Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

HJF0306 Hjúkrun fullorðinna með vefræna sjúkdóma III > Blóð og blóðsjúkdómar - Guðbjörg > Flashcards

Blóð og blóðsjúkdómar - Guðbjörg Flashcards

1
Q

Hvað eru margir lítrar af blóði í líkamanum?

A

5 lítrar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

hvað er plasma?

A

plasma er blóðvökvinn, í honum eru storkuprótein og sermi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

hvað er í sermi?

A

hormón, sölt, mótefni og fleira

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Blóðfrumur

A

Rauð blóðkorn, hvít blóðkorn og blóðflögur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Beinmergur

A

Framleiðsla blóðkorna hjá fullorðnu fólki fer að mestu leyti fram í mergnum

Eitt af stærstu líffærum líkamans eða um 4 – 5% af heildarþyngd

Í honum eru “eyjar” af rauðum blóðkornaríkum merg og svo fita.

Stromal hluti mergsins er sá hluti sem ekki tekur beinan þátt í blóðkornaframleiðslunni, fita er megin uppistaða stroma.

Stroma er engu að síður mjög mikilvægur hluti mergsins þar sem þar fram framleiðsla margra hvatanna sem hafa áhrif á þroska frumanna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Sjúkdómar tengdir blóðinu - rauð blóðkorn

A

of mikið magn hemoglobins í blóði

anemía

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

sjúkdómar tengdir blóðinu - blóðflögur

A

Thrombocytosis

Thrombocytopenia

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Sjúkdómar tengdir blóðinu - hvít blóðkorn

A

hvítblæði

eitilfrumukrabbamein

mergæxli

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Rauð blóðkorn

A

Erythorcyte

Rauð blóðkorn eru með kjarna þegar þau eru í mergnum, missa kjarna sinn þegar þau þroskast og tengjast hemoglobini

Reticulocytar (netfrumur) eru ung rauð blóðkorn

Endast í ca 4 mánuði í blóðrásinni

Eytt í milta og lifur

Hemoglobin er endurnýtt í líkamanum

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

hemoglobin

A

Hemoglobin flytur súrefni

Það er úr 4 globin keðjum og hver keðja inniheldur heme hóp sem inniheldur járn

Heme bindur súrefni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Erythropoetin

A

Er hormón sem myndast að megninu til í nýrum

Erythropoetin hormónið stýrir framleiðslu rauðra blóðkorna

Erythropoietin er líka til sem lyf

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Rannsóknir - mælingar - hemoglobin (hgb) - konur

A

115-165 g/l

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Rannsóknir - mælingar - hemoglobin (hgb) - karlar

A

130-180 g/l

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Rannsóknir - mælingar - hematocrit

A

0,39-0,50 L/L

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Rannsóknir - mælingar - MCV

A

80-97 fL

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Rannsóknir - mælingar - MCHC

A

318-358 g/L

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Rannsóknir - mælingar - RWD

A

12,5 - 16,7

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Rannsóknir - mælingar - netfrumur

A

28-90 * 10E9/L

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Polycythemia

A

Getur verið primer eða secunder

Polycythemia vera (primer )Einkenni : Blóðtappar í slagæðum, Kláði, Þvagsýrugikt, Stækkun á lifur og milta, Mæði, Slappleiki, Höfuðverkur
Rannsóknir, : Hátt hgb og hct – Lágt se -epo, lágt ferritín og járn

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Hátt hemoglobin af öðrum orsökum - súrefnisskortur

A

Lungnasjúkdómar
Þunnt loft
Truflun í starfsemi hemoglobins

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Hátt hemoglobin af öðrum orsökum - of framleiðsla erythropoietins

A

Nýrnasjúkdómar
Testosterone Notkun

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

hátt hemoglobin af öðrum orsökum - þurrkur

A

hækkað kreatinin
klínísk merki um þurrk

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Anemía - blóðleysi - orsök

A

Blæðing (lágt hgb, eðlilegt mcv)

Blóðleysi vegna krónískra sjúkdóma (mcv og mchc eðlilegt)

Járnskortur (mcv lágt)
-Algengasta orsök blóðleysis
-Mæla ferritin, járn og járnbindigetu

B12 eða fólinsýruskortur (mcv hátt)
-Mæla B12 og fólínsýru

Hemolysis
-Aukið niðurbrot rauðra korna
-Blóðrannsóknir sýna
—Hækkun á bilirubin
—Hátt LDH
—Fjölgun netfruma

Krónískir sjúkdómar
-Gigt
-Nýrnabilun

Fjölskyldusaga
- Gallar í hemoglobinini, rauðum kornum eytt of hratt

Lyf
-Gigtarlyf
-Sýklalyf

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Anemía - einkeni

A

Slappleiki
Svimi
Lækkaður Blóðþrýstingur
Hraður Hjartsláttur
Brjóstverkur
Gula
Fölvi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Hjá hverjum er Thalassemia algengastur

A

hjá fólki frá Miðjarðarhafslöndum, en er einnig algeng hjá fólki frá Asíu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

Hjúkrun sjúklinga í anemíu

A

Ákvarða ástæðu anemíu

Blóðhlutagjafir
- Leiðbeiningar um blóðhlutagjafir
- Handbók blóðbankans

Kenna orkusparandi lifnaðarhætti

Fræðsla

Lyfjagjafir
- Járn, fólinsýra, B12
- Erythropoietin

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

Blóðhlutar sem gefnir eru

A

rauðkornaþykkni
blóðflögur
ferskt frosið plasma
(kuldabotnfall)
(heilblóð)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Undirbúningur blóðgjafar

A
  1. Læknir fyrirskipar blóðhlutagjöf
  2. Blóðprufur teknar (fyrir rauðkornaþykkni), sendar ásamt beiðni í blóðbanka
    2.1 Hér er oft góður tími til að fræða sjúkling um væntanlega blóðgjöf
  3. Blóð unnið í blóðbanka
    3.1 BAS próf, BKS próf og x próf
  4. Blóðið er flutt í hús, geymt í sérstökum kæli
  5. Tveir hjúkrunarfræðingar bera saman upplýsingar á blóðpoka og fylgiseðlum
    6, Upplýsingar á blóðpoka bornar saman við upplýsingar sjúklings
  6. Upplýsingar á blóðhluta skannað og armband sjúklings skannað
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

Blóðhluti gefinn

A
  1. Staðfest að upplýsingar á blóðhlutapoka séu réttar
  2. Lífsmörk tekin fyrir blóðhlutagjöf
  3. Fræðsla til sjúklings mikilvæg, staðfestið að sjúklingur hafi meðtekið fyrri fræðslu
  4. Blóðhlutinn látinn renna hægt fyrstu mínúturnar
  5. Lífsmörk tekin aftur eftir 15 mínútur, ef allt í lagi má herða á inngjöf
  6. Blóðhlutainngjöf má ekki taka lengur en 4 klukkustundir vegna aukinnar sýkingarhættu eftir það
  7. Lífsmörk tekin aftur eftir blóðhlutagjöf
  8. Leiðbeiningar á vef Blóðbankans
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Almenna reglan við blóðhlutainngjafir

A

Almenna reglan er sú að ekki má bæta inngjafarlausnum eða lyfjum í blóð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Almenna reglan er sú að ekki má bæta inngjafarlausnum eða lyfjum í blóð og er ástæða þess eftirfarandi:

A

Sum lyf geta valdið “hemólýsu” vegna hás pH gildis eða mikils styrks jóna.

Séu lyf gefin með blóðhlutum en blóðhlutainngjöf hætt af einhverjum ástæðum, næst ekki að gefa rétt magn viðkomandi lyfs.

Séu lyf gefin með blóðhlutum getur reynst örðugt að ákvarða orsakir aukaverkana sem upp kunna að koma.

Glúkósa lausn getur valdið samloðun rauðra blóðkorna.

Í sérstökum tilfellum má láta ísótónískt NaCl ætlað til inngjafa renna í sama æðalegg.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

Gjöf rauðkornaþykknis - inngjafasett

A

Nota skal inngjafasett sem sérstaklega eru ætluð til blóðhlutagjafar með 170-200 μ síu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

Gjöf rauðkornaþykknis - Blóðhitarar

A

Við mikla blóðinngjöf á stuttum tíma er æskilegt að nota blóðhitara. Einnig er ráðlagt að nota blóðhitara hjá einstaklingum sem hafa kuldamótefni í blóði

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

Gjöf rauðkornaþykknis - inngjafarpumpur (teljarar)

A

Inngjafarpumpan þarf að vera vottuð frá framleiðanda að hún sé ætluð fyrir blóðhlutagjafir. Fyrir flestar gerðir inngjafarpumpa eru til sérstök blóðhlutagjafarsett með 170–200 μ síu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Gjöf rauðkornaþykknis - Þrýstipumpur

A

Einungis má nota þrýstipumpur sem hafa þrýstimæli og á þrýstingur ekki að fara yfir 300 mm Hg. Þrýstingur þarf að vera jafn yfir allan blóðhlutapokann í einu þar sem ójafn þrýstingur getur valdið leka í einingunni.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Gjöf blóðflöguþykknis - inngjafasett

A

Nota skal inngjafasett sem sérstaklega eru ætluð til blóðhlutagjafar með 170-200 μ síu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Gjöf blóðflöguþykknis - Blóðhitara

A

Ekki er talið æskilegt að nota blóðhitara við gjöf blóðflöguþykknis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Gjöf blóðflöguþykknis - inngjafarpumpur

A

Ekki er talið æskilegt að nota inngjafarpumpur við gjöf blóðflöguþykknis

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Gjöf blóðflöguþykknis - þrýstipumpur

A

Ekki er talið æskilegt að nota inngjafarpumpur við gjöf blóðflöguþykknis

40
Q

Algengustu ástæður alvarlegra aukaverkana við blóðhlutagjafir

A

Rangt blóð gefið
Mistök við sýnatöku
Mistök við merkingu sýna
Mistök í blóðbanka
Mistök við sjálfa gjöfina

41
Q

Aukaverkanir: blóðleysing (hemolysis) Orsök og einkenni

A

Orsök: ósamræmi í blóðflokkun
Einkenni: Hrollur, hiti, höfuðverkur, bakverkur, andþyngsli, blámi, brjóstverkur, hraður hjartsláttur, blóðþrýstingslækkun, DIC

42
Q

Aukaverkanir: hiti Orsök og einkenni

A

Orsök: mótefni gegn hvítum blóðkornum gjafans. Blóðflögu mótefni
Einkenni; hiti, hrollur, höfuðverkur, vöðvaverkir

43
Q

Aukaverkanir: Ofnæmi Orsök og einkenni

A

Orsök: mótefni gegn plasmapróteinum eða vegna inngjafar á ofnæmisvöldum sem ganga í samband við IgE mótefni í þeganum
Einkenni: Roði, kláði, útbrot, blöðrumyndun í húð og slímhúð

44
Q

Aukaverkanir: ofnæmislost Orsök og einkenni

A

Orsök: mótefna-mótefnavaka svörun
Einkenni: andþyngsli, brjóstverkur, lost, hjartastopp

45
Q

Aukaverkanir: yfirfylling blóðrásarkerfis Orsök og einkenni

A

Orsök: blóð gefið hraðar en hjarta og æðakerfi þolir
Einkenni: hósti, andþyngsli, brakhljóð, þandar bláæðar á hálsi, hraður hjartsláttur, hækkaður blóðþrýstingur

46
Q

Aukaverkanir: blóðsýking Orsök og einkenni

A

Orsök: sóttmengað blóð
Einkenni: hár hiti, hrollur, uppköst, niðurgangur, lost, DIC

47
Q

Almennar ráðleggingar ef aukaverðanir verða

A

Blóð stöðvað
Tekið blóðsýni
Sýni og poki sent ásamt skýrslu í blóðbanka
Atvikaskráning
Sjúklingur meðhöndlaður samkvæmt fyrirmælum
Eftirlit með sjúklingi

48
Q

Hvít blóðkorn - basophilar

A

Sjaldgæfastir hvítra korna (0-1%)
Koma við sögu í ofnæmisviðbrögðum
Seyta histamíni

49
Q

Hvít blóðkorn - eosinophilar

A

1-6% af heildarmagni hvítra korna
Vörn gegn sníkjudýrum
Koma einnig við sögu í ofnæmisviðbrögðum

50
Q

Hvít blóðkorn - monocytes

A

2-10% af hvítum kornum og eru stærst þeirra
Mynda cytokine, IL-1
Fara út í vefi og verða macrophagar

51
Q

hvít blóðkorn - neutrophilar

A

40 – 75% af heildarfjölda hvítra blóðkorna
Hlutverk þeirra er að þekkja, gleypa og eyða aðskotahlutum og bakteríum
Ungir neutrophilar kallast stafir
Neutrophilum fjölgar í sýkingum
Í sumum tilfellum getur þeim fækkað í veirusýkingum

52
Q

Eitilfrumur - lymphocytar

A

20 – 40 % af heildar hvítum blóðkornum

Minnstu hvítu kornin

Skiptast í T-lymphocyta
-T-hjálparfrumur
-T-bælifrumur

Og B- lymphocyta
-Mynda immunoglobin, IgM, IgG, IgA
-Eru aðallega í eitlum og beinmerg

53
Q

Blóðflögur

A

Myndast frá megakaryocytum
Thrombopoietin
Eru um 5 – 10 daga í blóðrásinni, eftir það er þeim eytt og tekin upp í milta
Eðlileg gildi 150 – 400 * 109 /L
Taka þátt í storkuferlinu

54
Q

Thrombocytosis

A

Of mikið af blóðflögum

Of fjölgun á blóðflögum
- Getur tengst bólguviðbrögðum og gengur sjálfkrafa til baka, veldur sjalda blóðtöppum

Essential thrombocytosis
- Mikið af megakaryocytum í mergnum, hætta á blóðtöppum

55
Q

Thrombocytopenia

A

Lyf
- Krabbameinslyf
- NSAID
- Flogaveikilyf og fleiri

ITP (idiopathic thrombocytopenia)
- Motefni myndast gegn glycoproteini IIb – IIIa sem veldur að blóðflögum er eytt of hratt
- Orsakir óþekktar en mögulega tengt vírusum
- Oft tengt sjálfsónæmissjúkdómum
- Aukning á megakaryocytum en thrombocytum eytt perifert

56
Q

Truflun á virkni blóðflaga

A

Blóðflögurnar virka ekki sem skyldi

Arfgeng
-Von Willebrands sjúkdómur
-Glanzmann
-Bernard-Soulier

Áunnin
-Lyf
-Uremia
-B12, fólinsýra

57
Q

Blæðingasjúkdómar - dreyrasýki

A

Hemophilia A (skortur á Factor VIII)
Hemophilia B (skortur á Factor IX)

58
Q

Blæðingasjúkdómar - disseminated intravascular coagulation

A

Skemmd í æðavegg t.d. vegna streitu, mikillar sýkingar (t.d. Gram neg blóðsýking ofl)
Litlir blóðtappar myndast víða í litlum æðum
Skortur á blóðflögum og storkuþáttum V, VIII og fibrinogen

59
Q

Heilsufarsaga og líkamsskoðun

A

Sumir blóðsjúkdómar eru tengdir bakgrunni einstaklinga, þess vegna er mjög mikilvægt að fá góða heilsufarssögu:
Tengt uppruna
Tengt fjölskyldusögu
Tengt mataræði – lyfjasögu
Tengt sýkingum

Hvenær einkenni hófust
Hvaða einkenni eru til staðar
Hversu mikil áhrif hafa einkennin á daglegt líf einstaklingsins
Góð líkamsskoðun skiptir mjög miklu máli:
Húð
Munnur
Eitlar

60
Q

Rannsóknir

A

Blóðprufur: Blóðhagur, Deilitalning og Blæðingapróf

Beinmergsbiopsy

61
Q

Illkynja sjúkdómar

A

Hvítblæði

eitlakrabbamein (lymphoma)

62
Q

tegundir af hvítblæði

A

Brátt hvítblæði
Krónískt hvítblæði

63
Q

Tegundir ef eitlakrabbameini (lymphoma)

A

Hodgkins lymphoma

Non hodgkins lymphoma
-B frumu lymphoma
-T frumu lymphoma
-High grade lymphoma
-Low grade lymphoma

64
Q

illkyjna blóðsjúkdómar

A

Myeloma (mergfrumuæxli)
Myelodysplasia

65
Q

Í hvað skiptist hvítblæði?

A

AML
ALL
CML
CLL

66
Q

Hvítblæði..

A

Illkynja sjúkdómur stofnfruma
-Myeloid stem cell
-Lymphoid stem cell

Algengari hjá körlum

Getur komið á öllum aldri

Orsök er oftast óþekkt

Þættir sem tengdir eru hvítblæði
- Geislun, kjarnorka
- Krabbameinslyf
-Retrovírusar
- Erfðir, Down’s syndrome
- Ónæmisbæling

67
Q

Bráða hvítblæði - einkenni

A

Þreyta
slappleiki
hiti
sýkingar
mæð
húðblæðingar
Svo kölluð B einkenni sem eru; hiti, nætursviti og megrun

68
Q

Bráða hvítblæði - greining

A

Blóðhagur
- Hvítkorna talning mjög há, eða mjög lág
- Fækkun á rauðum blóðkornum
- Fækkun á blóðflögum

Beinmergur
- Mjög mikið af óþroskuðum frumum (blöstum)
- Sérstök próf og litanir gerð til að greina á milli ALL og AML
- Gena próf eru gerð til að athuga með stökkbreytingar sem margar eru þekktar og geta sagt til um horfur

69
Q

Bráða hvítblæði (AML) - meðferð

A

Krabbameinslyf
- Upphafsmeðferð (induction therapy)
- Framhaldsmeðferð (consolidation)
- Viðhaldsmeðferð (maintenance)

Beinmergur skoðaður aftur á 14 og 28 degi

Stuðnings meðferð
- Ógleðistillandi lyf
- Sýklalyf
- Blóðhlutagjafir, vaxtarþættir

70
Q

Bráða hvítblæði (ALL) - meðferð

A

Krabbameinslyf
- Mjög flókinn lyfjakúr sem er samsettur af nokkrum lyfjum sem gefin eru bæði í æð og intrathecalt – nær yfir tvö ár

Beinmergur skoðaður

Stuðningsmeðferð
- Ógleðistillandi lyf
- Sýklalyf
- Blóðhlutagjafir, vaxtaþættir

71
Q

Hjúkrun sjúklinga með illkynja blóðsjúkdóma

A

Fer að sjálfsögðu eftir sjúkdómum, en margt sameiginlegt með hjúkrunarmeðferðinni

Byggir að miklu leyti á góðri þekkingu á framleiðslu mergsins og hlutverki þeirra fruma sem hann framleiðir

Byggir á þekkingu um ónæmiskerfið og hlutverki þess

72
Q

Sýkingavarnir

A

Fræðsla
Eftirlit með blóðgildum – hvítum kornum, hgb og flögum
Einangrun?
Umhirða húðar
Mæling lífmarka
Lyf sem hvetja framleiðslu hvítra korna

73
Q

Sepsis

A

Sýkingar í ónæmisbældu fólki geta mjög fljótt orðið lífshættulegar

Einkenni:
Hiti > 38°C eða <36°C
Blóðþrýstingur fellur
Meðvitund minnkar

Rétt viðbrögð skipta öllu máli

74
Q

Hjúkrun - hafa í huga

A

Hætta á blæðingum
- Fræðsla
- Blóðgildi
- Blóðhlutagjafir
- Merki um blæðingar
- Lyf sem hvetja framleiðslu blóðflaga

Ógleði og uppköst

Munnhirða

Næringarvandamál

Andleg vanlíðan

Fjölskyldan

75
Q

Langvinnt hvítblæði - CML

A

Myeloprolíferatífur sjúkdómur

Aukning á öllum blóðlínum
- Hvítum blóðkornum
- Rauðum blóðkornum
- Blóðflögum

Sjúkdómur tengist genagalla, svo kölluðum Philadelphia chromosome sem er translocation milli chromosomes (9:22), við það myndast genið BCR/ABL sem tjáir ákveðin tyrosine kinasa sem veldur fjölgun blóðfruma.

76
Q

Langvinnt hvítblæði - CML - þrír fasar

A

Krónískur fasi
- 3-5 ár (er oft lengri nú með Imatinib)
- Svarar oftast vel meðferð

Accelerated fasi
- Erfiðara að meðhöndla

Blasta krísa
- Óþroskuðum frumum fjölga, líkist bráðhvítblæði
- Mjög erfitt að meðhöndla

77
Q

Langvinnt hvítblæði - CLL

A

Algengasta hvítblæðið
Algengara hjá körlum (2:1)
Meðalaldur er 65 – 70 ára
Greinist oft fyrir tilviljun, hækkuð hvít blóðkorn í blóðhag – lymphocytar
Einkenni oft engin, getur veirð þreyta, sýkingar, blóðleysi, nætursviti, megrun
Oft eitlastækkanir og/eða miltisstækkun
Litningabreytingar sem segja til um horfur og hvaða meðferð hentar

78
Q

Langvinnt hvítblæði - CLL - 3 stig (BINET stigun)

A

Stig A
- Ekkert blóðleysi né blóðflögufæð, eitlastækkanir á færri en 3 stöðum

Stig B
- Ekkert blóðleysi né blóðflögufæð, eitlastækknair á fleiri en 3 stöðum

Stig C
- Blóðleysi og/eða blóðflöguleysi til staðar

79
Q

CLL - meðferð og horfur

A

Oft engin meðferð – fylgst með sjúklingi
Fylgjast með blóðhag og eitlastækkunum
Fylgjast með miltisstækkun
Fylgjast með einkennum og tíðni sýkinga
Krabbameinslyf gefin ef tilefni er til
Horfur : stig A meðallifun er 15 ár, stig C meðallifun er 2 – 3 ár

80
Q

Lymphoma - eitilfrumukrabbamein

A

Eitilfrumukrabbamein er illkynja sjúkdómur sem á uppruna sinn í eitilvef
- Eitlum, milta, lifur

Lymphoma skiptist í :
- Non-Hodgkins lymphoma (70%)
- Hodgkins lymphoma (30%)

81
Q

Hodgkin’s lymphoma - orsök

A

Kynja hlutfall er 2:1 (kk:kvk) algengast 25-40 ára og svo aftur >50 ára

Orsök:
Óþekkt, tengsl við veirusjúkdóma Epstein Barr veiru í um 50% tilfella en pathogenesis er óþekkt

82
Q

Hodgkin’s lymphoma - einkenni

A

Eitlastækkanir, venjulega á hálsi, í holhönd
Hósti, mæði ef eitlastækkanir í miðmæti
Slappleiki, þreyta, hiti, nætursviti

83
Q

Hodgkin’s lymphoma - rannsóknir

A

Í blóðprufum er oft vægt blóðleysi, eosinohpilia, lymphopenia, sökk og/eða CRP hækkun LDH hækkun
CT eða PET skann (jáeindaskanni)
REED-STERNBERG fruma

84
Q

Hodgkin’s lymphoma - meðferð

A

Fer eftir aldri, stigi og undirflokki sjúkdóms
- Krabbameinslyfjameðferð
- Geislameðferð

Horfur
- Yfirleitt góðar, en fer þó eftir stigi sjúkdóms
- Um 90% þeirra sem greinast með stig 1a sjúkdóm læknast
- Um 70% þeirra sem fá krabbameinslyfjameðferð læknast
- 15% svara ekki meðferð, horfur þeirra eru yfirleitt mjög slæmar
- Stundum beinmergsskipti ef einstaklingur svara ekki meðferð

85
Q

Eitilfrumukrabbamein (NHL)

A

Einstofna fjölgun á einni tegund eitilfruma, annað hvort B-fruma (85%) eða T-fruma (15%)

Tíðni sjúkdóms hækkar með hækkandi aldri

Flokkað í fjölmarga undirflokka, en einnig flokkað í :
- High grade NHL: Aggressív, vaxa hratt

-Low grade NHL: Hægfara, vaxa hægt

86
Q

Eitilfrumukrabbamein (NHL) - hægvaxandi (low grade)

A

Follicular lymphoma
MALToma
Small lymphocytic lymphoma

87
Q

Eitilfrumukrabbamein (NHL) - hrattvaxandi (high grade)

A

Diffuse large B-cell lymphoma
Burkitt
Mantle cell

88
Q

Eitilfrumukrabbamein (NHL) - orsakir

A

Orsakir ekki fullþekktar

Ónæmisbæling, sjálfsónæmissjúkdómar
-Alnæmi, lyf, líffæraígræðsla, SLE, RA

Sýkingar
- EBV, HTLV-1, HHV-8

Umhverfisþættir

89
Q

Eitilfrumukrabbamein (NHL) - meðferð

A

Frá engri meðferð upp í háskammta meðferð með eigin stofnfrumuígræðslu
Oftast lyfja – og/eða geislameðferð
Eintaklingsmiðuð

90
Q

Stofnfrumígræðslur - eigin stofnfrumuígræðsla

A

Framkvæmd hér á landi
Stofnfrumum safnað, gefið háskammtameðferð
Stofnfrumur gefnar aftur

91
Q

Stofnfrumígræðslur - Beinmergsskipti með merg frá gjafa

A

Héðan fara einstaklingar til Svíþjóðar
Ónæmiskerfi mergþegans breytist og ræðst á illkynja frumur
Hætta á hýsilhöfnun
Ónæmisbælandi meðferð
Hætta á sýkingum

92
Q

Plasmafrumur

A

Þroskaðar B eitilfrumur í beinmerg
Framleiða mótefni, IgG, IgM, IgA, IgE
Magn mótefna fer eftir þörfum einstaklings
Mikilvægar frumur í ónæmiskerfinu

93
Q

Mergæxli (multiple myeloma)

A

Offjölgun á einni tegund plasmafrumu og mótefnin sem myndast eru öllu eins
Hækkun á einni gerð mótefna
Mælt með prótein rafdrætti

94
Q

Myeloma - greinig

A

Beinmergur – athuga magn plasmafruma í merg (ef >30% þá myeloma)
Paraprótein í sermi eða þvagi
Röntgen myndir af beinum
Kalk í blóði, nýrnastarfsemi, anemia
Ólæknandi sjúkdómur, en horfur betri með nýjum lyfjum

95
Q

Myeloma - meðferð

A

Krabbameinslyfjameðferð
Eigin stofnfrumuígræðsla
Stuðningsmeðferð
Vökvi
Verkjalyf
Bisphoshonöt ef úrátur
Allopurinol
Plasampheresis ef endastigs nýrnabilun

96
Q

Hjúkrunarmeðferð í myeloma

A

Verkjameðferð
Einkenni um nýrnabilun
Einkenni um hypercalcemíu
Einkenni um anemíu
Einkenni um sýkingar
Fræðsla

HJF0306 Hjúkrun fullorðinna með vefræna sjúkdóma III (20 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions