9.4 PD delirium Flashcards
wat is criteria conform DSM-5 voor delirium?
A. stoornis in het bewustzijn en de aandacht
B. ontwikkelt zich in korte tijd, fluctueert
C. veranderingen in cognitieve functies
D. niet beter verklaard door neurocognitieve stoornis of coma
E. aanwijzingen voor somatische oorzaak
wat is een delier?
acuut optredende verwardheid
meestal tijdelijke verwardheid met lichamelijke oorzaak
wat is belang van delirium herkenning?
delirium is een teken van falende cerebrale reserve–> alarm signaal
- verhoogde kans op complicaties
- slechtere cognitieve en functionele prognose
- onafhankelijke voorspeller van mortaliteot
achtergrond van delirium
meest frwuent voorkomende neuropsychiatrische aandoening in een algemeen ziekenhuis
incidentie
- algemene populatie <2%
- algemeen ziekenhuis: 5-32%
- hartchirurgie: 20-52%
- intensive care: 29-83%
delirium heeft associatie met….?
medische complicaties
morbiditeit
mortaliteit
- 6-37% tijdens opname
- 14-25% in 6 mnd
wat zijn predisponerende en precipiterende factoren voor delirium
predisponerende factor: ernstige dementie, ernstige ziekte, multi-sensore tekorten
precipiterende factoren (lokken delirium uit): grote operatie, IC noodzakelijk, meerdere psycho-actieve medicijnen
gradaties van bewustzijnsstoornis
subjectieve ervaring minder helder te zijn
minder helder in contact, minder aandacht voor omgeving
somnolent
soporeus (<10 sec in contact)
comateus
dood
symptomen delirium
- verminderd vermogen aandacht te richten, vast te houden en te verplaatsen
- verhoogde afleidbaarheid
- verminderde waakzaamheid
- geheugenstoornissen
- stoornissen van executieve functies en taal
- stoornis van de intellectuele functies (oordeels- en kritieksstoornissen, realiteitsbesef omlaag)
- waarneemstoornissen
- denkstoornissen
- emoyionele stoornissen
- neurologische stoornissen
- slaap-waakstoornissen
- psychomotore ontregeling
wat is wahnstimmung
gevoel van naderend onheil
subtypel delirium
hyperactief- hyperalert
- komt maar in enkele gevallen voor
gemengd
hypoactief- hypoalert:
- mensen zijn wel aanwezig maar verlaagd besef van de werkelijkheid
- komt het vaakst voor
delirium toont overeenkomsten met depressie en dementie. benoem verschillen
- begin
- ontstaan in
- bewustzijn
- aandacht
- orientatie
- korte termijn geheugen
- langetermijn geheugen
- hallucinaties
- wanen
- waaninhoud
delirium:
- begin: acuut
- ontstaan in: uren- dagen
- bewustzijn: verlaagt, wisselt
- aandacht: gestoord
- orientatie: gestoord
- korte termijn geheugen: gestoord
- langetermijn geheugen: vaak gestoord
- hallucinaties: meestal visueel
- wanen: vaak aanwezig
- waaninhoud: fragmentarisch, vaak paranoide
dementie
- begin: sluipend
- ontstaan in: maanden
- bewustzijn: in beginfase helder
- aandacht: in beginfase ongestoord
- orientatie: gestoord
- korte termijn geheugen: gestoord
- langetermijn geheugen: gestoord
- hallucinaties: meestal afwezig
- wanen: soms aanwezig
- waaninhoud: fragmentarisch, vaak paranoide
depressie
- begin: variabel
- ontstaan in: meestal weken
- bewustzijn: helder
- aandacht: afh van ernst
- orientatie: ongestoord
- korte termijn geheugen: ongestoord
- langetermijn geheugen: intact
- hallucinaties: meestal afwezig
- wanen: soms aanwezig
- waaninhoud: stemmingscongruent
wat is ondersteunend voor de waarschijnlijkheid van delirium
Zieke patiënt > 40 jaar met verwardheid / blanco VG
Patiënt kijkt NIET bij je binnenkomst
Patiënt valt in slaap tijdens een gesprek
Patiënt met visuele hallucinaties in de nacht
hoe behandel je een delier?
Behandelen onderliggende somatische oorzaken !
- Aandacht voor inflammatoire of infectieuze processen
- Aandacht voor circulatoire / metabole aspecten
- Aandacht voor gebruikte medicatie
Niet-farmacologische behandelingen (niet herzien)
Psychoeducatie naasten
Medicamenteuze behandeling
wat zijn acute oorzaken van een delirium
WHHHHIMPs
Wernicke’s encephalopathy or Withdrawal
Hypoxemia
Hypertensive encephalopathy
Hypoglycemia
Hypoperfusion
Intracranial bleeding
Meningitis or encephalitis
Poisons or medications
Seizures
welke medicatie kan een delirium veroorzaken
Opioïden
Sedativa
Corticosteroïden
Immunosuppressiva
Anticholinerge medicatie
Veel longmedicatie
Veel cytostatica
Veel psychofarmaca / drugs
