H3.7 Flashcards
Nut spijsvertering
- Nodig voor afbraak macromoleculen tot transporteerbare brokstukken
- Voorkomt antilichaamvorming tegen dieet eiwit
- Garandeert soortspecifieke ER-synthese van lichaamseigen macromolecuclen (eiwitten, glycoproteïnen, DNA en RNA)
Spijsverteringsenzymen
- Hydrolases
- Enzymen gebruiken water bij het splitsen van een substraat
- Water is in ECM altijd beschikbaar
- Hydrolyse levert energie in de vorm van warmte en GEEN ATP
Koolhydraten ->
Eiwitten ->
Vetten ->
Glycosidasen
Amidase
Esterasen
Koolhydraten voorkomen in lichaam in vier vormen
- Zetmeel 60%
- Glycogeen <1%
- Saccharose 35%
- Lactose 5%
Bouwstenen waaruit koolhydraten zijn opgebouwd?
- Glucose
- Fructose
- Galactose
Zetmeel
- Polymeer D-glucose
- Amylose en amylopectine
Alfa-1,4
- Lineair zetmeel of glycogeen molecuul aaneen geschakeld
- Amylose en amylopectine
DUS plaats 1 van het ene molecuul is verbonden met plaats 4 van het andere molecuul
Alfa-1,6
Amylopectine
Suikers
- Alfa-1,2 = saccharose
- Beta-1,4 = lactose en cellulose
Afbraak zetmeel
- In lumen door alfa-amylase
- Afkomstig uit speekselklier en pancreas
- Alfa-amylase knipt alfa-1,4
Wat kan alfa-amylase niet?
- Alfa1,4 naast alfa-1,6 knippen
- Kan geen eindstandige alfa-1,4 knippen
DUS: kan nooit vrij glucose creëren
Wat ontstaat er bij alfa-amylase?
- Maltotriose (G3)
- Maltose (G2)
- Alfa-limit dextrine (G4-Gg)
Rest van vertering gebeurt op dunne darmoppervlak door epitheliale enzymen
- Malto-oligosaccardies gaan naar enzym glucoamylase op darmepitheel oppervlak
- Enzym knipt alfa-1,4 waardoor glucose ervan af gaat
- Maltoses en maltotrioses blijven over
- Alfa-limit dextrine, maltose en maltotriose worden verder afgebroken door sucrase-isomaltase
Sucrase kan…
- Alfa-1,4
- Alfa-1,2
Isomaltase kan…
Alfa-1,6
Lactase kan
- Lactose splitsen
- Traagste enzym
Waarom zijn er direct naast de enzymen transporters aanwezig?
Zodat de osmolaire deeltjes direct worden opgenomen door de enterocyt
SGLT-1
Glucose carrier die glucose in combinatie met natrium over het celmembraan transporteert
Ook galactose kan hierdoor vervoerd worden
GLUT-5
Kan fructose passief over celmembraan transporteren
Voedingseiwitten en endogene eiwitten worden door drie enzymen afgebroken tot aminozuren
- Endopeptidases
- Carboxypeptidases
- Aminopeptidases
Endopeptidases
- Enzymen worden door maag (pepsine) en pancreas (trypsine, chymotrypsine en elastase) uitgescheiden
- Kunnen in het midden van de peptiden knippen
Verhogen zo substraat aanbod voor carboxypeptidases en aminopeptidases
Carboxypeptidases
- Enzymen knippen aan het uiteinde bij de C-terminus
- Uitgescheiden door pancreas
Aminopeptidases
- Bevinden zich in het darmoppervlak en cytosol van de enterocyt
- Knippen aan het uiteinde van de N-terminus
Endopeptidases functie
Voorbeelden
Knippen specifiek achter bepaalde aminozuren
Voorbeelden:
- Pepsine knipt na zuur aminozuur
- Trypsine knipt na basis aminozuur
- Chymtrypsine knipt na hydrofoob aminozuur
- Elastase knipt na klein aminozuur
Lipide afbraak en resorptie
- Via dieet krijgt gemiddeld persoon 100 gram vet per dag binnen
- Hieruit wordt 30-40% van totale voedingsenergie gehaald
Vet
- Meest efficiënte vorm van energieopslag
- Beste energiebron
- Drager van vet-oplosbare vitamine KADE
- Enige bron van essentiële vetzuren die we niet zelf kunnen synthetiseren
- Bestaat voor >90% uit triglyceriden
- Voor 5% voor fosfolipiden
- Voor 0.5% uit cholesterol
Triglyceriden
- 3 vetzuurstaarten
- Gebonden aan 1 glycerolmolecuul
Alfa-lipase hydrolyseert alleen buitenste vetzuren waardoor 1 monoglyceride en 2 vrije vetzuren ontstaan
Alfa-lipase
- Afkomstig uit pancreas
- Werkzaam met colipase
Maaglipase
- Afkomstig uit hoofdcel van maag
- Afgegeven bij verhoogde concentratie gastrine
- Werkt bij zure pH
- Pepsine resistent
- Trypsine gevoelig
- Voorziet in 15-30% van afbraak van vetten
Melklipase
- In moedermelk
- Is HCl resistent
- Werkt best in alkalisch milieu en is onafhankelijk van galzouten voor goede werking
- Werkt dus niet in maag
- Werkt wel in darm van kind en helpt bij vetvertering
- Essentieel voor de vetvertering van zuigelingen, omdat pancreassecretie bij hen lager is
Maag- en melklipase
Zorgen voor CCK-secretie door I-cellen in duodenum
Pancreaslipase
- Wordt niet als zymogeen (inactieve vorm) uitgescheiden
- Zorgt toch niet voor schade aan pancreas, omdat het pas werkzaam is in combinatie met colipase
Actief colipase ontstaat uit…
Inactief pro-colipase door trypsine splitsing in duodenum
Functie colipase
Zorgt voor de binding van pancreaslipase op het oppervlak van de vetdruppels
Voorkomt inactivatie van lipase door galzouten
Lipolyse in drie stadia waarbij oppervlak van bolus wordt vergroot
- Vetbol wordt mechanisch (d.m.v. kneden en peristaltiek) geëmulgeerd
- Emulsie vormt lipide vesicles
- Lipide vesiscles vormen gemengde micellen (galzouten essentieel)
Eigenschap lipolyse
Amfoteer (gemengd polair-apolair) net zoals galzouten
Micelvorming
- In lumen van dunne darm worden lipide vesicles opgenomen
- NHE3 pomp pompt protonen lumen in waardoor pH-gradiënt ontstaat
- Oppervlak dicht bij enterocyt wordt zuur waardoor vetzuren worden geprotoneerd en neutraal worden
- Vrije vetzuren en monoglyceriden kunnen door het membraan van enterocyt heen
- Micel blijft over die enkel uit galzouten bestaat
In enterocyt resynthese van triglyceriden
- Eiwitten (lipoproteïnen) toevoegen waardoor een chylomicron ontstaat
- Getransporteerd via lymfevaten naar lever
MCT
Definitie
Voorkomen
- Midketen lange triglyceriden (C6-C10)
- Hebben korte vetzuurstaart
- In sommige dieetsupplementen (kokosolie), moedermelk en medicijnen
In de cel worden MCT afgebroken
- Door esterases
- 3 vrije vetzuren
- 1 glycerol
- Stoffen worden weer aan het bloed afgegeven en gaan naar lever
Niet nodig voor afbraak MCT?
- Galzout
- Lipase
MCT kunnen aangevuld worden met meervoudig onverzadigde vetzuren in combinatie met vetoplosbare vitamines
Stoornissen in koolhydraatafbraak
- Lactose malabsorptie
- Sucrase-isomaltase deficiëntie
- Pancreasamylase tekort
lactose malabsorptie
- Lactose arm/vrij dieet volgen
- Glucose geeft wel een piek in bloedsuikerspiegel, maar lactose niet
- Lactose komt door malabsorptie in colon terecht en zorgt voor H2-productie
Sucrase-isomaltase deficiëntie
Sucrose vrij dieet volgen
Pancreasamylase tekort door pancreas disfunctie
Oraal pancreatine in zuurresistente capsules innemen
Symptomen bij stoornissen in koolhydraatafbraak
- Osmotische diarree door o.a. onverteerde koolhydraten in darmlumen
- Flatulentie en H2-gas in uitademingslucht als gevolg van bacteriële omzetting van onverteerde suikers in colon
- Zure faeces door bacteriële vorming van melkzuur, azijnzuur, propionzuur en boterzuur in colon
Stoornissen in eiwitafbraak
- Pancreas insufficiëntie: door bijvoorbeeld CF, t.b.v. eiwitafbraak ook oraal pancreatine innemen
- Enterokinase deficiëntie: oraal enterokinase innemen anders kan trypsine en daarmee alle andere spijsverteringsenzymen niet geactiveerd worden
Stoornissen in vetafbraak gevolg
Steatorroe
Oorzaken stoornis in vetafbraak
- Verminderde lipase activiteit (door bijvoorbeeld p insuffi)
- verminderde galzoutsecretie (door bijvoorbeeld bacteriële overgroei, cholestasis, ileumresectie, ontsteking of cholestyramine dieet)
Behandeling verminderde lipase activiteit
- Orale pancreasenzymen
- Dieet met MCT
Behandeling verminderde galzoutsecretie
MCT-dieet in combinatie met essentiële vetzuren, vet-oplosbare vitamines en eventueel met ursodeoxycholaat
