4 krachten der aarde Flashcards
Platentektoniek
Beweging van tektonische platen door convectiestromen van magma
Continentale korst
Licht > graniet
Oceanische korst
Zwaar > Basalt
Orogenese
Gebergtevorming
plooiingsgebergte
Door Botsing tussen gelijkwaardige platen
Subductie
oceanische plaat “duikt” onder continentale plaat
Vulkaan
Magmakamer/haard (ondergronds reservoir met magma verzameling) > Druk is hoog genoeg > uitbarsten door kraterpijp (heeft vaak nog vertakkingen, zijkraters) > Magma komt aan oppervlakte in de Krater
Stratovulkaan
Explosieve uitbarsting = pyroclastische stromen (golven van vaste /half vloeibare lava,gas,as,rotsen) en kans op Lahars = modderstromen vulkanisch materiaal ontstaat door contact met water.
Schildvulkaan
> Effusieve uitbarsting > dunne lava > stroomt snel & ver langs helling
Caldeira vulkaan
oudere vulkaan met brede krater door ingestorte magmakamer na een uitbarsting > vaak een kratermeer te zien
Spleetvulkaan
= effusief (door divergentie
Stollingsgesteenten
Magna > lava > stolling > verschillend op basis van tempo van stollen(kristaliseren)
Stollingsgesteente sloom
Graniet > het magma komt niet helemaal tot oppervlakte & stolt langzaam,
Sedimentgesteente/afzettingsgesteente
gesteenten
gesteenten welke door wind/water/ijs zijn getransporteerd,, ontstaat wanneer verweringsmateriaal (planten/dieren) wegzakken in grond en samengeperst worden (zandsteen,kalksteen,bruinkool,schalie,conglomeraat)
Metamorfgesteenten
Stolling of sedimentgesteente zakt diep weg in aardkort > hoge druk en temperatuur zorgen voor metamorfose > omvorming tot ander gesteente:
Kalk >
Kalk > kalksteen > marmer
Veen >
Veen > bruinkool > steenkool > antraciet > grafiet > diamant
Exogene krachten
Werken van buiten aarde > onderscheid in verwering en erosie > relief neemt hierdoor af.
Verwering
Afbrokkelen van landschap/gesteente > kan doorTemperatuur (uitzetten/krimpen) Fysisch| wind (kleine zandkorrels (zandstralen) fysisch | plantengroei (wortels druk) biologisch of chemisch| Water (bevriest, uitzetten) /verzaren grond/instorten) Fysisch
Chemische verwering
Samenstelling gesteente veranderd (zure regen/plantenwortels afscheiding/oplossing (kalk door water)
Erosie
Het geheel van verwering en sedimentatie (het afzetten/neerleggen van verweerd materiaal) samen.
Gesteente cyclus
Magma > stolling (stollinggesteente) > erosie en verwering > sedimentatie > sedimentair gesteente > metamorfose > metamorf gesteente > smelten > magma
Platen van West naar Oost
Pacifische plaat / juan de fucaplaat / cocosplaat / caribische plaat / Noordamerikaanse plaat / scotia plaat “2x” / Zuidamerikaanseplaat / Afrikaanse plaat / arabische plaat / Euraziatische plaat / Indische plaat / australische plaat / filipijnse plaat / Antarctische plaat
Aardbeving: Hypocentrum
Hypocentrum is bevingpunt diep in de aarde,
AardbevingEpicentrum
Epicentrum is aan de oppervlakte
vulkaan bestaat dus uit meerdere
lava- en aslagen > Lava kan dik/stroperig zijn maar ook dun > stolt op de helling wanneer het omlaagloopt
Ring of fire
pacifische ring met vulkanisme
Actualiteitsbeginsel
Uitgangspunt = fysische processen zoals die nu plaatsvinden deden dat in het verleden ook al zo.
Fluviatiele sedimentatie
Sedimentatie middels rivier
Mariene sedimentatie
middels zee
Eolische sedimentatie
middels wind (zeer kleine, feine korrels)
Glaciale sedimentatie
middels ijs (puin & ruwe stenen (morenen)
Erosie
Het geheel van verwering en sedimentatie (het afzetten/neerleggen van verweerd materiaal) samen.
Verwering
Afbrokkelen van landschap/gesteente > kan doorTemperatuur (uitzetten/krimpen) Fysisch| wind (kleine zandkorrels (zandstralen) fysisch | plantengroei (wortels druk) biologisch of chemisch| Water (bevriest, uitzetten) /verzaren grond/instorten) Fysisch
