HC11 H23 Hersenontwikkeling

Question 1

Drie benaderingen voor hersenontwikkeling

Answer 1

1. Maturatie van het zenuwsysteem en de correlatie met gedragsontwikkeling.
2. Het gedrag van een opgroeiend kind wordt geanalyseerd om de neurale maturatie af te leiden (tegenovergesteld van de eerste benadering).
3. De relatie tussen hersenen en gedrag wordt onderzocht om factoren te identificeren die beide beïnvloeden.

Question 2

Vormen van gyri en sulci

Answer 2

Vanaf ongeveer 7 maanden zwangerschap beginnen de gyri (windingen) en sulci (groeven) zich te vormen in de hersenen. De structuur van de cellen is nog niet volledig ontwikkeld zoals bij volwassenen.

Question 3

Kenmerken van ontwikkeling van hersencellen

Answer 3

1. De bestemming en functie van de cellen zijn van tevoren vastgesteld.
2. Ontwikkeling omvat zowel de geboorte van cellen (neurogenese) als het afsterven van cellen (apoptose) en verbindingen (pruning).

Question 4

Volgorde in de ontwikkeling van hersenen

Answer 4

1. Neurogenese: De geboorte van cellen, met stamcellen die neuronen produceren. Dit begint in de wand van de neurale buis en gaat door tot vroege volwassenheid.
2. Migratie: De stamcellen migreren naar verschillende hersendelen, zoals de cortex, en gebruiken radiale gliacellen als “wegen”.
3. Differentiatie: De stamcellen differentiëren in specifieke neuronen en gliacellen, afhankelijk van hun latere functie. Dit proces is grotendeels voltooid bij de geboorte.

Question 5

Neurogenese

Answer 5

Het proces waarbij nieuwe neuronen worden geproduceerd uit stamcellen. Dit proces is grotendeels voltooid rond de 4,5 maand van de zwangerschap, maar kan doorgaan tot de vroege volwassenheid in bepaalde hersengebieden, zoals de hippocampus en het striatum.

Question 6

Migratie van neurale stamcellen

Answer 6

Stamcellen migreren uit de neurale buis naar de ontwikkelende hersendelen, zoals de cortex, met behulp van radiale gliacellen als leidraad. Dit proces gaat door tot ongeveer 8 maanden na de geboorte en is kwetsbaar voor letsel.

Question 7

Celdifferentiatie

Answer 7

Gedurende de migratie differentiëren stamcellen zich in specifieke typen neuronen en gliacellen, afhankelijk van hun latere functie. Dit proces is grotendeels voltooid rond de geboorte.

Question 8

Neurale maturatie

Answer 8

Verwijst naar de rijping van de hersenen, inclusief dendrietvorming en synapsvorming. Dit proces begint al voor de geboorte en speelt een cruciale rol in de hersenontwikkeling.

Question 9

Myelinisering

Answer 9

Het proces waarbij gliacellen een isolerende myelineschede om axonen vormen, waardoor de snelheid van prikkelgeleiding toeneemt. Myelinisering is een belangrijke indicator van cerebrale rijping en gaat gedurende het hele leven door.

Question 10

Synaptische pruning

Answer 10

Pruning is het proces waarbij overbodige synapsen verdwijnen, een belangrijke fase in hersenontwikkeling, vooral tijdens de adolescentie. Dit helpt de hersenen efficiënter te functioneren door ongebruikte verbindingen te elimineren.

Question 11

Experience expectant

Answer 11

Synaptische ontwikkeling is afhankelijk van algemene input.

Question 12

Experience dependent

Answer 12

Ontwikkeling is afhankelijk van specifieke/ persoonlijke input.

Question 13

Neurale ontwikkeling in adolescentie

Answer 13

In het adolescentenbrein verdwijnen veel synapsen door pruning, terwijl nieuwe verbindingen ontstaan, vooral in de prefrontale cortex (PFC). Er is een toename van neurale plasticiteit, maar het brein is tegelijkertijd kwetsbaarder voor invloeden van buitenaf. Seksuele hormonen beïnvloeden de rijping van hersenstructuren.

Question 14

Verschillen in grijze en witte stof - adolescentie

Answer 14

In de adolescentie veranderen de verhoudingen van grijze en witte stof in de hersenen, wat invloed heeft op cognitieve en emotionele functies. Grijze stof bevat de cellichamen van neuronen, terwijl witte stof bestaat uit de gemyeliniseerde axonen die de communicatie tussen hersengebieden vergemakkelijken.

Question 15

Beeldvormingsstudies van hersenontwikkeling

Answer 15

Beeldvormingsstudies worden gebruikt om de structurele veranderingen in de hersenen te onderzoeken, zoals veranderingen in de corticale dikte, witte stofbanen en de plasticiteit van de hersenen. Dit helpt wetenschappers te begrijpen hoe de hersenen zich ontwikkelen en zich aanpassen.

Question 16

Corticale dikte

Answer 16

De “corticale dikte” verwijst naar de dikte van de hersenschors. Gedurende de ontwikkeling neemt de corticale dikte toe, maar door pruning worden circuits efficiënter, waardoor de witte stofbanen groter worden en de grijze stof naar buiten wordt geduwd. Dit zorgt voor een grotere corticale oppervlakte, maar een dunnere cortex

Question 17

Pruning van hersencircuits

Answer 17

Pruning is het proces waarbij overbodige of onbenutte neurale verbindingen in de hersenen worden verwijderd, wat leidt tot efficiëntere hersencircuits. Dit gebeurt tijdens de ontwikkeling, vooral in de jeugd en adolescentie, en bevordert een betere werking van de hersenen.

Question 18

Verhouding witte en grijze stof

Answer 18

Gedurende de hersenontwikkeling neemt de hoeveelheid witte stof toe, wat leidt tot grotere witte stofbanen die de communicatie tussen verschillende hersengebieden verbeteren. Tegelijkertijd wordt de grijze stof naar buiten geduwd, wat zorgt voor een grotere corticale oppervlakte, maar met een dunnere cortex.

Question 19

Hersenplasticiteit

Answer 19

Verwijst naar het vermogen van het zenuwstelsel om fysiek en chemisch te veranderen. Deze plasticiteit maakt het mogelijk voor de hersenen om zich aan te passen aan veranderingen in de omgeving en om te compenseren voor letsel door nieuwe verbindingen te vormen of bestaande verbindingen te versterken.

Question 20

Factoren die hersenplasticiteit beïnvloeden

Answer 20

Zowel externe als interne factoren beïnvloeden de hersenplasticiteit. Externe factoren omvatten de omgeving en ervaringen, terwijl interne factoren hormonen, letsel, voeding, microbioom en stress omvatten. Deze invloeden spelen vooral een rol in de vroege stadia van de ontwikkeling.

Question 21

Epigenetische veranderingen

Answer 21

Verwijzen naar veranderingen in de genexpressie door modificaties zoals methylering van DNA, die de activiteit van genen beïnvloeden zonder de genetische code zelf te veranderen. Deze veranderingen kunnen doorgegeven worden aan volgende generaties en hebben invloed op de hersenontwikkeling en het functioneren.

Question 22

Sensomotorische fase (geboorte-18/24 mnd)

Answer 22

In deze fase ontdekken kinderen de wereld voornamelijk via hun zintuigen en motorische vaardigheden. Ze ontwikkelen objectpermanentie, het besef dat objecten blijven bestaan, zelfs als ze niet zichtbaar zijn. Angst voor vreemden komt ook voor in deze fase.

Question 23

Preoperationele fase (2-6 jaar)

Answer 23

In deze fase beginnen kinderen symbolen te gebruiken, zoals woorden en plaatjes, om de wereld te representeren. Ze spelen vaak met symbolisch spel (pretend play) en vertonen egocentrisme, waarbij ze de wereld alleen vanuit hun eigen perspectief begrijpen. Taalontwikkeling is een belangrijk kenmerk van deze fase.

Question 24

Concrete operationele fase (7-11 jaar)

Answer 24

In dit stadium kunnen kinderen logisch nadenken over concrete gebeurtenissen. Ze begrijpen concepten zoals conservatie (de hoeveelheid blijft hetzelfde, zelfs als de vorm verandert) en kunnen eenvoudige wiskundige transformaties uitvoeren.

Question 25

Formele operationele fase (12+)

Answer 25

In de formeel operationele fase ontwikkelen adolescenten het vermogen om abstract te denken en hypothesen te formuleren. Ze kunnen complexe logische redeneringen maken en beginnen met volwassen moreel denken.

Question 26

Aversieve omgevingen en hersenontwikkeling

Answer 26

Vroege negatieve ervaringen, zoals het opgroeien in een weeshuis of onder verwaarlozing, kunnen een diepgaande invloed hebben op de hersenontwikkeling, vooral bij kinderen jonger dan 18 maanden. Studies zoals die van “Genie” en onderzoek naar adverse childhood experiences (ACEs) tonen aan hoe trauma’s de mentale en lichamelijke gezondheid beïnvloeden.

Question 27

Invloed omgeving op hersenontwikkeling

Answer 27

De omgeving speelt een cruciale rol in de organisatie van de hersenen. Complexe omgevingen bieden voordelen, zelfs voor de geboorte, zoals het horen van de stem van de moeder. Ervaren ouders en epigenetische invloeden kunnen de hersenontwikkeling van het kind beïnvloeden. Factoren zoals voeding, stress en de sociale omgeving (bijv. sociaaleconomische status) hebben ook invloed op hersenstructuren en cognitieve ontwikkeling.

Question 28

Invloed gezondheid/voeding op hersenontwikkeling

Answer 28

Gebrek aan voedingsstoffen, zoals ijzer, kan bijdragen aan aandoeningen zoals ADHD. Invloeden van het microbioom (darmflora) kunnen gerelateerd zijn aan autisme spectrum stoornissen (ASD). Loodvergiftiging kan neurotoxisch zijn en is geassocieerd met ADHD en autisme.

Question 29

Sensitiviteit voor native taal

Answer 29

Baby’s van 6 maanden tonen Mismatch Negativity (MMN) voor alle klankverschillen, zowel in de geboortetaal als in een onbekende taal.
Baby’s van 12 maanden tonen alleen MMN voor klankverschillen die belangrijk zijn voor de geboortetaal, wat aantoont dat ze zich beginnen te specialiseren in de klanken van hun moedertaal.

Question 30

Effecten van hersenletsel op taal

Answer 30

Taal kan overleven bij vroeg hersenletsel in de linker hemisfeer.
Het rechterhersenhelft kan het taalvermogen gedeeltelijk overnemen, hoewel dit vaak ten koste gaat van andere functies, zoals visuospatiële oriëntatie.
Vroege letsels in de rechterhersenhelft kunnen vergelijkbare effecten hebben als letsels bij volwassenen.

Question 31

Rechts-gelateraliseerde hersenbanen en taal na infarct

Answer 31

Bij een infarct in de linker hemisfeer rond de geboorte kunnen rechts-gelateraliseerde hersenbanen in de dorsale taalbanen een voorspeller zijn voor de taalproductie op de leeftijd van 4 jaar. Dit betekent dat de rechterhersenhelft deels de functie van de linkerhersenhelft kan overnemen voor taal.

Question 32

Herstel na vroeg hersenbeschadiging

Answer 32

Na een vroege hersenbeschadiging kunnen er veranderingen optreden in de organisatie van de overgebleven hersencircuits.
Nieuwe neuronen en gliacellen kunnen worden aangemaakt om verloren neuronen te vervangen.
Factoren zoals taststimuli en een rijke omgeving (zoals complexe huisvesting bij jonge ratten) kunnen het herstel bevorderen, zelfs vóór het letsel.

Question 33

Postieve postnatale invloeden op hersenontwikkeling

Answer 33

Het spelen van een instrument kan de hersenontwikkeling stimuleren, vooral door verbeterde motorische en cognitieve vaardigheden.
Blootstelling aan verschillende spraakgeluiden kan ook bijdragen aan de taalontwikkeling en de hersenen helpen zich te ontwikkelen door rijke sensorische input.