Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Geriatria i Medycyna Paliatywna > Ból > Flashcards

Ból Flashcards

1
Q

Ból kryteria czasowe - ostry/przewlekły:

A

wg IASP

ostry <3 msc
przewlekły >3 msc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Ból rodzaje:

A
  1. nocyceptorowy (somatyczny lub trzewny)
  2. nienocyceptorowy (neuropatyczny)
  3. mieszany
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Nocycepcja - proces powstawania odczucia bólowego:

A
  1. Transdukcja
  2. Transmisja
  3. Modulacja
  4. Percepcja
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Metody oceny bólu - chorzy bez zaburzeń funkcji poznawczych:

A

NRS - Numerical Rating Scale - lepsza do oceny bólu przebijającego niż bólu tła.
VAS - wizualna skala analogowa

1-3 = ból łagodny
4-6 = ból umiarkowany
7-8 = ból silny
8-10 = ból bardzo silny
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Metody oceny bólu - chorzy z zaburzeniami funkcji poznawczych:

A

Skala Doloplus-2 - 10 parametrów po 3pkt. każdy (0-30 pkt.); wynik >=5 pkt jest wskazaniem do leczenia przeciwbólowego:

  1. reakcje somatyczne:
    - uskarżanie się
    - wymuszona pozycja
    - ochrona bolesnego obszaru
    - grymas na twarzy
    - zaburzenia snu
  2. reakcje psychomotoryczne:
    - mycie i ubieranie
    - mobilność
  3. reakcje psychosocjalne:
    - komunikatywność
    - życie społeczne
    - problemy z zachowaniem
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

WHO drabina analgetyczna - ból 1-3 NRS:

A

NLPZ, Paracetamol, Metamizol +/- leki adjuwantowe (koanalgetyki)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

WHO drabina analgetyczna - ból 4-6 NRS:

A

Słabe opioidy (dihydrokodeina, tramadol, kodeina) + I stopień.

Opcjonalnie silne opioidy w małych dawkach:
OXY <=20 mg, MF <= 30 mg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

WHO drabina analgetyczna - ból 7-10 NRS:

A

Silne opioidy (morfina, fentanyl, oksykodon, buprenorfina, metadon, tapentadol) + II i I st.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Paracetamol - dawkowanie, przeciwskazania, działanie:

A

Dawkowanie - max. 4g/d, starsi - 2g/d
Przeciwbólowy i przeciwgorączkowy, nie działa przeciwzapalnie.
STOSOWANIE W BÓLU TRZEWNYM JEST BŁĘDEM!

Przeciwwskazania:

  • niewydolność wątroby,
  • niedożywionych
  • nadużywających alko i barbituranów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Metamizol - dawkowanie, przeciwskazania, działanie:

A

nieopioidowy analgetyk, pozbawiony działania przeciwzapalnego, aktywuje układ opioidoergiczny, jest spazmolitykiem

2,5g Metamizolu ma efekt podobny do 10 mg MF

NIE JEST SKUTECZNY W LECZENIU BÓLU ZAPALNEGO!

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

NLPZ - charakterystyka:

A
  • skuteczne w każdym rodzaju bólu nocyceptywnego
  • kojarzenie z metamizolem/paracetamolem - efekt addycyjny
  • NIE zaleca się podawania NLPZ i.m. / p.r.
  • efekt pułapowy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Paracetamol i metamizol, a antagoniści witaminy K:

A

mogą nasilać działanie VKA i OACs

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Metamizol a leki mielosupresyjne i KBZ:

A

Metamizol może nasilać działanie mielosupresyjne leków, szczególne ryzyko agranulocytozy i pancytopenii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Słabe opioidy - kodeina:

A 
słaby u - agonista
1/10 efekty działania morfiny
przeciwbólowy, przeciwkaszlowy i przeciwbiegunkowy
dawka maksymalna 240mg/d
metabolizowana w wątrobie
lek recepturowy lub preparaty złożone

NIE JEST ZALECANA W LECZENIU BÓLU NOWOTWOROWEGO

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Słabe opioidy - dihydrokodeina:

A 
słaby u - agonista
1/5 efektu morfiny
przeciwbólowy i przeciwkaszlowy
metabolizm nerkowy
dawkowanie od 60 mg/12h do 240 mg/d
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Słabe opioidy - Tramadol:

A

40% nieselektywny agonista M, D, K
60% SNRI - (+) szlaku zstępującego hamowania bólu w rdzeniu
biodostępność p.o. 75-90%
met. w wątrobie (CYP2D6) i wydalany przez nerki

eGRF <10 ml/mim/1,73 m2 - NIE STOSOWAĆ!
max. dobowa 400mg/d
>75 r.ż. - 300 mg/d

Tramadol : MF = 10:1 (1/10 efektu działania morfiny)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Tramadol - działania niepożądane:

A

OUN - senność, splątanie, sedacja, OBNIŻA PRÓG DRGAWKOWY
CVS - hypotensja ortostatyczna, inotropowo ujemnie)
RS - bronchospasm, nie powoduje depresji ośrodka oddechowego
GIS - nudności => nie stosować metoklopramidu
UT - retencja moczu
Działanie antycholinergiczne, ryzyko zespołu serotoninowego!

metoklopramid, paroksetyna i duloksetyna - hamują CYP2D6 - spadek działania analgetycznego tramadolu i nasilenie działań niepożądanych.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

MF - silny opioid:

A

czysty agonista mi (brak efektu pułapowego - zależność liniowa dawki i działania)

metabolizm - nerki, wątroba, OUN, ściana jelit - sprzęganie z kw. glukuronowym:

  • M3G - neurotoksyczny (zaburzenia poznawcze, delirium, mioklonie)
  • M6G - aktywny metabolit morfiny o powinowactwie do receptorów u, wielokrotnie silniejszy od MF

Po podaniu p.o. - efekt pierwszego przejścia - wyższe stężenia M3G.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Morfina - efekty terapii:

A
  1. dobry nastrój, euforia, pogorszenie zdolności koncentracji i zwalnia procesy myślowe
  2. działa depresyjnie na ośrodek oddechowy - NN lub przedawkowanie
  3. przeciwkaszlowa
  4. (+) parasymp. - szpilkowate źrenice
  5. nudności i wymioty - strefa chemowrażliwa (dno IV)
  6. uwalnia histaminę - świąd
  7. zwiększa napięcie mięśniówki gładkiej PP
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Oksykodon - silny opioid:

A

ag. receptorów opioidowych - u (mi) i k (kappa)
1,5-2x silniejszy od MF
6x wyższe stężęnie w CSF i szybciej przez BBB niż morfina
2 p.o. : 1 s.c. : 1 i.v.

LEK z wyboru u pacjentów z bólem trzewnym!, skuteczny w bólu neuropatycznym u chorego na nowotwór.

Oksykodon wydalany przez nerki - przeciwskazany w NN.

Działanie podobne jak MF, rzadziej OIBD.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Fentanyl - silny opioid:

A

agonista u (mi) - 100x silniejszy od morfiny
lipofilny
metabolizowany w wątrobie, wydalany przez nerki w 90%
w NN z eGFR <30 ml/min/1,73m2 i z umiarkowaną niewydolnością wątroby.

Morfina p.o. : Fentanyl TD = 150:1 (Fentalnyl 150x silniejszy)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Fentanyl - wskazania do stosowania:

A
  1. nietolerowane objawy uboczne po MF

2. trudność w podawaniu p.o. (OIBD)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Buprenorfina - silny opioid:

A

częściowy agonista u (mi) i antagonista K (kappa).
75x silniejszy od morfiny, lipofilny
maksymalna dawka dobowa TD 140 ug/godz.
wydalany drogą PP
u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek i u pacjentów dializowanych

Buprenorfina TD : Morfina p.o. - 1:100 (100x silniejsza od MF)

Buprenorfina SL : TD = 1 : 0,5 (przy przejści z SL na TD redukcja dawki o 50%)

wskazanie: ból o silnym i średnim nasileniu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Metadon (0,1% syropu) - silny opioid:

A 
Silny opioid - agonista u, antagonista NMDA, SNRI
wysoce lipofilny 5-10x silniejszy od MF
biodostępność po podaniu p.o. 80%
wydalanie: 80% jelita, 20% nerki
Może wydłużać QT w dawkach >100 mg/24h
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Metadon przeciwskazania:
ludzie starsi z otępieniem, splątani, - pacjenci z niewydolnością oddechową, - z niedoczynnością tarczycy, - z ch. Addisona, - z przerostem prostaty, - ze zwiększonym ciśnieniem śródczaszkowym, - w niewydolności nerek łącznie z niewydolnością wątroby
26
Tapentadol - ośrodkowy anagletyk:
1. u (mi) opioid agonist + NRI (noradrenaline reuptake inhibitor) (2-3x słabszy efekt od morfiny) 2. BRAK aktywnych metabolitów 3. ból somatyczny, trzewny i neuropatyczny (ból przewlekły o dużym nasileniu) 4. Tapentadol - nie uzależnia 5. Rzadko objawy OIBD lub zaburzeń OUN
27
Opioidy - interakcje - zwiększone ryzyko zespołu serotoninowego:
Najbardziej tramadol, fentanyl i petydyna w połączeniu z: - SSRI - inhibitory MAO (moklobemid i seleginlina) - linezolid - dekstrometorfan (antagonista NMDA)
28
Opioidy - interakcje z inhibitorami MAO:
Moklobemid, Selegilina Nasilenie działań niepożadanych opioidów
29
Tramadol - interakcje lekowe:
1. ant. 5-HT3 - spadek efektu analgetycznego Tramadolu 2. obniża próg drgawkowy z: - SSRI, inh. MAO, TLPD - przeciwpsychotyki - metoklopramid - karbapenemy - fluorochinolony - karbamazepina 3. antagoniści wit. K - tramadol nasila efekt przeciwzakrzepowy VKA - wzrost INR 4. METOKLOPRAMID - wzrost częstości działań niepożądanych MKLPD, wzrost ryzyka zespołu serotoninowego i złośliwego zespołu neuroleptycznego.
30
Inhibitory enzymy CYP2D6 - leki i wpływ na działanie opioidów:
Paroksetyna, Duloksetyna - hamują metabolizm kodeiny i tramadolu -> mniej aktywnych metabolitów -> osłabienie działania analgetycznego.
31
Inhibitory enzymu CYP3A4 - leki i wpływ na działanie opioidów:
Klarytromycyna, worikonazol, flukonazol, ciprofloksacyna, imatynib, nilotynib, sok grejfrutowy Hamowanie szlaku CYP3A4 - nasilenie efektu terapeutycznego opioidów i ich działań niepożądanych
32
Induktory CYP3A4 - leki i wpływ na działanie opioidów:
Karbamazepina, fenytoina, fenobarbital, enzalutamid, ryfampicyna, ziele dziurawca. Szybszy metabolizm opioidów i osłabienie ich działania.
33
Metadon - interakcje:
Amiodaron, Sotalol, Haloperidol, Kwetiapina, Olanzapina, Nilotynib, Pazopanib, Sorafenib, Ondansetron - wydłużają QTc Łączne stosowanie leków powoduje wydłużenie QT i zwiększa ryzyko wystąpienia TdP lub migotania komór.
34
Morfina - interakcje lekowe:
1. benzodiazepiny - wzrost ryzyka zaburzeń OUN 2. leki antycholinergiczne, ant. 5-HT3 - objawy antycholinergiczne 3. fenotiazyny, NLPZ, leki przeciwdepresyjne - ryzyko mioklonii 4. Diklofenak, Aceklofenak, Nilotynib - hamują glukuronidację morfiny i spowalniają jej eliminację z ustroju. 5 Inhibitory płytkowego receptora P2Y12 (klopidogrel, tiklopidyna) - może obniżać efekt przeciwpłytkowy.
35
Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Kodeina p.o/ Dihydrokodeinana morfinę p.o.:
Kodeina p.o/ Dihydrokodeinana morfinę p.o. - 10 : 1
36
Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Tramadolp.o/ Morfina p.o.
Tramadol p.o/ Morfina p.o. - 10 : 1
37
Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Oksykodon p.o
Morfina p.o/ Oksykodon p.o - 2 : 1
38
Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Oksykodon p.o/ Hydromorfon p.o
Oksykodon p.o/ Hydromorfon p.o - 1 : 4
39
Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Hydromorfon p.o
Morfina p.o/ Hydromorfon p.o – 1 : 5
40
Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Buprenorfina TD
Morfina p.o/ Buprenorfina TD - 100 : 1
41
Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Fentanyl TD:
Morfina p.o/ Fentanyl TD – 150 : 1
42
Cechy bólu przebijającego:
Szybki wzrost (od kilkudziesięciu sekund do 240 min - najczęściej 10 min) natężenia bólu (>5 NRS) trwający najczęściej krótko (40-60 min) .
43
Ból przebijający - idiopatyczny i incydentalny niedobrowolny o szybko narastającym nasielniu - postępowanie:
1. TIRF - Transnasal Immediate-Release Fentanyl 2. doustne lub podskórne opioidy - jeśli dłużej trwajacy epizod 3. przewidywalnym - morfina w preparacie o natychmiastowym uwalnianiu p.o. - 30-60 min przed bodźcem. 4. Oddział: opioidy dożylnie.
44
Ból przebijający - incydentalny dobrowolny lub proceduralny:
1. wcześniejsze podawanie analgetyku - w dawce dobranej indywidualnie, która wymaga miareczkowania i najczęściej stanowi ok. 10 –20% dawki dobowej opioidu, stosowanego w leczeniu bólu podstawowego.
45
Ból przebijający - napadowy ból neuropatyczny:
napadowy ból neuropatyczny: optymalizacja leczenia regularnie stosowanego + koanalgetyki
46
Ból końca dawki:
Ból końca dawki: wymaga korekty leczenia bólu podstawowego.
47
Koanalgetyki - GKS:
1. Przeciwbólowo - przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo (zmniejszanie bodźcowania) + hamowanie aktywności elektrycznej uszkodzonego nerwu.
48
Koanalgetyki - Amitryptylina:
``` Najczęściej stosowana w leczeniu spośród leków przeciwdepresyjnych. Przeciwskazania: - zaburzenia mikcji, - atak jaskry - działanie cholinolityczne - niewydolność krążenia ``` Ograniczone zastosowanie u osób w wieku podeszłym.
49
Koanalgetyki - Doksepina:
25-200 mg Mniej kardiotoksyczna niż amitryptylina. Redukcja dawki w NN. Może powodować senność.
50
Koanalgetyki - Duloksetyna:
30-120 mg Działnie cholinolityczne. W leczeniu: - zab. depresyjnych - zab. lękowego uogólnionego - obwodowej neuropatii cukrzycowej
51
Koanalgetyki - Wenlafaksyna:
``` ant. NMDA Brak efektu antycholinergicznego i antyhistaminowego. 75 - 225 mg <75 mg SSRI >150 mg SNRI Działanie cholinolityczne?? ``` 150-225 mg/d - ból neuropatyczny i neuropatia cukrzycowa. NIE DZIAŁA w bólu po mastektomii, neuralgii półpaścowej, w bólu ośrodkowym. Stopniowo odstawiać!!! Konieczna korekta dawki u pacjentów z niewydolnością nerek.
52
Koanalgetyk - Mirtazapina:
NaSSA-blokuje receptory adrenergiczne i serotoninergiczne) 15-30 mg/d N.poż.: zahamowanie czynności szpiku - agranulocytoza i granulocytopenia. Ostrożnie w: - padaczce - organicznym uszkodzeniu mózgu - NNe - NWą - ChS
53
Koanalgetyki - Mianseryna:
Czeterocykliczny lek przeciwdepresyjny. N.poż.: zahamowanie czynności szpiku. - nadmierne uspokojenie i senność - zwiększenie masy ciała - wzrost aktywności enzymów wątrobowych.
54
TLPD - metabolizm i działania niepożądane:
met. : CYTP450 dz. n. poż.: antycholinergiczne (suchość w JU, zaparcia, zab. oddawania moczu), hipotonia ortostatyczna, zab. libido), zab. poznawcze, kardiotoksyczność (dawki >100 mg/d - ryzyko NZS) Niezalecane u chorych >65 rż. (AGA)
55
Koanalgetyki - SSRI:
NIEZALECANE W LECZENIU BÓLU U CHOREGO NA NOWOTWÓR - mogą promować nocycepcję. Zalecane w depresji, niepokoju i bezsenności. N. poż.: sedacja, niepokój, bezsenność, nudności i biegunka, efekt antycholinergiczny, zab. funkcji seksualnych, zwiększenie masy ciała, wzrost CTK. U pacjentów z bólem i depresją - staraj się zmienić SSRI na SNRI
56
Koanalgetyki - Gabapentyna:
1. bloker podjednostki a2-d kanału wapniowego - nieswoisty. 2. Skuteczność w OBWODOWYM bólu nerupatycznym. 3. nieliniowa farmakokinetyka - efekt terapeutyczny u stężenie leku zmieniają się nieliniowo. 4. Redukcja dawki w NN. I linia leczenia bólu neuropatycznego u chorych na nowotwór.
57
Koanalgetyki - Pregabalina:
1. bloker podjednostki a2-d kanału wapniowego - swoisty. 2. Skuteczność w OBWODOWYM i OŚRODKOWYM bólu nerupatycznym. 3. liniowa farmakokinetyka - efekt terapeutyczny u stężenie leku są wprost proporcjonalne. 4. Ostrożnie w NN - dostosowanie dawki i eGFR 5. Lek z wyboru w leczeniu bólu neruopatycznego u chorych w podeszłym wieku. I linia leczenia bólu neuropatycznego u chorego na nowotwór.
58
Preparaty topikalne - Kapsaicyna:
``` agonista TRPV1 - akt. = napływ Ca i K do kom. = zap. neruogenne = zniesienie bólu i ciepła (ok. 8 tyg.) Skuteczna w: - neuralgii po półpaśćcowej - bolesnej neuropatii w przebiegu HIV - bolesnej neuropatii po chemioterapii - obwodowej neuropatii cukrzycowej ```
59
Preparaty topikalne - Lidokaina:
1. lidokaina wiąże się z wewnętrzną ścianą patologicznych VGSC (zależne od napięcia kanały sodowe tworzące się w uszkodzonym nerwie, mają zdolność do generowania powtarzalnych ektopowych pobudzeń). 2. skuteczna: ból neuropatycznyobwodowy, rejestracja neuralgia popółpascowa(allodynia) 3. Czas trwania leczenia –3-6 tygodni, początkowo przez 7 dni nawet 24 h/d 4. przenika przez skórę, jest wchłaniana do naczyń w nieznacznym stopniu i nie powoduje powikłań krążeniowych
60
Nudności i wymioty - leczenie:
1. ant. receptora dopaminowego - metoklopramid, haloperidol 2. leki szerokospektralne - olanzapina, lewomepromazyna 3. ant. rec. neruokininy 1 - aprepitant, fosaprepitant, netupitant, rolapitant. 4. GKS 5. oktreotyd, BDZ (alprazolam, lorazepam), gabapentyna 6. inh. 5-HT3
61
Pacjenci z niewydolnością serca - stosowanie leków przeciwbólowych:
Paracetamol - z wyboru w niewydolności serca. Metamizol - ostrożnie jeśli SBP <100 mmHg - możliwe reakcje hipotensji podczas szybkiej infuzji (bolus i.v.) NLPZ - wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego, nie stosować razem z ASA. Opioidy - w bólu z tow. dusznością - MORFINA Adiuwanty - AMITRYPTYLINA - NIE STOSOWAĆ ze względu na ryzyko zab. rytmu serca i zaostrzenie niewydolności krążenia.
62
Pacjenci z niewydolnością wątroby - stosowanie leków przeciwbólowych:
Paracetamol - przeciwskazany. Metamizol - nie dłużej niż 7 dni. NLPZ - w łagodnych stadiach zalecane, w stadium zaawansowanym i w marskości przeciwskazane - ryzyko zespołu wątrobowo-nerkowego. Opioidy - zalecane metabolizowane na szlaku innym niż cytochrom P450 np. glukuronidujące - MF i buprenorfina (mniejsze zaburzenie metabolizmu). Adiuwanty - preferowane GABAPENTYNA I PREGABALINA - wydalane przez nerki!!!
63
Pacjenci z niewydolnością nerek - stosowanie leków przeciwbólowych:
Paracetamol - dostosowanie dawki w przyp. ciężkiego uszkodzenia nerek. Metamizol - dostosowanie dawki w przyp. ciężkiego uszkodzenia nerek. NLPZ - leki nefrotoksyczne - najlepiej nie stosować! Opioidy: - tramadol - dostosować dawkowanie; eGFR <10 ml/min = nie stosować! - buprenorfina - najlepsza, wydalana przez PP i nie usuwana podczas hemodializy - najlepszy lek dla pacjentów ze schyłkową NN. - fentanyl i metadon - metabolizowane do nieaktywnych pochodnych, mogą być stosowane u pajentów z NN, stężenie fentanylu we krwi pacjentów dializowanych pozostaje stabilne. Adiuwanty - dostosować dawkowanie do niewydolności nerek.

Geriatria i Medycyna Paliatywna (20 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions