9. Aspekt prawny, ustrojowy i ekonomiczny podatku (w tym zasady podatkowe sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny)

Question 1

[Aspekt ustrojowy] Dlaczego podatek ma znaczenie ustrojowe?

Answer 1

Ponieważ dotyczy bezpośrednio stosunku między państwem a obywatelem.

Question 2

[Aspekt ustrojowy] O rodzajach podatków i formach ich poboru decyduje…

Answer 2

parlament - stosunki między podatknikiem a państwem oparte na prawie.

Question 3

[Aspekt ustrojowy] Co musi być zasadniczą podstawą opodatkowania?

Answer 3

Konstytucja.

Question 4

[Aspekt ustrojowy] Jakie funkcje pełnią normy konstytucyjne dotyczące problematyki podatkowej?

Answer 4

• wpływają na proces legislacji podatkowej;

- wpływają na stosowanie prawa podatkowego

Question 5

[Aspekt ustrojowy] Konstytucja RP art. 217:

Answer 5

nakładanie podatków, innych danin publicznych, określenie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionyhc od podatków następuje w dordze ustawy.

Question 6

[Aspekt ustrojowy] Konstytucja RP art. 20:

Answer 6

Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej.

Question 7

[Aspekt ustrojowy] Konstytucja RP art. 21:

Answer 7

Rzeczpospolita Polska chroni własność i prawo dziedziczenia.Wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem.

Question 8

[Aspekt ustrojowy] Konstytucja RP art. 22:

Answer 8

Ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny.

Question 9

[Aspekt ustrojowy] Konstytucja RP art. 84:

Answer 9

Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Question 10

[Aspekt ustrojowy] Konstytucja RP art. 64:

Answer 10

Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. Własność może być ograniczona tylko w drodze ustawy i tylko w zakresie, w jakim nie narusza ona istoty prawa własności.

Question 11

[Aspekt ustrojowy] Konstytucja RP art. 32:

Answer 11

Wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne.

Question 12

Zasady podatkowe sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny:

Answer 12

1. Zasada legalizmu
2. Zasada praworządności
3. Zasada demokratycznego państwa prawnego
4. Zasada zakazu retroaktywności prawa podatkowego
5. Zasada zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa podatkowego
6. Zasada sprawiedliwości opodatkowania
7. Zasada roczności podatku
8. Zasada proporcjonalności
9. Zasada zakazu zmiany prawa podatkowego w trybie przewidzianym dla ustawy budżetowej

Question 13

Zasada legalizmu:

Answer 13

• naczelna zasada konstytucyjna;
• art. 7 Konstytucji - organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa;
• naruszenie tej zasady przejawia się przede wszystkim w:
  a. działaniu bez podstawy prawnej;
  b. działaniu na niewłaściwej podstawie prawnej;
  c. działaniu z rażącym naruszeniem prawa.

Question 14

Zasada praworządności:

Answer 14

• naczelna zasada konstytucyjna wywodzona z art. 2 określającego zasadę demokratycznego państwa prawnego;
• przepisy prawne powinny być stanowione nie tylko w sposób nienaganny z punktu widzenia techniki legislacyjnej, lecz także realizować założenia, które leżą u podstaw porządku konstytucyjnego w Polsce;
• stanowić ma fundament państwa prawnego.

Question 15

Zasada demokratycznego państwa prawnego:

Answer 15

• art. 2 Konstytucji;

- ma podstawowe znaczenie w ocenie konstytucyjności stanowionych obowiązków podatkowych.

Question 16

Zasada wyłączności ustawy w kształtowaniu obowiązków podatkowych:

Answer 16

• zapoczątkowana orzeczeniem TK z 19.19.1988 r.
• nie można powierzać przepisom wykonawczym istoty obowiązku podatkowego (przedmiotu, podmiotu, podstawy opodatkowania, stawki podatkowe), regulować to może wyłącznie ustawa podatkowa.
• tylko tak można zagwarantować ochronę praw i wolności ekonomicznych przed ingerencja władzy wykonawczej;

Question 17

Zasada zakazu retroaktywności prawa podatkowego:

Answer 17

• odnosi się do sposobu uchwalania ustaw podatkowych - prawo podatkowe powinno regulować sytuacje przyszłe, a nie przeszłe.
• stanowi ważną przesłankę przestrzegania stabilności systemu podatkowego i zasadę pewności prawa podatkowego.

Question 18

Zasada zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa podatkowego:

Answer 18

cechą państwa prawnego jest budowa zaufania do państwa, która powinna dkonywać się w trakcie stanowienia treści ustaw podatkowych;

• łączy w sobie aspekt jawności, jasności i pewności prawa a także aspekt ochrony praw słusznie nabytych.
  a. jawność prawa podatkowego - obowiązek publikacji regulacji we właściwym dzienniku; przestrzeganie zasady vacatio legi;
  b. jasność prawa podatkowego - należyta poprawność, precyzyjność i jasność przepisów prawnych - z treści przepisów podatkowych można w sposób jednoznaczny odczytać obowiązki i uprawnienia.
  c. pewność prawa podatkowego - zespół cech, które zapewniają podatnikowi bezpieczeństwo prawne; w oparciu o obowiązujące prawo podatnik może kształtować swoje stosunki życiowe; stabliność prawa a także stwarzanie warunków umożliwiających przewidywanie działań organow państwa;
  d. zasada ochrony praw niewadliwie nabytych - wiąże się z wiarygodnością państwa w stosunkach władzy publicznej z podatnikiem; zakaz pozbuwania obywateli praw podmiotowych przez ustawy wydane w wyniku realizacji praw podstawowych lub zakaz ich ograniczania w stopniu naruszającym istotę danego prawa bez pełnego ekwiwalentu praw utraconych.

Question 19

Zasada sprawiedliwości opodatkowania:

Answer 19

1) kontekst materialny:
a. zasada równości opodatkowania - jednakowe stosowanie prawa podatkowego wobec wszystkich adresatów normy podatkowej oraz równość w prawie podatkowym;
b. zasada powszechności opodatkowania;

2) aspekt proceduralny: forma i zasady legislacji podatkowej;

Question 20

Zasada roczności podatku:

Answer 20

• Podatki płacone w skali rocznej powinny być tworzone w sposób szczególny, tak by nie stanowiły pułapki dla podatnika;
• zakaz ingerowania w system podatkowy w trakcie roku podatkowego.

Question 21

Zasada proporcjonalności str. 139

Answer 21

• ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanowione tylko w ustawie i trylko wtedy, gdy są konieczne;
• rozwiązania do zakładanego celu muszą być oceniane z perspektywy konieczności, celowości, efektywności i stopnia dolegliwości;
• ogólnie sformułowany zakaz nadmiernej ingerencji;
• wymóg doboru takiego środka ograniczenia wolności lub praw, który służyłby osiąfnięciu zamierzonego celu z uwzględnieniem postulatu adekwatności;
• wymóg stosowania takich środków prawnych, które będą skuteczne = rzeczywiście będą służyły realizacji celow zamierzonych przez prawodawcę.

Question 22

Zasada zakazu zmiany prawa podatkowego w trybie przewidzianym dla ustawy budżetowej:

Answer 22

• brak normatywnych podstaw do zamieszczania w ustawie budżetowej regulacji z zakresu prawa podatkowego;
• prawo podatkowe należy stanowić w innym trybie niż przewidziany dla ustawy budżetowej;
• niekonstytucyjne są regulacje podatkowe w ustawie budżetowej.

Question 23

Aspekt ekonomiczny podatku:

Answer 23

podatek formą przejęcia na rzecz państwa lub związku publicznoprawnego, od podmiotów i podporządkowanych, części przychodu, dochodu lub majątku tych podmiotów.

Question 24

Aspekt prawny podatku:

Answer 24

podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy wynikające z ustawy podatkowej.