Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Geriatria i Medycyna Paliatywna > Ból > Flashcards

Ból Flashcards

1
Q

Ból kryteria czasowe - ostry/przewlekły:

A

wg IASP

ostry <3 msc
przewlekły >3 msc

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Ból rodzaje:

A
  1. nocyceptorowy (somatyczny lub trzewny)
  2. nienocyceptorowy (neuropatyczny)
  3. mieszany
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Nocycepcja - proces powstawania odczucia bólowego:

A
  1. Transdukcja
  2. Transmisja
  3. Modulacja
  4. Percepcja
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Metody oceny bólu - chorzy bez zaburzeń funkcji poznawczych:

A

NRS - Numerical Rating Scale - lepsza do oceny bólu przebijającego niż bólu tła.
VAS - wizualna skala analogowa

1-3 = ból łagodny
4-6 = ból umiarkowany
7-8 = ból silny
8-10 = ból bardzo silny
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Metody oceny bólu - chorzy z zaburzeniami funkcji poznawczych:

A

Skala Doloplus-2 - 10 parametrów po 3pkt. każdy (0-30 pkt.); wynik >=5 pkt jest wskazaniem do leczenia przeciwbólowego:

  1. reakcje somatyczne:
    - uskarżanie się
    - wymuszona pozycja
    - ochrona bolesnego obszaru
    - grymas na twarzy
    - zaburzenia snu
  2. reakcje psychomotoryczne:
    - mycie i ubieranie
    - mobilność
  3. reakcje psychosocjalne:
    - komunikatywność
    - życie społeczne
    - problemy z zachowaniem
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

WHO drabina analgetyczna - ból 1-3 NRS:

A

NLPZ, Paracetamol, Metamizol +/- leki adjuwantowe (koanalgetyki)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

WHO drabina analgetyczna - ból 4-6 NRS:

A

Słabe opioidy (dihydrokodeina, tramadol, kodeina) + I stopień.

Opcjonalnie silne opioidy w małych dawkach:
OXY <=20 mg, MF <= 30 mg

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

WHO drabina analgetyczna - ból 7-10 NRS:

A

Silne opioidy (morfina, fentanyl, oksykodon, buprenorfina, metadon, tapentadol) + II i I st.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Paracetamol - dawkowanie, przeciwskazania, działanie:

A

Dawkowanie - max. 4g/d, starsi - 2g/d
Przeciwbólowy i przeciwgorączkowy, nie działa przeciwzapalnie.
STOSOWANIE W BÓLU TRZEWNYM JEST BŁĘDEM!

Przeciwwskazania:

  • niewydolność wątroby,
  • niedożywionych
  • nadużywających alko i barbituranów
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Metamizol - dawkowanie, przeciwskazania, działanie:

A

nieopioidowy analgetyk, pozbawiony działania przeciwzapalnego, aktywuje układ opioidoergiczny, jest spazmolitykiem

2,5g Metamizolu ma efekt podobny do 10 mg MF

NIE JEST SKUTECZNY W LECZENIU BÓLU ZAPALNEGO!

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

NLPZ - charakterystyka:

A
  • skuteczne w każdym rodzaju bólu nocyceptywnego
  • kojarzenie z metamizolem/paracetamolem - efekt addycyjny
  • NIE zaleca się podawania NLPZ i.m. / p.r.
  • efekt pułapowy
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Paracetamol i metamizol, a antagoniści witaminy K:

A

mogą nasilać działanie VKA i OACs

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Metamizol a leki mielosupresyjne i KBZ:

A

Metamizol może nasilać działanie mielosupresyjne leków, szczególne ryzyko agranulocytozy i pancytopenii

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Słabe opioidy - kodeina:

A 
słaby u - agonista
1/10 efekty działania morfiny
przeciwbólowy, przeciwkaszlowy i przeciwbiegunkowy
dawka maksymalna 240mg/d
metabolizowana w wątrobie
lek recepturowy lub preparaty złożone

NIE JEST ZALECANA W LECZENIU BÓLU NOWOTWOROWEGO

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Słabe opioidy - dihydrokodeina:

A 
słaby u - agonista
1/5 efektu morfiny
przeciwbólowy i przeciwkaszlowy
metabolizm nerkowy
dawkowanie od 60 mg/12h do 240 mg/d
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Słabe opioidy - Tramadol:

A

40% nieselektywny agonista M, D, K
60% SNRI - (+) szlaku zstępującego hamowania bólu w rdzeniu
biodostępność p.o. 75-90%
met. w wątrobie (CYP2D6) i wydalany przez nerki

eGRF <10 ml/mim/1,73 m2 - NIE STOSOWAĆ!
max. dobowa 400mg/d
>75 r.ż. - 300 mg/d

Tramadol : MF = 10:1 (1/10 efektu działania morfiny)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Tramadol - działania niepożądane:

A

OUN - senność, splątanie, sedacja, OBNIŻA PRÓG DRGAWKOWY
CVS - hypotensja ortostatyczna, inotropowo ujemnie)
RS - bronchospasm, nie powoduje depresji ośrodka oddechowego
GIS - nudności => nie stosować metoklopramidu
UT - retencja moczu
Działanie antycholinergiczne, ryzyko zespołu serotoninowego!

metoklopramid, paroksetyna i duloksetyna - hamują CYP2D6 - spadek działania analgetycznego tramadolu i nasilenie działań niepożądanych.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

MF - silny opioid:

A

czysty agonista mi (brak efektu pułapowego - zależność liniowa dawki i działania)

metabolizm - nerki, wątroba, OUN, ściana jelit - sprzęganie z kw. glukuronowym:

  • M3G - neurotoksyczny (zaburzenia poznawcze, delirium, mioklonie)
  • M6G - aktywny metabolit morfiny o powinowactwie do receptorów u, wielokrotnie silniejszy od MF

Po podaniu p.o. - efekt pierwszego przejścia - wyższe stężenia M3G.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Morfina - efekty terapii:

A
  1. dobry nastrój, euforia, pogorszenie zdolności koncentracji i zwalnia procesy myślowe
  2. działa depresyjnie na ośrodek oddechowy - NN lub przedawkowanie
  3. przeciwkaszlowa
  4. (+) parasymp. - szpilkowate źrenice
  5. nudności i wymioty - strefa chemowrażliwa (dno IV)
  6. uwalnia histaminę - świąd
  7. zwiększa napięcie mięśniówki gładkiej PP
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Oksykodon - silny opioid:

A

ag. receptorów opioidowych - u (mi) i k (kappa)
1,5-2x silniejszy od MF
6x wyższe stężęnie w CSF i szybciej przez BBB niż morfina
2 p.o. : 1 s.c. : 1 i.v.

LEK z wyboru u pacjentów z bólem trzewnym!, skuteczny w bólu neuropatycznym u chorego na nowotwór.

Oksykodon wydalany przez nerki - przeciwskazany w NN.

Działanie podobne jak MF, rzadziej OIBD.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Fentanyl - silny opioid:

A

agonista u (mi) - 100x silniejszy od morfiny
lipofilny
metabolizowany w wątrobie, wydalany przez nerki w 90%
w NN z eGFR <30 ml/min/1,73m2 i z umiarkowaną niewydolnością wątroby.

Morfina p.o. : Fentanyl TD = 150:1 (Fentalnyl 150x silniejszy)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Fentanyl - wskazania do stosowania:

A
  1. nietolerowane objawy uboczne po MF

2. trudność w podawaniu p.o. (OIBD)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Buprenorfina - silny opioid:

A

częściowy agonista u (mi) i antagonista K (kappa).
75x silniejszy od morfiny, lipofilny
maksymalna dawka dobowa TD 140 ug/godz.
wydalany drogą PP
u chorych z przewlekłą niewydolnością nerek i u pacjentów dializowanych

Buprenorfina TD : Morfina p.o. - 1:100 (100x silniejsza od MF)

Buprenorfina SL : TD = 1 : 0,5 (przy przejści z SL na TD redukcja dawki o 50%)

wskazanie: ból o silnym i średnim nasileniu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Metadon (0,1% syropu) - silny opioid:

A 
Silny opioid - agonista u, antagonista NMDA, SNRI
wysoce lipofilny 5-10x silniejszy od MF
biodostępność po podaniu p.o. 80%
wydalanie: 80% jelita, 20% nerki
Może wydłużać QT w dawkach >100 mg/24h
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Metadon przeciwskazania:

A

ludzie starsi z otępieniem, splątani,

  • pacjenci z niewydolnością oddechową,
  • z niedoczynnością tarczycy,
  • z ch. Addisona,
  • z przerostem prostaty,
  • ze zwiększonym ciśnieniem śródczaszkowym,
  • w niewydolności nerek łącznie z niewydolnością wątroby
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Tapentadol - ośrodkowy anagletyk:

A
  1. u (mi) opioid agonist + NRI (noradrenaline reuptake inhibitor) (2-3x słabszy efekt od morfiny)
  2. BRAK aktywnych metabolitów
  3. ból somatyczny, trzewny i neuropatyczny (ból przewlekły o dużym nasileniu)
  4. Tapentadol - nie uzależnia
  5. Rzadko objawy OIBD lub zaburzeń OUN
27
Q

Opioidy - interakcje - zwiększone ryzyko zespołu serotoninowego:

A

Najbardziej tramadol, fentanyl i petydyna w połączeniu z:

  • SSRI
  • inhibitory MAO (moklobemid i seleginlina)
  • linezolid
  • dekstrometorfan (antagonista NMDA)
28
Q

Opioidy - interakcje z inhibitorami MAO:

A

Moklobemid, Selegilina

Nasilenie działań niepożadanych opioidów

29
Q

Tramadol - interakcje lekowe:

A
  1. ant. 5-HT3 - spadek efektu analgetycznego Tramadolu
  2. obniża próg drgawkowy z:
    - SSRI, inh. MAO, TLPD
    - przeciwpsychotyki
    - metoklopramid
    - karbapenemy
    - fluorochinolony
    - karbamazepina
  3. antagoniści wit. K - tramadol nasila efekt przeciwzakrzepowy VKA - wzrost INR
  4. METOKLOPRAMID - wzrost częstości działań niepożądanych MKLPD, wzrost ryzyka zespołu serotoninowego i złośliwego zespołu neuroleptycznego.
30
Q

Inhibitory enzymy CYP2D6 - leki i wpływ na działanie opioidów:

A

Paroksetyna, Duloksetyna - hamują metabolizm kodeiny i tramadolu -> mniej aktywnych metabolitów -> osłabienie działania analgetycznego.

31
Q

Inhibitory enzymu CYP3A4 - leki i wpływ na działanie opioidów:

A

Klarytromycyna, worikonazol, flukonazol, ciprofloksacyna, imatynib, nilotynib, sok grejfrutowy

Hamowanie szlaku CYP3A4 - nasilenie efektu terapeutycznego opioidów i ich działań niepożądanych

32
Q

Induktory CYP3A4 - leki i wpływ na działanie opioidów:

A

Karbamazepina, fenytoina, fenobarbital, enzalutamid, ryfampicyna, ziele dziurawca.

Szybszy metabolizm opioidów i osłabienie ich działania.

33
Q

Metadon - interakcje:

A

Amiodaron, Sotalol, Haloperidol, Kwetiapina, Olanzapina, Nilotynib, Pazopanib, Sorafenib, Ondansetron - wydłużają QTc

Łączne stosowanie leków powoduje wydłużenie QT i zwiększa ryzyko wystąpienia TdP lub migotania komór.

34
Q

Morfina - interakcje lekowe:

A
  1. benzodiazepiny - wzrost ryzyka zaburzeń OUN
  2. leki antycholinergiczne, ant. 5-HT3 - objawy antycholinergiczne
  3. fenotiazyny, NLPZ, leki przeciwdepresyjne - ryzyko mioklonii
  4. Diklofenak, Aceklofenak, Nilotynib - hamują glukuronidację morfiny i spowalniają jej eliminację z ustroju.
    5 Inhibitory płytkowego receptora P2Y12 (klopidogrel, tiklopidyna) - może obniżać efekt przeciwpłytkowy.
35
Q

Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Kodeina p.o/ Dihydrokodeinana morfinę p.o.:

A

Kodeina p.o/ Dihydrokodeinana morfinę p.o. - 10 : 1

36
Q

Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Tramadolp.o/ Morfina p.o.

A

Tramadol p.o/ Morfina p.o. - 10 : 1

37
Q

Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Oksykodon p.o

A

Morfina p.o/ Oksykodon p.o - 2 : 1

38
Q

Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Oksykodon p.o/ Hydromorfon p.o

A

Oksykodon p.o/ Hydromorfon p.o - 1 : 4

39
Q

Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Hydromorfon p.o

A

Morfina p.o/ Hydromorfon p.o – 1 : 5

40
Q

Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Buprenorfina TD

A

Morfina p.o/ Buprenorfina TD - 100 : 1

41
Q

Współczynniki dawek równoważnych opioidów - Morfina p.o/ Fentanyl TD:

A

Morfina p.o/ Fentanyl TD – 150 : 1

42
Q

Cechy bólu przebijającego:

A

Szybki wzrost (od kilkudziesięciu sekund do 240 min - najczęściej 10 min) natężenia bólu (>5 NRS) trwający najczęściej krótko (40-60 min) .

43
Q

Ból przebijający - idiopatyczny i incydentalny niedobrowolny o szybko narastającym nasielniu - postępowanie:

A
  1. TIRF - Transnasal Immediate-Release Fentanyl
  2. doustne lub podskórne opioidy - jeśli dłużej trwajacy epizod
  3. przewidywalnym - morfina w preparacie o natychmiastowym uwalnianiu p.o. - 30-60 min przed bodźcem.
  4. Oddział: opioidy dożylnie.
44
Q

Ból przebijający - incydentalny dobrowolny lub proceduralny:

A
  1. wcześniejsze podawanie analgetyku - w dawce dobranej indywidualnie, która wymaga miareczkowania i najczęściej stanowi ok. 10 –20% dawki dobowej opioidu, stosowanego w leczeniu bólu podstawowego.
45
Q

Ból przebijający - napadowy ból neuropatyczny:

A

napadowy ból neuropatyczny: optymalizacja leczenia regularnie stosowanego + koanalgetyki

46
Q

Ból końca dawki:

A

Ból końca dawki: wymaga korekty leczenia bólu podstawowego.

47
Q

Koanalgetyki - GKS:

A
  1. Przeciwbólowo - przeciwzapalnie i przeciwobrzękowo (zmniejszanie bodźcowania) + hamowanie aktywności elektrycznej uszkodzonego nerwu.
48
Q

Koanalgetyki - Amitryptylina:

A 
Najczęściej stosowana w leczeniu spośród leków przeciwdepresyjnych. 
Przeciwskazania:
- zaburzenia mikcji,
- atak jaskry
- działanie cholinolityczne
- niewydolność krążenia

Ograniczone zastosowanie u osób w wieku podeszłym.

49
Q

Koanalgetyki - Doksepina:

A

25-200 mg
Mniej kardiotoksyczna niż amitryptylina.
Redukcja dawki w NN.
Może powodować senność.

50
Q

Koanalgetyki - Duloksetyna:

A

30-120 mg
Działnie cholinolityczne.

W leczeniu:

  • zab. depresyjnych
  • zab. lękowego uogólnionego
  • obwodowej neuropatii cukrzycowej
51
Q

Koanalgetyki - Wenlafaksyna:

A 
ant. NMDA
Brak efektu antycholinergicznego i antyhistaminowego.
75 - 225 mg
<75 mg SSRI
>150 mg SNRI
Działanie cholinolityczne??

150-225 mg/d - ból neuropatyczny i neuropatia cukrzycowa.
NIE DZIAŁA w bólu po mastektomii, neuralgii półpaścowej, w bólu ośrodkowym.

Stopniowo odstawiać!!!

Konieczna korekta dawki u pacjentów z niewydolnością nerek.

52
Q

Koanalgetyk - Mirtazapina:

A

NaSSA-blokuje receptory adrenergiczne i serotoninergiczne)

15-30 mg/d

N.poż.: zahamowanie czynności szpiku - agranulocytoza i granulocytopenia.

Ostrożnie w:

  • padaczce
  • organicznym uszkodzeniu mózgu
  • NNe
  • NWą
  • ChS
53
Q

Koanalgetyki - Mianseryna:

A

Czeterocykliczny lek przeciwdepresyjny.

N.poż.: zahamowanie czynności szpiku.

  • nadmierne uspokojenie i senność
  • zwiększenie masy ciała
  • wzrost aktywności enzymów wątrobowych.
54
Q

TLPD - metabolizm i działania niepożądane:

A

met. : CYTP450
dz. n. poż.: antycholinergiczne (suchość w JU, zaparcia, zab. oddawania moczu), hipotonia ortostatyczna, zab. libido), zab. poznawcze, kardiotoksyczność (dawki >100 mg/d - ryzyko NZS)

Niezalecane u chorych >65 rż. (AGA)

55
Q

Koanalgetyki - SSRI:

A

NIEZALECANE W LECZENIU BÓLU U CHOREGO NA NOWOTWÓR - mogą promować nocycepcję.

Zalecane w depresji, niepokoju i bezsenności.

N. poż.: sedacja, niepokój, bezsenność, nudności i biegunka, efekt antycholinergiczny, zab. funkcji seksualnych, zwiększenie masy ciała, wzrost CTK.

U pacjentów z bólem i depresją - staraj się zmienić SSRI na SNRI

56
Q

Koanalgetyki - Gabapentyna:

A
  1. bloker podjednostki a2-d kanału wapniowego - nieswoisty.
  2. Skuteczność w OBWODOWYM bólu nerupatycznym.
  3. nieliniowa farmakokinetyka - efekt terapeutyczny u stężenie leku zmieniają się nieliniowo.
  4. Redukcja dawki w NN.

I linia leczenia bólu neuropatycznego u chorych na nowotwór.

57
Q

Koanalgetyki - Pregabalina:

A
  1. bloker podjednostki a2-d kanału wapniowego - swoisty.
  2. Skuteczność w OBWODOWYM i OŚRODKOWYM bólu nerupatycznym.
  3. liniowa farmakokinetyka - efekt terapeutyczny u stężenie leku są wprost proporcjonalne.
  4. Ostrożnie w NN - dostosowanie dawki i eGFR
  5. Lek z wyboru w leczeniu bólu neruopatycznego u chorych w podeszłym wieku.

I linia leczenia bólu neuropatycznego u chorego na nowotwór.

58
Q

Preparaty topikalne - Kapsaicyna:

A 
agonista TRPV1 - akt. = napływ Ca i K do kom. = zap. neruogenne = zniesienie bólu i ciepła (ok. 8 tyg.)
Skuteczna w:
- neuralgii po półpaśćcowej
- bolesnej neuropatii w przebiegu HIV
- bolesnej neuropatii po chemioterapii
- obwodowej neuropatii cukrzycowej
59
Q

Preparaty topikalne - Lidokaina:

A
  1. lidokaina wiąże się z wewnętrzną ścianą patologicznych VGSC (zależne od napięcia kanały sodowe tworzące się w uszkodzonym nerwie, mają zdolność do generowania powtarzalnych ektopowych pobudzeń).
  2. skuteczna: ból neuropatycznyobwodowy, rejestracja neuralgia popółpascowa(allodynia)
  3. Czas trwania leczenia –3-6 tygodni, początkowo przez 7 dni nawet 24 h/d
  4. przenika przez skórę, jest wchłaniana do naczyń w nieznacznym stopniu i nie powoduje powikłań krążeniowych
60
Q

Nudności i wymioty - leczenie:

A
  1. ant. receptora dopaminowego - metoklopramid, haloperidol
  2. leki szerokospektralne - olanzapina, lewomepromazyna
  3. ant. rec. neruokininy 1 - aprepitant, fosaprepitant, netupitant, rolapitant.
  4. GKS
  5. oktreotyd, BDZ (alprazolam, lorazepam), gabapentyna
  6. inh. 5-HT3
61
Q

Pacjenci z niewydolnością serca - stosowanie leków przeciwbólowych:

A

Paracetamol - z wyboru w niewydolności serca.

Metamizol - ostrożnie jeśli SBP <100 mmHg - możliwe reakcje hipotensji podczas szybkiej infuzji (bolus i.v.)

NLPZ - wzrost ryzyka sercowo-naczyniowego, nie stosować razem z ASA.

Opioidy - w bólu z tow. dusznością - MORFINA

Adiuwanty - AMITRYPTYLINA - NIE STOSOWAĆ ze względu na ryzyko zab. rytmu serca i zaostrzenie niewydolności krążenia.

62
Q

Pacjenci z niewydolnością wątroby - stosowanie leków przeciwbólowych:

A

Paracetamol - przeciwskazany.

Metamizol - nie dłużej niż 7 dni.

NLPZ - w łagodnych stadiach zalecane, w stadium zaawansowanym i w marskości przeciwskazane - ryzyko zespołu wątrobowo-nerkowego.

Opioidy - zalecane metabolizowane na szlaku innym niż cytochrom P450 np. glukuronidujące - MF i buprenorfina (mniejsze zaburzenie metabolizmu).

Adiuwanty - preferowane GABAPENTYNA I PREGABALINA - wydalane przez nerki!!!

63
Q

Pacjenci z niewydolnością nerek - stosowanie leków przeciwbólowych:

A

Paracetamol - dostosowanie dawki w przyp. ciężkiego uszkodzenia nerek.

Metamizol - dostosowanie dawki w przyp. ciężkiego uszkodzenia nerek.

NLPZ - leki nefrotoksyczne - najlepiej nie stosować!

Opioidy:

  • tramadol - dostosować dawkowanie; eGFR <10 ml/min = nie stosować!
  • buprenorfina - najlepsza, wydalana przez PP i nie usuwana podczas hemodializy - najlepszy lek dla pacjentów ze schyłkową NN.
  • fentanyl i metadon - metabolizowane do nieaktywnych pochodnych, mogą być stosowane u pajentów z NN, stężenie fentanylu we krwi pacjentów dializowanych pozostaje stabilne.

Adiuwanty - dostosować dawkowanie do niewydolności nerek.

Geriatria i Medycyna Paliatywna (20 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions