3A2 week 12 HC 4 Puberteit Flashcards
Wanneer is de puberteit volgens de richtlijnen begonnen?
- Jongens: > 4 ml testikelvolume (gemiddelde leeftijd 11,5 jaar)
- Meisjes: Tanner M2 (gemiddelde leeftijd 10,5 jaar)
Wat zijn kenmerken van de puberteit?
- Start in de hersenen
- Familiair bepaald
- Pulsatiele afgifte GnRH -> LH en FSH afgifte hypofyse
Waaruit bestaan de Tanner stadia bij de man?
- Genitaal (G): 1 t/m 5
- Pubesbeharing (P): 1 t/m 5
- Okselbeharing (A): 1 t/m 3
- Testisvolume
Wanneer is er sprake van te vroege of te late puberteit?
- Jongens: < 9 jaar of > 14 jaar
- Meisjes: < 8 jaar of > 13 jaar
Wat is de relatie tussen testisvolume en testisbeharing?
Komt niet altijd overeen door hoeveelheid en gevoeligheid voor testosteron
- Beharing zonder testisgroei berust vaak op autonoom testosteron uit de bijnier
Wat zijn psychologische kenmerken van de puberteit?
Ontwikkeling frontale hersenschors
- Cognitieve functies
- Evaluatie gedrag en emoties
- Bewustwording en eigen persoonlijkheid
- Peergroup, losmaken van ouders
Wat zijn de Tanner stadia bij meisjes?
- Mamma (M): 1 t/m 5 (palpatie gestimuleerd borstklierweefsel)
- Pubes (P): 1 t/m 5
- Menarche
Wat zijn kenmerken van pubertas praecox?
- Centraal of perifeer
- LHRH test: LH en FSH stijging bij centrale puberteit
- Cerebraal of idiopatisch
- Behandeling voor eindlengtepreservatie en emotioneel-sociale redenen
Wat zijn kenmerken van de menarche?
- Gemiddeld bij 13 jaar (11,5-14,5 jaar)
- 2,5 jaar na M2
Wat zijn mogelijke oorzaken voor uitblijvende menarche?
- Hersenen: ondervoeding, inspanning, prolactinoom
- Ovarium: auto-immuun, frag X, Turner
- Uterus: aplasie, hematocolpos
Wat vraag je uit in de anamnese bij puberteitsproblemen?
- Puberteit ouders
- Voeding/sporten
- Reuk (Kallmann), gedrag (Klinefelter)
- Chronische ziekten (coeliakie, schildklier)
- Medicatie
Wat zijn kenmerken van premature pubarche?
P2 < 8 jaar (meisjes) of < 9 jaar (jongens)
- Vaak door premature adrenarche (androgeen productie bijnieren): geen groeiversnelling
Wat zijn kenmerken van premature thelarche?
Geïsoleerde borstontwikkeling
- Zuigeling door FSH en oestradiol moeder
- Leeftijd 5-8: vroege activatie gonadale as (oestrogenen)
Welke diagnostiek doe je bij afwijkende puberteitsontwikkeling?
- Handfoto (skeletleeftijd loopt voor bij te vroege puberteit)
- LH, FSH, oestradiol/testosteron, LHRH test
Wat is de behandeling bij afwijkende puberteitsontwikkeling?
- Remmen met GnRH agonist of antagonist
- Inductie met oestradiol/testosteron (opbouw in 3 jaar) tot puberteit
- GnRH deficiëntie: GnRH, LH en/of FSH tijdens gehele leven
