Huidtumoren - Premaligne naar maligne Flashcards
Lagen huid?
Epidermis, dermis, subcutis
Waar bestaat epidermis uit?
Keratinocyten, melanocyten en APC (langerhanscellen)
Lagen van diep naar oppervlakkige epidermis?
Stratum basale. stratum spinosum, stratum granulosum, stratum lucidum en stratum corneum
Waar ontstaat een melanoom uit?
Melanocyten
Risicofactoren huidkanker?
Genetisch:
- Pigment onafhankelijke genen
- Pigment afhankelijke genen (hoe lichter, hoe meer kans DNA schade door UV licht)
Leeftijd en geslacht
UV-expositie:
- leeftijd
- intermittent & cumulatief
- verbranding
- UVB, UVA/PUVA (hier later meer info over)
Dermato-oncologische voorgeschiedenis
Latrogene factoren:
- Immuunsuppressie
- Fototherapie
- Radiotherapie
- Arseen
Leefstijl:
- Roken
- BMI
- Alcohol
- SES
- Koffie
Chronische ulcera
Fenotype:
- Huidskleur
- UV schade
Virus infectie
UV-expositie:
- HPV
- HVV 6
Kenmerken UVA straling?
- Langgolvige straling
- 90% vd straling
- Dieper in het huid
- Huidsveroudering
Kenmerken UVB straling?
- Kortgolvig
- oppervlakkig op het huid
- Huidverbranding
Welke UV straling zorgt voor veroudering van het huid?
UVA
Welke UV straling zorgt voor verbranding huid?
UVB
Welke UV zorgt voor verdikking huid?
UVB
Welke UV zorgt voor pigmentatie
Beide
Welke UV zorgt voor Vitamine B aanmaak
UVB
Welke UV zorgt voor zonnebrand?
Beide, maar UVB meer
Welke zorgen voor tumoren, mutaties en immuunsuppressie?
Beide
Welke voorloper basaalcelcarcinoom?
Geen voorloper
Welke voorloper plaveiselcelcarcinoom?
- Intra-epithiale carcinoom (CIS)
- Actinische keratosen
- Morbus Bowen
Welke voorloper melanoom?
- Melanoma in situ
- Lentigo Maligna
- Congenitale melanocytaire naevi (CMN)
Wat is actinische keratose?
Cutane premaligniteit, waarbij onderste laag van basaalmembraan (stratum basale) dysplastisch is.
- Kapote elastinevezels in huid
- Parakeratose: verminderde uitrijping, hierdoor cellen met kern in deze laag, faya man
- BIJ TWIJFEL ALTIJD BIOPT
Wat is Morbus Bowen?
- In situ plaveiselcelcarinoom / inter-epidermaal plaveiselcelcarcinoom.
- meestal solitair, soms multipel
- Overal, ook slijmvlies (vaak HPV geassocieerd)
- BIJ TWIJFEL ALTIJD BIOPT
Therapie beleid bij AK of MB?
Lokale destructie (een of enkele laesies):
- cryotherapie (bevriezen)
- curretage/electrocoagulatie
- excisie (ALLEEN BOWEN)
Veldbehandeling (grotere gebieden/multiple laesies):
- Efudix creme (5 FU)
- Aldara creme
- Picato gel
- PDT
- Dermabrasie / peeling
Wat is efudix (5 FU)?
Een cytostaticum dat zorgt voor lokale chemotherapie, wel 2-4 weken lang, tweemaal daags.
- AK, superficiele BCCs en Morbus Bowen
- Veldbehandeling die door PT zelf gedaan kan worden
- Nadeel: allergie of lokale reactie kan optreden & therapietrouw is risico altijd
Wat is Aldara creme (imiquimod)?
- Immunomodulator
- vier weken lang, drie keer per week bij AK
- Bij BCC: 1x per dag, vijf dagen per week gedurende 6 weken.
- Nadeel: Systematische bijwerkingen, lokale reacties en oppervlakkig
PDT? (fotodynamische therapie)?
- Reactie O2 + licht + fotosensitizer -> protoporyfrine
- Zuurstofradicalen zorgen voor apoptose en necrose
- Nadeel: dagbehadeling en pijnlijk
- Voordelen: therapietrouw en fraaie genezing
Wat zijn congenitale melanocytaire naevi?
Hele grote moedervlekken
Wordt kans op melanoom kleiner op plek CMN als CMN weg is gehaald?
Nee
Wat is een lentigo maligna?
- Melanoom in situ (intra-epithale melanoom)
- mediane leeftijd: 70
- Komt vaak door zonlicht bloodstelling
- Moeilijk afgrensbaar
- diagnostiek: dermatoscopie en biopt
- convectionele excisie met 5mm marge of micrografische gecontroleerde chirurgie (Breuniger chirurgie), randen excisie volledig beoordeeld
Anamnese bij premaligne afwijkingen?
- Blootstelling UV-straling
- Immunosuppressie
- Klachten (pijn? snelle progressie?)
- Demato-oncologische geschi.
Voorkeursplekken premaligne afwijkingen?
Zon-blootgestelde delen:
- aangezicht
- onderlip
- randen oor
- handruggen
- onderarmen
- onbehaarde schedel (mannen)
- Decollete
- Onderbenen (vrouwen)
Waar let je op bij palperen en totale huid inspectie?
- Wondjes
- Zwelling/induraties
- Pijn
Hoe beoordelen huidkanker?
Acroniem: PROVOKE
Waar staat PROVOKE voor?
Plaats
Rangschikking
Omvang
Vorm
Omtrek
Kleur
Effflorescenties
Wat uitvragen anamnese bij Basaalcelcarcinoom
- Beloo: spontaan of langzaam
- Klachten: relatief weinig bij BCC
- UV straling
- Immunosuppressie
- Dermato-oncologische voorgeschied.
- Andere RF: radio therapie, lokaal trauma, genetisch
Wat is Basaalcelnaevus syndroom
Gorlin-Goltz syndroom, waarbij mutaties zijn in PTCH-gen waardoor jonge leeftijd BCC kan ontstaan.
- Kaakcysten gepaard
- Adviezen: beschermen tegen UV, niet verbranden en rontgenstralen beperken
- Major en Minor criteria (2 major of 1 major en 2 minor) -> voor criteria kijk SLIM, want hoef je niet te leren
Wanneer vismodegib of sonidegib?
Behandeling basaalcelnaevus (symptomatische BCC die gemetastaseerd is OF lokaal uitgebreid BCC dat niet radiotherapeutisch of chirrurgisch kan)
Wat zijn vismodegib of sonidegib?
Orale hedgehog inhibitors (hebben helaas veel bijwerkingen, zoals smaakverlies, haaruitval en spierkrampen. EN HEEL DUUR)
Kenmerken basaalcelcarcinoom?
- Glazig, wasachtige doorschijndende papel/plaque/nodus
- Vaak centrale ulcerus met verheven bleekrandje
-teleangiectasieen (vaattekeningen, zeker dermatoscopisch) - snel bloedend en niet genezend
- SOMS atrofie en onscherpe begrenzing
Wat is de H zone?
Alles op het gelaat behalve wangen en voorhoofd
Wat doe je bij lichamelijk onderzoek bij BCC?
- Letten omvang, onderliggende structuren, indien gelaat: H-zone, en totale huid inspectie
Wat doe je als diagnostiek bij BCC?
Histologisch onderzoek middels biopt
Verschil niet-agressief (laag risk) en agressefif BCC (hoog risk)?
Niet-agr: superficiaal en nodulair
Agres: sprieterig groeiend
Waar bevinden low risk BCC’s zich vaak?
Romp
Waar bevinden high risk BCC’s zich vaak?
Gelaat (H-zone)
Grootte high risk en low risk BCCs?
High risk: >2cm
Low: <2 cm
High risk vaak een recedief?
Ja vaak wel
Behandeling low risk BCC?
- Excisie met 3mm marge
OF bij superficieel (groeiend) BCC: topicale therapie
Welke topicale therapie zijn er?
- 5FU creme
- Imiquimod creme
- FDT fotodynamisch therapie
Welke behandeling high risk BCC?
- Excisie met 5 mm marge of Mohs’ micrografisch chirurgie (in gelaat)W
Uitleg Mohs’?
Is 100% snijvlak controle bij chirurgisch verwijderen. Dit doe je bij high risk BCC’s waar grote marges vanwege locatie niet mogelijk is
Nadelen Mohs’?
Kostbaar en arbeidsintensief
Voordelen Mohs’
- meer kans op radicaliteit, dus minder kans recidief
- weefselsparend
Kenmerken PCC?
- Sneller groeiend dan BCC
- Kan huidkleurig zijn tot aan erythemateuze plaque of nodus pijn
- Vaak schilfering (keratose) en centrale ulcerus
- Omliggende actinische keratosen
- snel bleodend en niet genezend
- 80% hoofd-hals
- histologisch keratinevorming
- mitosefiguren zichtbaar
Risicofactoren PCC?
- UV
- ARseen
- Roken
- Man > vrouw
- Huidtyoe I-II
- immunogecompromiteerd (HPV)
- chronische huidontstekingen
- genodermatosen
Stadieringen huidkanker? Bij T
Tx: primaire tumor kan niet worden bepaalt
T0: geen bewijs tumor
Tis: Carcinoma in situ
T1: tumor gelijk of kleiner dan 2cm
T2: >2cm
T3: extra dermale invasie in spier, bot, kraakbeen, kaak of orbita. OF diepe invase van >6mm
T4: directe tumor ingroei of perineurale incasie in schelbasis of axiaal skelet
INVASE van >6mm is automatisch T3
N stadiering?
Nx: niet bepaald kunnen worden
N0: geen regionale lymfekliermeta
N1: 1 lymfeklier kleiner of 3 cm
N2: 1 lymfeklier 3 - 6 cm of multiple klieren <6cm
N3: lymfeklieren >6cm
M stadiering
M0: geen meta op afstand
M1: afstandsmetas
Vanaf welke stadium PCC maak je ook echo hals?
Stadium III en ook moet je dit bespreken bij MDO hoofd-hals
OOK lip PCC
PCC stadium 1 behandeling?
excisie met 5mm marge
Stadium 2 PCC behandeling?
Excisie met 10 mm marge
