Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

Hjúkrun Langveikra Fullorðinna > Hjúkrun sjúklinga með hjartasjúkdóma > Flashcards

Hjúkrun sjúklinga með hjartasjúkdóma Flashcards

1
Q

Hverjir eru algengustu hjartasjúkdómar?

A

Kransæðasjúkdómar eru algengastir
- Er árlega orsök 20% allra dauðsfalla í Evrópu
- 80% allra hjartasjúkdóma

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Hver er megin orsök kransæðasjúkdóma?

A

Æðakölkun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Áhættuþáttum kransæðasjúkdóma má skipta í 3 flokka, hverjir eru þeir og hvað tilheyrir hverjum flokki?

A

Óbreytanlegir þættir:
- aldur, kyn og ættarsaga

Tengdir öðrum sjúkdómum sem eru jafngildi kransæðasjúkdóms:
- DM, PAD, Carotid AD

Breytanlegir þættir:
- kólesteról (LDL HDL og heildar kólesteról), reykingar, háþrýstingur, sykursýki

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Hvernig þróast æðakölkun ?

A

Æðakölkun þróast á löngum tíma. Við byrjum um tvítugt (jafnvel á ungl.árum/barnæsku) að fá skellur, fiturákir innan í æðarnar.
Þetta er hluti af því að eldast en ekki allar fituskellur verða síðar sjúklega og spila erfðir og umhverfi áhrif á þróunina sem stendur yfir í mörg ár.
Í upphafi verður æðaþelið fyrir áverka (sem getur td verið tilkomin vegna reykinga eða HTN). Í áverkann safnast upp efni sem venjulega eru í blóðrásinni og sífellt á sveimi í gegnum æðaþelið - byrjar sem fituskella (fatty streak) í intimu/innsta lagi æðarinnar.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hverjar eru kransæðarnar 3 (4?) ?

A
  • Hægri kransæð RCA (Right Coronary Artery: nærir hægri hluta hjartans
  • Höfuðstofn (Left main): vinstra megin
  • Vinstri Kransæð LAD (Left Anterior Descending Artery): nærir vinstri hluta hjartans

Bakveggs kvísl CX

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Í hvað flokkast kransæðasjúkdómar?

A
  • Langvinnur kransæðasjúkdómur (CCS)
  • Bráður kransæðasjúkdómur (ACS)
  • Óstöðug hjartaöng (ÓAP)
  • NSTEMI
  • STEMI
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Er kransæðasjúkdómur alltaf með einkennum ?

A

Kransæðasjúkdómur getur lengi vel verið einkennalaus eða einkennalítill.
Einkenni gera fyrst og fremst vart við blóðþurrð en það er þegar misræmi verður milli framboðs og eftirspurnar eftir súrefnisríku blóði í hjartavöðvanum, kemur oft í tengslum við áreynslu eða annað álag.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Hver er algengasta einkenni blóðþurraðar í hjartanu?

A

Hjartaöng (AP)
- það er klínískt heilkenni sem einkennist af köstum með verkjum / þrýstingi í brjóstkassa.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Hvernig lýsa einkenni í langvinnum kransæðasjúkdómi sér ?

A

Einkenni koma við áreynslu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Hvernig lýsir Óstöðug hjartaöng (ÓAP) sér?

A

Verkir geta komið í hvíld, svefni og lagast ekki endilega við hvíld eða NG. Breytingar geta sést á EKG en gengið til baka.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Hvernig lýsir Stöðug hjartaöng sér?

A

Fyrirsjáanlegur verkur sem kemur við áreynslu og lagast við hvíld og / eða NG (Nitro).
Stöðug hjartaöng verður óstöðug þegar verkir koma við vinnuálag, standa lengur, leiðni breytist.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Hvernig er NSTEMI og STEMI á hjartalínuriti?

A

NSTEMI: kransæðastífla ÁN ST hækkana

STEMI: kransæðastífla MEÐ ST hækkunum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hvernig er kransæðastífla Type 1?

A
  • Flæðishindrun
  • þrenging í kransæð
  • rof á æðaskellu
  • blóðsegamyndun sem lokar kransæð
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Hvernig er kransæðastífla Type 2?

A
  • Áverki á hjartavöðva með losun á hjartanesímum, getur orðið vegna æðaspasma í kransæðum eða þegar það er kransæðasjúkdómum til staðar –> ójafnvægi við truflanir t.d
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Hver eru einkenni blóðþurrðar í hjartavöðva?

A
  • ,,Brjóstverkir’’, verkur í handlegg eða kjálka
  • Óþægindi, þrýstingur, seyðingur
  • Andþyngsli, mæði, öndunarerfiðleikar
  • Meltingatruflanir, ógleði, kviðverkir
  • Sviti, ótti, kvíði
  • Svimi, yfirlið, slappleiki og þreyta
  • Hjartsláttaróþægindi

Merki:
- útlit eða atferli
- breytingar á HT og blþr. hjartsláttatruflanir
- línuritsbreytingar
- hækkun á hjartaensímum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Hvaða hópar eru það sem fá ‘‘ódæmigerð’’ einkenni?

A
  • Konur
  • Aldraðir
  • Fólk með sykursýki
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Hvað er kransæðastífla og hver eru einkennin?

A

Viðvarandi lokun á kransæð veldur frumudauða. Vefurinn byrjar að deyja innan 30-45 mín.
Einkenni:
- Verkir þrátt fyrir NG og hvíld
- Mæði / andþlyngsli, svimi, ógleði, uppköst, þreyta, hjartsláttarónot, ótti/kvíði, fölvi, sviti
(sumir fá vægari og óljósari einkenni!)

Merki:
- breytingar á EKG
- hækkuð hjartaensím (TNT)
- óeðlileg hjarta- og lungnahlustun
- veikir púlsar
- breytingar á meðvitund

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Hvenær eru dánarlíkur mestar í kransæðastíflu?

A

Fyrstu 24-48 klst

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Hver er besta meðferðin við kransæðastíflu?

A

Kransæðavíkkun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hver er algengasta mismunagreiningin við kransæðastíflu?

A

Harmslegill / Broken Heart syndrome / Takotsubo syndrome:
- fólk fær brjóstverki, línuritsbreytingar, hækkun á tnt en kransæðar eðlilegar. algengara meðal kvk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hvernig er greining og uppvinnsla kransæðasjúkdóma?

A
  • Upplýsingasöfnun: áhersla á einkenni og áhættuþætti
  • EKG (taka innan 10mín)
  • Líkamsmat: almennt útlit, hjarta og lunganhlustun, mat á blóðrás og taka lífsmörk
  • Blóðprufur: hjartaensím ofl
  • Áreynslupróf
  • Kransæðamyndataka
  • Lungnamynd
  • Hjartaómun
  • CT / MRI
22
Q

þumalputtaregla upplýsingasöfnunar: OLD CARTS

A
  • O (onset): hvenær hófust verkir / einkenni
  • L (location): staðsetning verkja
  • D (duration): hve lengi hafa þeir staðið yfir
  • C (characteristics): hvernig lýsir verkurinn sér?
  • A (aggravates): hvað ýtir undir/eykur verkina/ önnur einkenni
  • R (radiation): leiðni
  • T (treatment): viðbrögð við verk
  • S (severity): styrkleiki NRS 1-10/VAS
23
Q

Hvað sjáum við á hjartalínuriti við blóðþurrð / NSTEMI ?

A
  • ST-bilið lækkar um amk 0,5 mm í 2 samliggjandi leiðslum
  • Viðsnúinn (snýst við) T-takki / neikvæð T-bylgja í öllum leiðslum
24
Q

Hvað sjáum við á hjartalínuriti við Kransæðastíflu / STEMI?

A
  • ST-bilið hækkar um 1mm eða miera í 2 samliggjandi leiðslum
  • ST bil verða flöt, T bylgjan er viðsnúin
  • Nýtt vinstra greinrof
  • Hjartadrep kemur fram sem Q bylgja sem hverfur ekki
25
Hvað er hs-TnT (Trópónín) ?
Finnst í hjarta og rákóttum vöðvum. - Hækkar á 3-4 klst eftir kransæðastíflu, nær hámarki á 14-18 klst og helst hækkað í 5-7 daga. - Getur einnig hækkað við vöðvaskemmdir og nýrnabilun, því margar mismunagreiningar
26
Hver eru viðmiðunarmörk TnT?
Undir 15
27
Hvernig er meðferð á kransæðasjúkdómi?
1. Markmið meðferðar er að endurheimta eða bæta blóðflæði - Kransæðavíkkun /CABG , Segaleysandi lyf 2. Meðhöndla einkenni: Lyfjameðferð - Blóðflöguhemjandlyf - Blóðþynningarlyf - Lyf við brjóstverkjum - Statín - Blóðþrýstingslækkandi lyf - Lyf sem hafa áhrif á hjartsláttartíðni og takt 3. Hefta framgang sjúkdómsins - Fræðsla, stuðningur og ráðgjöf - Stjórnun áhættuþátta og breyting á lífsháttum
28
Hvernig er hjúkrun sjúklinga með brjóstverki og kransæðastíflu?
- Mat og meðhöndlun einkenni - Líkamsmat - Eftirlit með lífsmörkum - Monitoreftirlit / EKG - Bregðast við breytingum á ástandi - Tryggja æðaaðgengi / blóðprufur - Lyfjagjafir, meta þörf fyrir súrefni - Rúmlega / takmörkuð fótaferð - - Veita upplýsingar / fræðsla
29
Hverjir eru mögulegir fylgikvillar kransæðastíflu?
- Hjartsláttatruflanir eru algengar: allta að 90% fá hjartsláttatruflanir - Hjartalost - Gollurhúsbólga - Hjartabilun - þunglyndi / kvíði
30
Hvernig er ráðlagður lífsstíll fyrir fólk með hjartasjúkdóma (og alla)?
- Reykleysi !! - Breytt mataræði: lítilmettuð fita, áhersla á trefjaríkt fæði, grænmeti, ávexti og fisk - Regluleg hreyfing - þyngdarstjórnun - Áfengi í hófi: < 2ein á dag
31
Hver er skilgreiningin á hjartabilun?
Sjúkdómsmynd sem verður vegna ófullnægjandi getu hjartavöðvans til að taka við eða dæla blóði og mæta súrefnis þörf líffæra og vefja líkamans. Lokastig annarra hjartasjúkdóma * skerðing á blóðflæði veldur einkennum eins og minnkuðu úthaldi, þreytu og andþyngslum. Getur einnig til vanstarfsemi í líffærum eins og nýrnabilun
32
3 flokkar hjartabilunar
HFrEF: Hjartabilun með skertu útstreymi = LVEF <40% HFmrEF: Hjartabilun með meðal skertu útstreymi = LVEF 40-49% HFpEF: Hjartabilun með varðveittu útstreymi = LVEF >50% (eðlilegt)
33
Hvernig lýsir Systolic Dysfunction sér?
Stækkun / víkkun á sleglum, við samdrátt þá næst ekki að dæla vel út. EF undir 40%
34
Hvernig lýsir Diastolic Dysfuncton sér?
Hjartavöðvinn breyttur, veggir þykkari og stífari. Hjarta nær ekki að slaka á og fyllast en dælist vel
35
Hvaða þættir orsaka eða valda versnun á hjartabilun?
- Hjartasjúkdómar: CAD, HTN, lokusjúkdómar, CMP, hjartsláttatruflanir, meðfæddir hjartagallar, pericardial diseases - Eitranir: Alcohol, kókaín, þungamálmar, lyf (t.d krabbameinslyf) - Ónæmissjúkdómar, sýkingar, efnaskiptasjúkdómar: sjálfsónæmissjúkdómar, veirur, bakteríur, Amyloidosis, Haemochromatosis, skjaldkirtilsfár, næringaskortur Annað: Vökvaofhleðsla, nýrnabilun, sepsis, alvarleg anemia, Myocardial rupture, brjóstholsáverkar, hjartaaðgerðir
36
Greining og mat á langvinnri hjartabilun
Blóðprufur: - BNP (losnar úr hjartavöðva við álag) - Status - NA, K, Krea, Urea - Blóðsykur - Hjartensím - Skjaldkirtilspróf - Járn - CRP - D-dimer Lungnamynd: hjartastærð, vökvasöfnun og íferð Hjartalínurit: taktur, hraði, merki um ischemiu eða gamlan MI, hypertophia Hjartaómun: til að meta hjartavöðvann, hjartalokur og dælugeta
37
Hvað er Útstreymisbrot (EF%) ?
Dælugeta. Metur hlutfalls blóðs sem er dælt úr hjartanu með hverum hjartslætti. Hjartað dælir ekki ölu blóðinu sem mögulegt er við hvern hjartslátt
38
Hvað er talið eðlilegt útstreymisbrot (EF%? - hvenær er alvarleg skerðing?
55-65% alvarleg skerðing: < 35%
39
Hver eru hugsanleg einkenni í bráðri hjartabilun?
Aðal einkenni: - Mikil andnauð - Þyngsli og brjóstverkir - Óróleiki - Kvíði Önnur einkenni: - óeðlileg öndunarhljóð og hjartahlustun - breytingar á ÖT og lækkuð súrefnismettun - Breyting á hjartsláttarhraða og bþ - Minnkaður þvagútskilnaður - Fölvi-blámi - Minnkað blóðflæði - Vökvasöfnun / bjúgur - Brak við hlustun og auka hjartahljóð - Aukin bláæðafylling á hálsi
40
Hver er meðferð við bráðri hjartabilun ?
Bráðameðferð miðar fyrst og fremst að því að meðhöndla einkenni, stabílisera sjúkling og greina og meðhöndla mögulegar orsakir - Súrefnisgjöf - Fúrix iv - Nitroglyserin ef BÞ leyfir
41
Hver eru oft samhliða vandamál / fylgikvillar bráðrar hjartabilunar?
- Lágþrýstingur - Hjartalost - Hjartsláttatruflanir - Cardiac Tamponade - Blóðtappar - Þurrkur - Nýrnabilun - Kalíum skortur og aðrar salttruflanir
42
Hvernig er hjúkrun sjúklinga með bráða hjartabilun?
- Nákvæmt mat og meðhöndlun einkenna - Vera viðbúin að bregðast við breytingum á einkennum og lífsmörkum - Gefa súrefni og lyf - Monitoreftirlit - Tryggja æðaaðgengi / blóðprufur - Eftirlit með vökvajafnvægi - Hvíld; semi Fowler's staða - Kvíðastillandi og fræða - EKG og blóðprufur - Ytri öndunarvél
43
Hvernig er NYHA stigun hjartabilunar samkv einkennum ? - stig 1-4
Stig I: Engar takmarkanir á ADL. Venjuleg áreynsla veldur ekki einkennum Stig II: Væg takmörkun á líkamlegri áreynslu en ekki óþægindi í hvíld. Venjuleg áreynsla veldur ekki einkennum Stig III: Veruleg takmörkun á líkamlegri áreynslu. Ekki óþægindi í hvíld en minnsta áreynsla veldur einkennum Stig IV: Sjúklingur getur ekkert gert án þess að fá einkenni; þau eru einnig oft til staðar í hvíld og aukast við minnstu áreynslu.
44
Hver eru einkenni VINSTRI hjartabilunar?
- Orthopnea - PND - Bilateral brak, wheezing - Bilateral pheriferal bjúgur - Hypoxia - Hósti
45
Hver eru einkenni HÆGRI hjartabilunar?
- JVD - Bilateral pheriferal bjúgur - Hepatomegaly - Hepatogjugular reflux - Acites - Einkenni vökvasöfnunar í kvið
46
Hvernig er meðferð langvinnrar hjartabilunar?
Draga úr einkennum, hægja á framgangi og bæta lífsgæði. Lyfjameðferð, súrefnisgjöf, takmörkuð neysla á vökva og salit, fræðsla, ráðgjöf og endurhæfing. Aðrar mögulegar meðferðir sem koma til greina stundum er gangráðsígræðsla og hjartaskipti.
47
Lyfjameðferð í hjartabilun
Mest notuðu lyfin eru: - ARNI; Entresto (sacubitril / valsartan) - ACE-I; capotopril, enalapril, ramipril ofl Fleiri lyf: - ARBs - Beta blokkerar - SGLT2 inhibitors - MRA's - þvagræsilyf - Ivabradine - Nitröt, blóðþynning - Digitalis, Cordarone ofl lyf vegna hjartsláttatruflana
48
Hvernig er hjúkrun sjúklinga með langvinna hjartabilun?
- Einkennamat; mæði, þreyta, svefntruflanir, svimi, kvíði, þunglyndi, matarlyst, ógleði, verkir, hægðir - Eftirlit með LM - MAt og eftirlit á vökva- og elektrólýta-jafnvægi - Bjúgur; meta +1-4 - Stuðla að takmörkun vökva og saltneyslu - Gefa lyf og súrefni og fylgja eftir lyfjameðferð og lyfjatöku - Skapa jafnvægi milli hvíldar og hreyfingar - Öndunaræfingar - Viðbrögð við ógleði, meltingaróþægindum - Næringareftirlit og ráðgjöf - Fyrirbygging hægðatregðu - Fylgjast með ástandi húðar - Endurhæfing - Fræðsla og stuðningur við eflingu sjálfsumönnunar - Ráðgjöf og stuðningur við breytingar á lífsháttum - Lífslokameðferð
49
Hvernig eru ráðlagðir lífshættir fyrir hjartabilaða?
- Saltskert mataræði - Hjartvænt mataræði - Vökvatakmörkun - Reykleysi - Þjálfun / hreyfing Reglulegt eftirlit með þyngd - Að bregðast við einkennum - Takmarka / hætta áfengisneyslu - Bólusetningar
50

Hjúkrun Langveikra Fullorðinna (21 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions