HC11 H24 Neuro-ontwikkelingsstoornissen

Question 1

Leerproblemen

Answer 1

Verklaard door psychosociale factoren

Question 2

Neuro-ontwikkelingstoornissen

Answer 2

• Stoornis die begint tijdens de ontwikkelingstijd
• Tekorten in sociaal, persoonlijk, school functioneren
• Kunnen heel specifieke of globale beperkingen zijn
• Incidentie ongeveer 17-25%

Question 3

Intellectuele beperking - DSM5

Answer 3

Stoornis die het adaptief functioneren in
conceptuele (taal), sociale
(interpersoonlijke relaties) en praktische
(zelfmanagement) domeinen beïnvloedt

Question 4

Communicatie stoornis - DSM5

Answer 4

Stoornis in verbale en non-verbale
communicatie

Question 5

Autisme spectrum stoornis (ASD) - DSM5

Answer 5

Stoornis in sociale interacties, inclusief
repetitieve gedragspatronen

Question 6

Aandacht-vermindering/hyperactiviteit stoornis (ADHD) - DSM5

Answer 6

Stoornis in aandacht voor detail en/of
hyperactiviteit, geïllustreerd door
overmatig praten, friemelen of
onvermogen om in geschikte situaties te
blijven zitten

Question 7

Specifieke leerstoornis - DSM5

Answer 7

Aanhoudende problemen met lezen,
schrijven, rekenen of wiskundig redeneren
tijdens formeel onderwijs

Question 8

Cerebrale paralyse

Answer 8

Aandoening die een scala van motorische stoornissen (spasticiteit, athetosis, rigidity, ataxie) veroorzaakt als gevolg van hersenbeschadigingen tijdens de prenatale fase, vroeggeboorte, of de vroege postnatale fase. Het komt voor bij ongeveer 1,5 tot 4 op de 1000 geboorten.

Ongeveer 35-60% van de mensen met cerebrale paralyse heeft matige tot ernstige intellectuele beperking. Dit kan variëren van milde cognitieve vertraging tot ernstige verstandelijke beperkingen, afhankelijk van de ernst van de hersenschade.

Question 9

Oorzaken van cerebrale paralyse

Answer 9

Cerebrale paralyse kan worden veroorzaakt door verschillende factoren die hersenschade veroorzaken, zoals bloedproppen, infecties, traumatisch hersenletsel, vroeggeboorte of zuurstoftekort tijdens de geboorte. De schade kan optreden tot vijf jaar na de geboorte, vaak als gevolg van problemen tijdens de prenatale periode of direct na de geboorte.

Question 10

Spasticiteit

Answer 10

Onvrijwillige spieractiviteit die bewegingen belemmert.

Question 11

Athetosis

Answer 11

Langzame, onvrijwillige bewegingen.

Question 12

Rigidity

Answer 12

Spierstijfheid rondom gewrichten

Question 13

Ataxie

Answer 13

Ongecontroleerde bewegingen die normaal gesproken vrijwillig zouden zijn.

Question 14

Laesies en hersenschade bij cerebrale paralyse

Answer 14

Cerebrale paralyse wordt vaak geassocieerd met laesies in de corticospinale banen, de basale ganglia, het ruggenmerg, en het cerebellum (de kleine hersenen). Deze hersenstructuren zijn betrokken bij motorische controle en coördinatie, en schade aan deze gebieden kan leiden tot de motorische symptomen van cerebrale paralyse.

Question 15

Bijkomende symptomen cerebrale paralyse

Answer 15

Naast motorisch:
Problemen met spraakproductie (bijvoorbeeld moeite met articuleren).
Cognitieve problemen (verminderde verstandelijke vermogens).
Emotionele problemen (zoals stemmingsstoornissen).
Epilepsie (terugkerende aanvallen).

Question 16

Hydrocefalus

Answer 16

Hydrocefalus (waterhoofd) is een aandoening waarbij het volume van de cerebrospinale vloeistof (CSF) verhoogd is, meestal door een obstructie in de stroom van deze vloeistof. Deze obstructie leidt tot een verhoogde druk in de ventrikels van de hersenen, wat ervoor zorgt dat de ventrikels zich uitzetten. Omdat de schedel van jonge kinderen nog niet volledig gesloten is, veroorzaakt deze verhoogde druk een vergroting van het hoofd.

Als de verhoogde druk langdurig aanhoudt, kan dit schade aan de hersenschors (cortex) veroorzaken, wat leidt tot verstoorde intelligentie en cognitieve functies. De behandeling bestaat vaak uit het plaatsen van een drain in de laterale ventrikels om de vloeistofdruk te verlagen en verdere schade te voorkomen.

Question 17

Fragiele X-syndroom

Answer 17

De meest voorkomende erfelijke oorzaak van mentale retardatie. Het wordt veroorzaakt door een afwijking op het FMR1-gen op het X-chromosoom, wat leidt tot abnormale formatie en eliminatie van glutamaat- en GABA-synapsen. Dit heeft invloed op de hersenfunctie en cognitieve ontwikkeling.

Structuuraanpassingen in de hersenen omvatten verlies van hersenweefsel en vergrote ventrikels. Het komt vaker voor bij jongens dan bij meisjes, omdat jongens maar één X-chromosoom hebben (in tegenstelling tot meisjes, die twee X-chromosomen hebben, waarvan er één vaak het defecte gen compenseert).

Question 18

Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD)

Answer 18

Deze stoornissen omvatten zowel fysieke malformaties als intellectuele verminderingen die het gevolg zijn van alcoholgebruik tijdens de zwangerschap. De symptomen kunnen variëren in type en ernst, afhankelijk van de mate van blootstelling aan alcohol.
komt voor bij ongeveer 6% van de kinderen van moeders die alcohol dronken tijdens zwangerschap

Question 19

Fysieke en intellectuele gevolgen van FASD

Answer 19

FASD kan zich uiten in een patroon van fysieke malformaties en verminderde intellectuele vermogens. De ernst van de symptomen kan toenemen wanneer alcoholgebruik gepaard gaat met andere risicofactoren, zoals ondervoeding en roken tijdens de zwangerschap.

Question 20

Effect alcohol tijdens zwangerschap

Answer 20

Zelfs kleine hoeveelheden alcohol, zoals één glas per week, kunnen al invloed hebben op de foetus. Dit kan leiden tot symptomen zoals hyperactiviteit of “jumping” gedrag van de foetus in de baarmoeder, een teken van zenuwstelselproblemen door alcohol.

Question 21

Mechanismen van alcohol effecten op hersenontwikkeling

Answer 21

Alcohol kan de hersenontwikkeling beïnvloeden via verschillende mechanismen, waaronder:

Cel deling
Proliferatie (vermeerdering van cellen)
Differentiatie (ontwikkeling van verschillende celtypen)
Migratie van neuronen
Groei van axonen
Synaptische netwerkontwikkeling en fijnregeling
Epigenetische veranderingen die de genexpressie kunnen beïnvloeden.

Question 22

Epigenetische veranderingen door alcohol

Answer 22

Epigenetische veranderingen veroorzaakt door alcohol kunnen niet alleen de ontwikkeling van het kind beïnvloeden, maar ook de epigenetische informatie in sperma, wat gevolgen kan hebben voor toekomstige generaties.

Question 23

Autisme spectrum stoornis (ASD)

Answer 23

ASD wordt gezien als een spectrum van stoornissen met een breed scala aan symptomen, verminderde vaardigheden en ernst, maar ook talenten. Het spectrum benadrukt dat elke persoon met autisme unieke kenmerken heeft, wat het verschil maakt met andere ontwikkelingsstoornissen.

Question 24

Oorzaken ASD

Answer 24

Er worden verschillende oorzaken genoemd voor ASD, waaronder:

Genetische factoren (zoals HOSA1, DUF1220, en vele andere genen).
Virale infecties (zoals rubella) of stress tijdens de zwangerschap.
Toxines en andere omgevingspolluenten (hoewel er geen harde bewijzen zijn).
Veranderingen in de balans van inhibitie en excitatie in de hersenen (zoals GABA-glutamaat).
Veranderingen in synaptische ontwikkeling.
Vitaminedeficiënties (te weinig vitamines).

Question 25

Mythen over de oorzaken van ASD

Answer 25

“Koude” moeders (de veronderstelling dat het gedrag van moeders autisme veroorzaakt).
Vaccinaties (een populaire mythe zonder wetenschappelijke onderbouwing).

Question 26

DSM-5 criteria ASD

Answer 26

Volgens de DSM-5 zijn er twee hoofdcategorieën van kenmerken die nodig zijn voor de diagnose ASD:

A: Tekortkomingen in sociale communicatie en interactie in verschillende situaties, waaronder:
Tekortkomingen in sociaal-emotionele wederkerigheid.
Tekortkomingen in non-verbaal communicatief gedrag.
Tekortkomingen in het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties.
B: Beperkte, repetitieve gedragingen, interesses of activiteiten, met ten minste twee kenmerken, zoals:
Stereotiepe of repetitieve motorische handelingen, objectgebruik of taal.
Vasthouden aan gelijkheid en onbuigzame gewoontes of routines.
Beperkte, intense interesses die abnormaal zijn in intensiteit of focus.

Question 27

Abnormaliteiten in hersenstructuur bij ASD

Answer 27

Meer variabiliteit in hersenstructuur, hoewel het meestal niet eenduidig is.
Hoofdomtrek: het hoofd is normaal van grootte bij de geboorte, maar kan groter zijn dan gemiddeld op de leeftijd van 1 jaar. Dit wordt geassocieerd met plastische processen, zoals celdeling en synaptisch snoeien.
Hypothesen over hersenstructuur: Er wordt gedacht aan specifieke afwijkingen zoals:
Grotere cellen in de frontale cortex.
Abnormale genexpressie in de centrale hersenstam, bijvoorbeeld het HOSA1-gen, wat invloed heeft op de gezichtsmusculatuur.
Cerebellaire afwijkingen (kleine hersenen) die mogelijk gerelateerd zijn aan verstoorde gewenning of voorkeur voor gelijkheid en vermijding van nieuwsgierigheid.
Vergroting van frontotemporale grijze stof (volgens meta-analyse).

Question 28

Kerngedragssymptomen van ADHD

Answer 28

De kerncriteria voor ADHD, zoals beschreven in de DSM-5, omvatten:

Impulsiviteit en hyperactiviteit (meer dan 6 symptomen vereist).
Onoplettendheid (meer dan 6 symptomen vereist).
Deze symptomen komen vaak voor in combinatie met slechte schoolprestaties en kunnen invloed hebben op de dagelijkse functioneren van de persoon.

Question 29

Prevalentie ADHD

Answer 29

ADHD komt voor bij ongeveer 5% van de bevolking, met een hogere prevalentie bij jongens (twee keer zoveel kans op diagnose). Er is een gestage toename van diagnoses, vooral onder schoolgaande kinderen (12% van de kinderen). ADHD-gerelateerde problemen kunnen aanhouden in de volwassenheid, hoewel sommige symptomen afnemen met de leeftijd. Bij sommige mensen wordt de diagnose pas op volwassen leeftijd gesteld.

Question 30

Abnormaliteiten in het brein bij ADHD

Answer 30

Er zijn afwijkingen in de hersenen van mensen met ADHD, met name in de circuits van de frontale hersengebieden, inclusief de ventrale frontale gebieden en basale ganglia. Meta-analyses tonen aan dat er reducties zijn in de grijze stof van de orbitofrontale cortex, een gebied dat belangrijk is voor gedrag en besluitvorming.

Question 31

Dysfunctie van executieve controle bij ADHD

Answer 31

Bij ADHD wordt een dysfunctie van het executieve controlesysteem gezien. Dit resulteert in:

Verminderde inhibitie van gedrag, wat betekent dat het moeilijker is om impulsen te beheersen (bijvoorbeeld bij taken waarbij een stop signaal nodig is).
Sterke verstoring door externe stimuli, zoals blijkt uit de Stroop test, die meet hoe goed iemand zich kan concentreren zonder afgeleid te worden.
Deze problemen zijn geassocieerd met een dopaminerge (DA) circuit in de hersenen, waaronder de prefrontale cortex en het dorsale neostriatum.

Question 32

Dysfunctie in motivationele circuits bij ADHD

Answer 32

ADHD wordt ook geassocieerd met dysfunctie in de hersencircuits die verantwoordelijk zijn voor motivatie, met name:

Vertraagde beloningsaversie, wat betekent dat mensen met ADHD minder snel negatieve gevolgen associëren met hun acties.
Deze dysfunctie is gekoppeld aan een dopaminerge (DA) circuit, met betrokkenheid van de orbitofrontale cortex en het ventrale striatum.

Question 33

Tekorten in neurotransmitters bij ADHD

Answer 33

Bij mensen met ADHD worden tekorten waargenomen in verschillende neurotransmitters, waaronder dopamine (DA), noradrenaline (NA) en serotonine (SE). Deze tekorten kunnen leiden tot een “energietekort”, wat invloed heeft op het vermogen om cognitieve taken uit te voeren die veel aandacht vereisen, zoals schoolwerk en andere mentale taken.

Question 34

Specifieke leerstoornissen

Answer 34

• Beperkingen in lezen (dyslexie bijvoorbeeld)
• Wiskundige beperkingen
• Ontwikkelingscoördinatie stoornis (‘’clumsy child syndroom’’)