11.5 verworven taal- en spraakstoornissen Flashcards
wat is dysartrie
dysartrie= spraakstoornis
- probleem in motorische systemen die mond/ keelspieren aansturen
- spraak vaak moeilijk verstaanbaar, articulatie minder
- vaak ook slikproblemen
- taal inhoudelijk goed
wat is een afasie?
afasie=taalstoornis
- inhoud van de taal is gestoord
- in principe geen slikproblemen (tenzij door onderliggende aandoening)
- vaak ook problemen met lezen en schrijven
wat zijn vormen van dysartrie
cerebellaire dysartrie
bulbaire dysartrie
pseudobulbaire dysartrie
extrapiramidale dysartrie
wat is lokalisatie, kenmerken en oorzaken van cerebellaire dysartrie
lokalisatie: cerebellum
kenmerken: wisseling in toonhoogte, stemvolume
oorzaken: (alcohol)intoxicatie, bloeding/ infarct/ RIP SCA
wat is lokalisatie, kenmerken en oorzaken van bulbaire dysartrie
lokalisatie: perifeer motorisch neuron of spier
kenmerken: spierzwakte, nasake spraak
oorzaken: myasthenia gravis, hersenstaminfarct
wat is lokalisatie, kenmerken en oorzaken van pseudobulbaire dysartrie
lokalisatie: bilaterale piramidebaan
kenmerken: tongmotoriek gestoord, vaak dwanglachen/-huilen
oorzaken: multipele herseninfarcten, MS, ALS
wat is lokalisatie, kenmerken en oorzaken van extrapiramidale dysartrie
lokalisatie: basale kernen
kenmerken:
- hypokinetisch: zacht, monotoon
- hyperkinetisch: uitschieters volume
oorzaken
- hypokinetisch: m. parkinson
- hyperkinetisch: m. huntington
waar let je op bij neurologisch spraakonderzoek bij dysartrie
spontane spraak: stemvolume, articulatie
verbale diadochokinese
–> papapa,kakaka,tatata etc
tongtwisters
kracht mond/tongspieren, bv tongmotoriek, wangen bolblazen, fluiten
je kijkt ook naar overige afwijkingen bij neurologisch onderzoek bij verdenking op dysartrie. benoem
- cerebellair syndroom
- spierzwakte
- piramidebaanverschijnselen
- extrapiramidaal
cerebellair syndroom: ataxie ogen, ataxie armen, en benen, koorddansgang afwijkend
spierzwakte: gelaat, nekspieren, ledematen, provocatie
piramidebaanverschijnselen; spacticiteit, pathologische reflexen
extapiramidaal: hypo/ bradykinesie, tremor, rigiditeit, chorea
vormen van afasei
broca afasie (expressieve afasie)
wernicke afasie (sensorische afasie)
denk bij een pt die goed wakker is maar niet spreekt en/pf geen opdrachten uitvoert altijd aan een afasie!
type adasie zegt weinig over de oorzaak, meer over de lokalisatie
lokalisatie en belangrijkste kenmerken broca afasie?
lokalisatie: frontaal
kenmerken
- hakkelende spraak
- agrammatisme
lokalisatie en belangrijkste kenmerken wernicke afasie?
lokalisatie: temporaal/ parietaal
kenmerken
- taalbegrip gestoord
- benoemproblemen
- vloeiende spraak
waar zit taalcentrum
zit bij 90% van rechtshandigen en bij 50% van de linkshandigen in de linker hemisfeer
oorzaken afasie
lokalisatie bepaalt type afasie
oorzaak bepaalt snelheid ontstaan en bijkomende verschijnselen
- acuut: hersenbloeding of infarct
- subacuut: viraleof auto-immuunencefalitis
- geleidelijk: neurodegeneratief, ruimte-innemend proces
waar letten we op bij neurologisch onderzoek bij taaltesten
spontane spraak
situatieplaat beschrijven
verbale diadochokinese
zinnen herhalen
benoemen
lezen
schrijven
woordbegrip/ objectkennis
eenvoudige en complexe opdrachten
wat zijn parafasieen?
verkeerde woorden
semantische parafasie: woord is qua betekenis verwant bijv hond ipv kant
- vnl bij wernicke afasie
fonematische parafasie: klankverwisseling: bijv beger ipv bever
- vnl bij broca afasie
kenmerken broca afasie
hakkelende spraak/ spraakapraxie (effortful)
spreekt weinig
agrammatisme (telegramstijl)
fonematische parafasieen
taalbegrip relatief goed
is zich bewust van stoornis
kenmerken wernicke afasie
spontane spraak vloeiend
soms spraakdwang/ ongeremde spraak
benoemproblemen
gestoord woordbegrip en objectkennis
semantische parafasieen
omschrijven
neologismen (niet bestaande woorden)
pt is zich vaak niet bewust van de stoornis
kenmerken amnestische afasie
woordvindpauzes
geen spraakdwang
woordkennis en taalbegrip relatief goed
nazeggen gestoord
