De staat: Spinoza Flashcards
Voor welke staatsvorm pleit Spinoza?
Spinoza pleit nooit voor een zuivere staatsvorm, maar voor een gemengde staatsvorm met een dominerend aristocratisch element. De aristo is een groep wijze aanzienlijke. Dit gaat niet op grond van erfelijkheid bij Spinoza. Je moet je plek verdienen. De macht wordt daar namelijk verdeeld. Mensen moeten samenwerken; elkaar overtuigen. Hier zit een redelijk aspect in.
Wat is een politieke gemeenschap?
Een politieke gemeenschap is vergelijkbaar met een menselijk individu: een combinatie van ziel en lichaam (horen onlosmakelijk tot elkaar!). Een politieke gemeenschap heeft een staatsvorm. Het lichaam van de staat is de politieke gemeenschap. De staatsvorm is de politeia. De politieke staat is een natuurlijke staat, hierdoor wordt het natuurrecht behouden.
Hoe ziet de optimale situatie binnen een staat eruit volgens Spinoza?
De macht van de staat over de burgers heeft een natuurlijke grens. De staat kan niet bepalen wat de burgers denken. Een weldenkende staat, die zich op de rede baseert, probeert dat ook niet te bepalen. Een staat mag dat ook niet, want een staat kan dat niet. De staat kan dus net als een individu weldenkend of onweldenkend zijn. De optimale situatie is dat burgers en de staat weldenkend zijn. Dit vormt een vrije samenleving.
Wat is de innerlijke eredienst?
De innerlijke eredienst is hoe een individu zich tot God of de wereld verhoudt, daar gaat de overheid niet over. Dit is belangrijk! Spinoza wilde namelijk een vrije samenleving. Hij werd uit zijn Joodse gemeenschap geschopt. Niemand kan zijn oordeelsvermogen opgeven (de overheid kan dit niet beïnvloeden). Je hoeft niets aan te nemen dat in strijd is met je eigen gevoel. Het standpunt dat God de natuur is, wordt door veel mensen gezien als atheïsme en in die tijd was dat natuurlijk helemaal taboe.
Wat is potentia en potentas?
Potentia: het vermogen dat iemand heeft. Hier heeft iemand ook recht op.
Potentas: het uitvoeren van dit vermogen.
Geef een voorbeeld van potentia.
De staat heeft een groot vermogen om macht uit te oefenen op burgers. Maar de staat moet daarvoor wel het vermogen hebben om dat echt te kunnen doen. Door bijvoorbeeld de politie in te zetten (potentas).
Wat komt overeen met de soevereine macht?
Spinoza heeft geen woord voor soeverein. Bij Spinoza is het een soort post-soevereiniteit. De macht en het recht van de politieke gemeenschap berust op het volk. Dit betekent dat het nog niet perse een bepaald figuur of instantie is. Volkssoevereiniteit is de ontologische grondslag.
Wat is de uiterlijke eredienst?
De uiterlijke eredienst wordt beheerd door de overheid. Het wordt dus door mensen ingesteld. De overheid heeft wel het recht om in te grijpen. Het is de basis voor de scheiding tussen kerk en staat.
Wat gebeurt er als regeringsleiders hun eigen wetten ondermijnen?
Dat is zelfondermijning van de overheid. In principe hoeven de burgers zich dan ook niet meer aan de wet te houden. De overheid moet dus een bepaald gezag uitstralen en zich aan de regels houden. Als de overheid wetten uitdraagt en zich er niet aan houdt, verliest ze haar vermogen. Denk aan Grapperhaus.
Hoe komt de verhouding tussen lichamelijkheid en geestelijkheid bij Spinoza naar voren?
Je bent voortdurend je lichamelijkheid te zijn en je bewustzijn te zijn. Zowel het individu als de politieke gemeenschap kunnen weldenkend zijn. In de mate waarin een individu of een politieke gemeenschap door de rede geleid worden, is het het meest van eigen recht. Van eigen recht betekent van eigen macht. Door de rede bepaald te worden is je eigen macht zijn. In die zin ben je vrij, je bepaald jezelf door middel van de rede.
Wat is het doel van een samenleving volgens Spinoza?
Vrede en veiligheid. (Vrede is niet de afwezigheid van oorlog). Ook daarbij zou je vragen in hoeverre een individu bezig is met vrede en veiligheid. Dit doen we zowel lichamelijk als geestelijk. Dit heeft ook al te maken met kleine dingen, bijv. geen drugs nemen omdat je er onrustig van wordt. Dit kan onredelijk gedrag zijn.
Waarom was Spinoza erg kwetsbaar in zijn tijd?
Vrede en veiligheid is het doel van een samenleving. De republiek in de tijd van Spinoza was in crisis (rampjaar 1672). Het was een objectief gegeven. Maar Spinoza was kwetsbaar, hij moest het hebben van een overheid die zijn rechten zou beschermen. Hij zat zelf in een lastig pakket. Spinoza probeert te interveniëren in de lastige situatie van zichzelf en de republiek. Hij pleit voor de rede, waardoor de samenleving als geheel vrijer en onafhankelijker wordt en zodat hij als individu beter beschermd kan worden.
