voor wat as ‘n antikodon bekend staan.
Waar in die sel word DNA aangetref?
Dit word hoofsaaklik in die selkern, maar ook soms in die mitochondria aangetref.
Waar in die sel word mRNA opgebou en aangetref?
Dit word in die kernplasma opgebou en beweeg dan uit die selkern na die ribosome.
Waar in die sel word tRNA opgebou en aangetref?
Dit word in die kernplasma opgebou en beweeg dan uit die selkern en dryf in die sitoplasma rond.
Wat is die funksies van mRNA?
Dit dra die kode vir proteïensintese vanaf die DNA in die selkern, na die ribosome in die sitoplasma.
Wat is die funksies van tRNA?
Groepe van 3 opeenvolgende stikstofbasisse vorm antikodons, wat spesifieke aminosure uit die aminosuurpoel oppik en na die ribosoom dra om in ‘n spesifieke volgorde, volgens die kodons van mRNA, te bind tydens proteïensintese.
Tabuleer vier strukturele verskille tussen DNA en RNA
DNA
- dubbele heliks
- deoksiribose
- A,G, C
- A = T, G = C
RNA
- enkele string
- ribose
- A, G, C en U
- A, G, C en U in enige hoeveelheid en orde aanwesig
Noem die ooreenkomste tussen DNA en RNA
- Beide DNA en RNA is polimere, met nukleotiede as monomere
- Elke nukleotied is opgebou uit dieselfde drie de
- **suiker **
- fosfaatgroep
- stikstofbasis
Wat verstaan jy onder die term ‘replisering van DNA’?
Die verdubbeling van ‘n DNA-molekule om twee identiese replikas te vorm.
Tydens watter stadium van die selsiklus vind replisering plaas?
Interfase
Beskryf die proses van replisering soos dit by die DNA-molekule plaasvind
- Die dubbele heliks draai af en raak sigbaar in die vorm van ‘n leer.
- Swak waterstofbindings breek en die twee DNA-stringe rits los.
- Vrydrywende nukleotiede in die kernplasma bou ‘n komplementêre been op elke oorspronklike DNA-been wat as templaat dien.
- A bind met T en - G bind met C - met behulp van waterstofbindings.
- Tussen die suikermolekules en fosfaatgroepe vorm suikerfosfaatbindings en die nukleotiede bind d.m.v. kondensasie reaksies.
- Ensieme beheer die koppeling van die nukleotiede.
- Twee identiese replikas van DNA word gevorm.
- Die dubbelstringstruktuur van DNA maak replisering moontlik.
Waar in die sel vind die proses van DNA replisering plaas?
selkern/nukleoplasma
Waarom moet replisering van DNA plaasvind?
Elke keer wanneer ‘n sel verdeel, moet ‘n identiese replika van DNA na elke dogtersel oorgedra word.
Dit moet gebeur sodat elke dogtersel dieselfde stel ‘instruksies’ as die moedersel besit en kan voortgaan om dieselfde funksies as die moedersel uit te voer.
Definieer die begrip ‘DNA-vingerafdruk/DNA-profiel’
Dit is ‘n beskrywing van ‘n persoon se genotipe vanaf sy/haar unieke DNA-basispaarvolgorde, wat as ‘n stafiekode-patroon aangetoon word.
Definieer:
Forensiese getuienis/bewys
Wanneer biologiese bewyse, bv. vel, bloed, speeksel, semen of hare op ‘n misdaadtoneel versamel is, en die DNA as bewys in ‘n geregshof gebruik word.
Definieer:
Forensiese patoloog
‘n Persoon wat DNA-toetse uitvoer op biologiese bewyse wat op misdaadtonele verkry is.
Noem vyf gebruike van DNA-vingerafdrukke
- In forensiese ondersoeke om misdaadverdagtes te identifiseer
- Om vaderskap te bewys
- Om die moontlikheid en/of redes vir oorerflike afwykings vas te stel
- Om vermiste persone op te spoor/te identifiseer
- Om die verenigbaarheid van weefseltipes vir orgaanoorplantings vas te stel
Watter voordeel hou die feit dat DNA chemies stabiel is, vir forensiese ondersoeke in?
Die DNA verander nie en kan uit droë bloed, semen of ou beendere onttrek word en steeds suksesvolle getuienis lewer.
Is daar enige verskil tussen DNA-vingerafdrukke en vingerafdrukke? Verduidelik jou antw.
Ja.
DNA-vingerafdrukke is die stafiekode-patroon wat verkry is nadat DNA voorberei is uit liggaamsvloeistof of -weefsel.
Die stafies stem ooreen met die volgorde van die reeks basispare wat ‘n persoon van sy ouers geërf het.
Vingerafdrukke is patrone in die vel wat deur gene beheer word, en as identiteitsbepalers dien.
Waarom, dink jy, is daar ook ‘n DNA-vingerafdruk van die slagoffer in ‘n moordsaak geneem?
Om te bewys dat die hare nie een van die slagoffer s’n was nie.
Wat word hierdie tipe ondersoek genoem, waarby DNA-vingerafdrukke betrokke is?
forensiese ondersoek
Dink jy speeksel sou ook as monstermateriaal gebruik kon word in ‘n forensiese ondersoek? Gee ‘n rede vir jou antw.
Ja. Enige liggaamsvloeistof of -weefsel kan gebruik word.
Is dit nodig dat die weefsel wat gebruik word in forensiese ondersoeke binne 24 uur versamel moet word en dan ‘vars’ gehou moet word? Gee ‘n rede vir jou antw.
Nee.
DNA is nie ‘n reaktiewe verbinding nie en kan dus uit droë weefsel/vloeistof onttrek word en suksesvolle getuienis lewer.
Wat word die binding genoem waarmee twee aminosure aan mekaar bind?
peptiedbinding
Omskryf die proses ‘translasie’
- Die enkele string mRNA, wat in die selkern opgebou is, heg aan die ribosoom vas.
- mRNA verskaf die kode vir die volgorde waarin aminosure moet koppel om ‘n spesifieke proteïen te vorm.
- tRNA-molekules pik aminosure uit die aminosuurpoel in die sitoplasma op. Die antikodon op die tRNA se luspunt bepaal watter aminosuur opgepik word.
- ‘n Spesifieke tRNA bring ‘n bepaalde aminosuur na die mRNA templaat op die ribosoom.
- Aminosure koppel in die volgorde soos hul langs mekaar inpas om ‘n polipeptiedketting te vorm.
- Sodra tRNA die aminosuur in die korrekte volgorde geplaas het en die aminosuur met ‘n peptiedbinding aan die polipeptiedketting gebind het, beweeg die tRNA weg van die ribosoom.
- tRNA is nou gereed om ‘n ander aminosuur, wat op sy antikodon pas, op te pik.
Identifiseer die verbinding wat gevorm word as drie aminosure verbind
tripeptied
Verduidelik die verwantskap tussen chromatiennetwerk, chromosome en chromatiede
Wanneer ‘n sel in Interfase (nie-verdelende fase) is, vertoon die CHROMOSOME in die selkern as ‘n massa drade.
Dit staan bekend as die CHROMATIENNETWERK en bestaan uit proteïene (histone) en DNA.
Tydens Interfase, vind DNA-replisering plaas.
Die chromosoom verdubbel en die twee stringe van die chromosoom staan bekend as die CHROMATIEDE, wat aan mekaar geheg word met ‘n sentromeer.
Definieer die term ‘geen’
‘n Gedeelte/segment van die DNA-molekule wat ‘n bepaalde erflike eienskap beheer.
Wat word bedoel met die stelling: “‘n Chromosoom is ‘n lineêre versameling gene”?
Die dubbele heliks DNA wat om histone gedraai is, om chromosome te vorm, bestaan uit verskillende gene wat mekaar opvolg.