H4.6 Flashcards
Ery’s
- Transporteren O2 van longen naar weefsels
- Bevatten Hb die O2 kunnen binden en afgeven
Bestanddelen Hb molecuul
- 2 alfa ketens
- 2 beta ketens
HbA
HbA2
Alfaketens en sigma ketens
HbF
- Foetaal Hb
- Affiniteit van HbF voor O2 is groter dan HbA voor O2
- Foetus kan O2 van moeder halen en aan O2 komen
Chromosoom 11
Beta en sigma gen
Chromosoom 16
2 alfa genen
Thalassemie
Defect gen met als gevolg een tekort aan ketens en dus een kwantitatieve beperking van hemoglobine
Waarom b-thalassemie groter effect van a-thalassemie?
Kwantitatieve impact is groter
Gen niet defect, maar gemuteerd
Afwijkende ketens gemaakt
Sikkelcelziekte
Puntmutatie in beta keten
Beta ketens worden wel gemaakt, maar niet helemaal goed
Kwalitatief probleem
Hb bij sikkelcelziekte
HbS
Vormen sikkelcelziekte
- HbSS/HbSB0 thalassemie
- HbSC/HbSB+ thalassemie
HbSS/HbSB0 thalassemie
- Ernstige presentatie
- Ernstige anemie
- Functionele asplenie
- Levensverwachting rond 60 jaar
HbSC/HbSB+ thalassemie
- Mildere kliniek
- Hoger Hb
- Meer retinopathie
- Vaak splenomegalie
- Betere overleving
Waarvan is O2 afgifte aan weefsels afhankelijk?
- O2-spanning
- pH
- Temperatuur
- 2,3-difosfoglyceraat concentratie (2,3-DPG)
In weefsels is O2 spanning lager, dus…
Makkelijker O2 afgeven
Ziekte x koortsig
- Verhoging temperatuur
- O2 wordt makkelijker afgegeven
Lage pH door CO2 productie in weefsels of bij sepsis
O2 makkelijker afgegeven
Waarvoor gebruiken we 2,3-DPG?
Ter compensatie voor bloedarmoede
2,3-DPG informatie
- In ery’s gemaakt
- Competitie met O2
- Verdringt O2 van Hb
Veel? Dan O2 nog makkelijker afgegeven
Waarom werkt compensatie 2,3-DPG niet bij acute anemie?
2.3-DPG kan niet zo snel worden aangemaakt
Rechtsverschuiving
- Verlaging pH
- Stijging temperatuur
- Stijging 2,3-DPG
Gunstig voor O2 uitwisseling
Linksverschuiving
- Stijging pH
- Daling temperatuur
- Daling 2,3-DPG
Ongunstig zuurstofuitwisseling
Erytropoëse
Produceren van ery’s
Erytropoëse locaties
- Tijdens embryonale/foetale fase: dooierzak
- 3e week: chorion
- 6e week: lever en milt
- 5e maand: beenmerg
Kinderen en ery’s vorming
- Wervels
- Platte beenderen (bekken, ribben, sternum)
- Lange pijpbeenderen
Volwassenen en ery’s vorming
- Wervels
- Platte beenderen
- Bovenste gedeeltje humerus en femur
Beenmerg x stamcellen
- Delen
- Onrijpe cellen die functionerende bloedcellen kunnen vormen
Differentiatie = hematopoiëse
Bloedcellen die stamcellen kunnen vormen
- Ery’s
- Lymfocyten
- Megakaryocyten (bloedplaatjes vormen)
- Monocyten
- Basofiele-, eosinofiele- en neutrofiele granulocyten
Bepaalde voedingsstoffen en hormonen nodig
Hormonen die een rol spelen
- EPO
- IL-3
- Schildklierhormoon
- Testosteron
Rey’s
- 120 dagen leven
- Ontstaan uit reticulocyten
Reti’s
Jongste cellen die zichtbaar zijn in het bloed
In de voorlopers van ery’s zit nog een restje RNA die na 1-2 dagen verdwijnt
Anemie door…
- Verlaagde aanaak: reti’s laag
- Verhoogd verlies: reti’s hoog
EP
- Ertropoëtine
- Geproduceerd in nier
- HIB-1b en HIF-1a worden in nier geproduceerd
- Kunnen binden en stimuleren als complex EPO gen waardoor dit EPO gaat produceren
- HIF-1a afgebroken als er genoeg O2 is
- Hierdoor kan het niet meer aan HIB-1b binden waardoor minder EPO aanmaak en minder ery’s aanmaak
Bouwstoffen erytropoëse
- Ijzer
- Vitamine B12
- Foliumzuur
Ijzer
- 10% uit dieet
- 90% gerecycled
- 1-2 mg in darm opgenomen via kanaaltjes in enterocyt in duodenum
- Transferrine transporteert ijzer naar spieren off beenmerg waar het gebruikt wordt
- Of naar lever voor opslag
- In enterocyt opgenomen als Fe2+ door DMT-1 kanaal
- Door ferroportine wordt ijzer afgegeven aan bloed
Wanneer hepcidine produceren?
Waanneer er veel ijzer in bloed is
Hepcidine
- Zorgt voor blokkade van ferroportine waardoor er niet nog meer ijzer kaan worden opgenomen
- Komt ook vrij bij infectie vandaar dat infectie soms kan leiden tot ijzertekort
Vitamine B12
- Vlees, eieren, zuivelproducten
- Normaal dieet genoeg vitB12 opgenomen >5 microgram
- Resorptie via TIl
- Opslag lever (enkele jaren)
Foliumzuur
- Bladgroenten, orgaanvlees, bonen en noten
- Normaal dieet voldoende foliumzuur opgenomen >50 microgram
- Resorptie in jejunum
- Opslag in lever (enkele weken)
Hb normaalwaarden
- Mannen: 8.6-10.5 mmol/L
- Vrouwen: 7.5-9.5 mmol/L
- ZwangerL >6.5 mmol/L
Waarom Hb bij zwangeren laag?
Omdat er relatief meer plasma is t.o.v. hoeveelheid cellen
Ht
- Hematocriet
- Fractie RBC van het bloed t.o.v. plasma
- Normaal: 0.39
MCV
- Mean corpuscular volume in fL
- Zegt iets over gemiddelde volume ery’s
- Ht / aantal ery’s per liter
- Normaal 80-100 fL
- Hoog: grote ery’s
- Laag: kleine ery’s
RDW
- Red celle distribution with
- Maat voor spreiding van erytocyt grootte
- Spreiding is groot als er ey’s in veel verschillende groottes in bloed zitten
Anemie
- Te lage Hb concentratie t.o.v. normaalwaarde
- 4% mannen
- 8% vrouwen
Klachten anemie
- Moeheid
- Bleek zien
- Hartkloppingen
- POB (acuut te weinig O2)
- Kortademigheid (hartfalen)
- Klachten passend bij hartfalen (oedeem)
- Duizeligheid (opstaan)
Anemie indeling
- Probleem van aanmaak ery’s/Hb
- Verlies ery’s
- Verhoogd verbruik/afbraak ery’s
Probleem met aanmaakt ery’s / Hb
- Door beenmergziekten zoals MDS, aplastische anemie, leukemie en infiltraties in beenmerg door maligniteit
- Gebrek aan bouwstoffen zoals tekort Fe2+, foliumxuur. vitamine B12, EPO en TSH
Reti’s verlaagd
Verlies ery’s
- Door acuut bloedverlies
- Aanvankelijk Hb normaal, pas nadat plasma expansie heeft plaatsgevonden treedt anemie op
- Kan ook door chronisch bloedverlies door een ehvige menstruatie of gastro-intesinaal bloedverlies
Reti’s verhoogd, verlaagd of normaal
Verhoogd verbruik/afbraak ery’s
- Hemolyse
- Door afwijkingen in Hb zelf (corpusculaire defecten) zoals Hb pathie (afwijking in Hb productie)
- Door sferocytose (membraan afwijkingen)
- Door erytrocytaire enzym deficiënties
- Door extracorpusculaire defecten
Extracorpusculaire defecten voorbeelden
- Antistoffen (bij sepsi)
- Hartklepafwijkingen
Reti’s verhoogd
Microcytaire anemie
- MCV < 80fL
- Ijzergebrek
- Hb-pathie
- Anemie chronische ziekte
- Chronische ziekte zoals infectie
Normocytaire anemie
MCV 80-100 fL
Oorzaken normocytaire anemie
- Nierziekte, Anemie chronische ziekte, Infiltratie beenmerg door maligniteit, Myelodysplastisch syndroom (MDS, defect in stamcellen), Aplastische anemie is de aanmaak verlaagd, Reti’s verlaagd
- Acute bloeding en hemolyse zonder normale hoeveelheid reti’s
- Sikkelcel anemie
Macrocytaire anemie
- MCV >100fL
- Vitamine B12 defi
- Foliumzuur defi
- Alcohol
- Hypothyreoïdie
- MDS
- Hemolyse -> verhoogde reti’s
- Verlaagde reti’s
