Derde college Spinoza Flashcards
Wat bedoelt Spinoza met het begrip democratie?
Soms doelt hij daarmee op democratie of volkssoevereiniteit. Het gebaseerd op een onrealistische visie: de mens die geleid wordt door zijn rede. Volgens van Buren is het een staatsvorm die het dichts bij komt bij een toestand van vrijheid.
Wat betekent volkssoevereiniteit?
Het volk is uiteindelijk altijd soeverein. Elke politieke gemeenschap bestaat uit een groep individuen die hun potentie bij elkaar gelegd hebben. Die is per definitie soeverein: het geheel van de bevolking. Als een bevolking een vorst of soeverein niet meer wil, dan wordt die afgezet of vermoord, en dan is het volk weer de soeverein. Dus volgens Spinoza is het volk altijd de soeverein in metafysische/ontologische zin.
Welke staatsvorm komt het dicht in de buurt van de natuurlijke toestand van mens?
Democratie. Het volk is bepalend voor de gemeenschap (volkssoevereiniteit). Als je een democratie helemaal doortrekt is het geen regeringsvorm: de regerende zijn de regeerden. Een democratie is volgens Spinoza gebaseerd op erfelijkheid. In een democratie heeft iedereen (alleen mannen hier) stemrecht dat is gebaseerd op erfelijkheid en niet op bewezen kwaliteiten.
Waarom gaat het bij Spinoza om beperkt kiesrecht?
Knechten, vrouwen en kinderen worden niet erkend als burgers van de politieke gemeenschap. Het gaat puur om mannelijke volwassenen. Volgens Spinoza berust het verschil tussen mannen en vrouwen op natuur. Vrouwen zijn feitelijk onderworpen dus ze zijn vanuit de natuur onderworpen aan de man. Dit argument berust op empirie.
Wat is het verschil tussen het politiek traktaat (1675) en het theologisch politiek traktaat (1670)?
Het theologisch politiek traktaat is geschreven voor het rampjaar in 1672. Het politiek traktaat is dan ook een reactie op het rampjaar. In het theologisch politiek traktaat is hij dan ook nog optimistischer: hij heeft hier ook de voorkeur voor een democratie. In het politiek traktaat is hij echter voor een gemengde staatsvorm met een dominante aristocratie die niet berust op erfelijke opvolging. Hij wil de redelijkheid maximaliseren met de politieke functie van de Raad.
Wat zijn rechtsregels?
Gebaseerd op wilsbesluit; we stellen deze zelf samen, dat kan op basis van affecten of op basis van de rede. Veranderlijk, relatief en kwetsbaar (in tegenstelling tot natuurwetten). Ze kunnen altijd worden opgeheven.
Wat is de overeenkomsten tussen natuurwetten en rechtsregels?
Ze hebben hetzelfde doel: zelfbehoud en vrede.
Wat is het verschil tussen natuurwetten en leefregels?
Het verschil zit hem in de status. Natuurwetten zijn gebaseerd op inzicht; het ware plan van de natuur. Natuurwetten zijn sterker. De gehoorzaamheid van een natuurwet berust op eigen wil. Een rechtsregel kan gebaseerd zijn op vrees of begeerte. Als je gehoorzaamt aan de wet op grond van de rede, doe je dat op grond van de vrije wil. Je ziet het doel in van de wet. Dan worden rechtsregels beter opgenomen. Je kunt echter niet zien om welke reden een individu zich aan de wet houdt. Hier kun je dus geen onderscheid in maken.
Waarom is het handig om de krachten te bundelen?
Het is het combineren van je vermogen en dat vergroot het gezamenlijke vermogen. Waar je goed in bent wordt gekoppeld aan een goed vermogen van iemand anders. Spinoza is ervan overtuigd dat mensen meer redelijk kunnen worden. De natuur vormt het uitgangspunt.
Waarom heeft de kerk (en theologen) geen politiek gezag?
De kerk en theologen hebben geen politiek gezag. De vraag naar wat ware religie is, blijft open. Het eeuwige besluit van God is niet toegankelijk. Het blijft open: wat is nu de bedoeling van de werkelijkheid? Die vraag gaat ons verstand te boven, waardoor kerken geen politiek gezag hebben. Het lijkt erop dat politiek gezag boven kerkelijk gezag staat en dat er vrijheid van godsdienst zou moeten zijn.
Wat is innerlijke eredienst?
Dat is wat ieder mens zelf denkt. Het valt onder het domein van de rede en daar kan niemand anders iets over zeggen. Het is ook de vrijheid om aan je eigen filosofie te doen; je eigen rede te gebruiken.
Wat is uiterlijke eredienst?
Door mensen zelf ingesteld. Het is een politieke kwestie: wat wil de overheid wat er gebeurt op vlak van de uiterlijke eredienst? Een verstandige overheid zou volgens Spinoza dit recht vrijhouden en zodanig ingrijpen indien mogelijk (handig vanuit zijn eigen positie).
