2B2 week 1 ZO 1 Antibiotica Flashcards
Welke aangrijpingspunten kunnen antibiotica hebben?
- Celwand of celmembraan (beta-lactam)
- Bacteriele nucleinezuur synthese
- Foliumzuur synthese
- Bacteriele eiwitsynsthese in ribosomen
Welke groepen antibiotica grijpen aan op de celwand/celmembraan?
- Peniciline (b-lactam)
- Cefalosporinen (b-lactam)
- Carbapenems (b-lactam)
- Vancomycine
- Fosfomycine
Welke groepen penicillines zijn er?
- Smal spectrum: flucloxacilline
- Breed spectrum: amoxiciliine
- Met betalactamase remmer: amoxicilline-clavulaanzuur (augmentin)
Welke infecties worden behandeld met penicilline?
- Huid en keelinfecties door vergroenende streptokokken
- Anaerobe bacterien
- Pneumokokken
- Syfilis
Op welke manier wordt penicilline toegediend?
IV of oraal
Langwerkend intramusculair (syfilis)
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van penicilline?
- Huiduitslag, nier/lever functie
- Kruisreactie b-lactam antibiotica
Welke infecties worden behandeld met flucloxacilline?
- S.aureus (huid, gewricht, hartklep)
Op welke manieren kan flucloxacilline worden toegediend?
Oraal (op nuchtere maag) of IV
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van flucloxacilline?
- Nierfunctiestoornissen
- Kruisreactie b-lactam AB, dosis aanpassen op nierfunctie
Welke infecties worden behandeld met amoxicilline?
- Streptokokken
- Sommige gramnegatieve staven (e.coli)
- Infecties KNO, BLWI of OLWI
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van amoxicilline?
- Huiduitslag, nier/lever functie
- Kruisreactie b-lactam AB, dosis aanpassen op nierfunctie
Welke infecties worden behandeld met augmentin?
Bacteriën met betalactamase activiteit
- Gramnegatieve bacteriën (e.coli)
- Grampositieve bacteriën (s.aureus)
- Anaerobe bacteriën
- Infecties KNO, BWLI, OWLI, huid, buik
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van augmentin?
- Diarree, nier/lever functie
- Kruisreactie b-lactam AB, dosis aanpassen op nierfunctie of leverfunctie
+ Welke infecties worden behandeld met piperacillin-tazobactam?
Bacteriën met betalactamase activiteit, vaak die in het ziekenhuis zijn ontstaan
- Gramnegatieve bacteriën (e.coli)
- Grampositieve bacteriën (s.aureus)
- Anaerobe bacteriën
- Pseudomonas
+ Hoe wordt piperacillin-tazobactam toegediend?
Alleen IV
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van piperacillin-tazobactam?
- Allergie
- Nier/lever functie en bloedbeeld
Welke cefalosporines zijn er?
- 1e generatie: cefazoline
- 2e generatie: cefuroxim
- Ceftriaxon
+ Welke infecties worden behandeld met cefazoline?
- Gram positieve bacteriën (stafylokokken en streptokokken)
- Als perioperatieve profylaxe (s.aureus)
- Deels tegen gram negatieve staven zonder b-lactamase
+ Hoe worden cefalosporines toegediend?
Alleen IV
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van cefazoline?
- Allergie
- Dosering aanpassen aan nierfunctie
+ Welke infecties worden behandeld met cefuroxim?
- Gram positieve kokken (s.aureus)
- Gram negatieve staven (geen pseudomonas)
- Buikinfecties, urineweginfecties of pneumonie
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van cefuroxim?
- Allergie
- Dosering aanpassen aan nierfunctie
+ Welke infecties worden behandeld met ceftriaxon?
- Pneumonie, abdominale infecties, gewrichtsinfecties, huid- en wekedelen infecties, meningitis, endocarditis
- Syfilis of neuro-borreliosis (Lyme)
- Gonorroe (intramusculair)
- Grampositieve en gramnegatieve aerobe bacteriën
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van ceftriaxon?
- Diarree
- Kruisallergie b-lactam antibiotica
+ Welke infecties worden behandeld met meropenem?
Ernstige infecties: meningitis, pneumonie, urineweginfecties, intra-abdominale infecties door zeer resistente bacteriën
- Grampositief
- Gramnegatief
- Anaeroob
- Aeroob
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van meropenem?
- Controleren bloedbeeld en leverfunctie
- Kruisallergie b-lactam antibiotica, combinatie met valproïnezuur vermijden
Wat is de bekendste carbapenem?
Meropenem
- alleen IV
+ Bij welke infecties wordt vancomycine gegeven?
- Grampositief
- MRSA en CNS
- Enterococcen
+ Hoe wordt vancomycine toegediend?
- IV 1-3x daags of continu
- Oraal bij colitis door clostridium difficile
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van vancomycine?
- Ototoxisch en nefrotoxisch
- Red Man syndroom (histamine release)
+ Bij welke infecties wordt ciprofloxacin gegeven?
- Gram negatieve staven
- Klein beetje grampositieve bacteriën
- Atypische verwekkers longontsteking (legionella)
- Prostatitis en osteomyelitis
- Pseudomonas
+ Hoe wordt ciprofloxacin toegediend?
IV of oraal (goede weefselspiegels)
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van ciprofloxacin?
- Achillespeesruptuur, QTc verlenging
- Interactie calcium, magnesium, aluminium, zink en ijzer
Wat is het aangrijpingspunt van b-lactam antibiotica?
Verstoring peptidoglycaanlaag in celwand
Wat is het aangrijpingspunt van vancomycine
Terminale D-alanyl-D-alanine uiteinde (verstoring cross linking)
Welke antibiotica grijpen in op de bacteriële nucleïnezuursynthese?
- Chinolonen: ciprofloxacin
- Rifampicine
- Metronidazol
- Nitrofurantoine
+ Wat zijn aangrijpingspunten van ciprofloxacin, rifampicine en cotrimoxazol?
- Ciprofloxacin: DNA gyrase (inductie tweezijdige breuken)
- Rifampicine: RNA polymerase
- Cotrimoxazol: folaatsynthese
+ Welke infecties worden behandeld met rifampicine?
- Infecties van vreemd-lichaamsmateriaal (bijv stafylokokken biofilm)
- Tuberculose
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van rifampicine?
- Rode verkleuring lichaamsvloeistoffen, griepachtig gevoel, hepatitis
- Nooit als monotherapie (resistentie), veel interacties via Cyp450 systeem
Welke infecties worden behandeld met metronidazol?
- Anaerobe grampositieve of gramnegatieve bacteriën (buikinfecties)
- Gardia Lambia, amoebe dysenterie
- Trigomonas vaginale
Hoe wordt metronidazol toegediend?
Oraal voor hoge darmspiegels
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van metronidazol?
- Perifere polyneuropathie
- Bij alcohol gebruikt ontstaan misselijkheid, braken en rood gelaat
+ Welke infecties worden behandeld met cotrimoxazol?
- Aerobe grampositieve kokken (stafylo en strepto)
- Gramnegatieve staven
- Prostatitis en osteomyelitis
- Gist pneumocystis jirovecii
- Cellulair gecompromitteerde patiënten
+ Hoe wordt cotrimoxazol toegediend?
IV of oraal (goede weefselspiegel)
+ Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van cotrimoxazol?
- Nefrotoxisch, beenmerg suppressief, rash (allergie), hyperkaliaemie
- Dosis ahv nier en leverfunctie, niet combineren met vitamine K-antagonisten
Welke antibiotica remmen de eiwitsynthese in de ribosomen van de 50S subunit?
- Macroliden
- Clindamycine
- Fusidinezuur
- Chlooramfenicol
Welke macroliden zijn er?
Erytromycine, claritromycine en azitromycine
Welke infecties worden behandeld met macroliden?
- Grampositieve aerobe bacteriën
- Atypische luchtwegverwekkers
+ Hoe wordt erytromycine toegediend?
4x per dag IV
Oraal (maagontledigingsstoornis)
- Korte halfwaardetijd
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van erytromycine en claritromycine?
- QT verlenging
- Remmer en substraat CYP3a en Pgp
Hoe wordt claritromycine toegediend?
2x per dag, 7 dagen oraal (H. pylori)
- Middellange halfwaardetijd
Hoe wordt azitromycine toegediend?
1x per dag, 3 dagen oraal (Chlamydia)
- Zeer lange halfwaardetijd
Wat zij bijwerkingen en bijzonderheden van azitromycine?
- QT verlenging
- Geen remmer CYP3A
- Remmer en substraat Pgp
- Immuunmodulerend effect
Welke infecties worden behandeld met clindamycine?
- Grampositief
- Anaeroob
- Osteomyelitis
Hoe wordt clindamycine toegediend?
IV of oraal (goede weefselspiegels)
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van clindamycine?
- Pseudomembraneuze colitis
- Neuromusculair blokkerende werking
Welke infecties worden behandeld met fusidinezuur?
- Huid of oog infecties (zalf)
- Grampositief
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van fusidinezuur?
- Leverenzym en nier stoornissen, rhabdomyolysis
- Metabolisatie door en remming van CYP3A
+ Welke infecties worden behandeld met chlooramfenicol?
- Grampositief en gramnegatief (oogzalf of druppel)
+ Wat zijn bijwerkingen van chlooramfenicol?
Irreversibele beenmerg remming
Welke antibiotica remmen de eiwitsynthese in ribosomen van 30S subunit?
- Tetracyclinen: doxycycline
- Aminoglycosiden: gentamicine
Welke infecties worden behandeld met doxycycline?
- BLWI en OLWI (ook van atypische verwekkers)
- Lyme, Q-koorts, malaria, leptospirose, syfilis
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van doxycycline?
- Fotosensibiliteit, verkleuring tanden, hepatotoxisch
- Niet bij zwangeren en kinderen, verminderde absorptie door preparaten, ionenwisselaars en pH verhogers
Welke infecties worden behandeld met gentamicine?
Ernstige infecties
- Aeroob gramnegatief
- Endocarditis met grampositieve bacteriën
- UWI
Hoe wordt gentamicine toegediend?
IV icm b-lactam antibioticum
Wat zijn bijwerkingen en bijzonderheden van gentamicine?
- Nefrotoxisch, ototoxisch
- Serumspiegels voor dosering, dosis ahv nierfunctie
Welke antibiotica worden gebruikt bij urineweginfecties?
- Ongecompliceerd: nitrofurantoïne, fosfomycine en trimethoprim
- Cystitis bij mannen: nitrofurantoïne, trimethoprim
Hoe werken de antibiotica tegen urineweginfecties?
Via spiegel in urine
- Nitrofurantoïne: < 30 ml/min
- Fosfomycine: < 10 ml/min
- Trimethoprim: aanpassen aan nierfunctie
Wat is de dosering en bijwerkingen van nitrofurantoïne?
- 5 dagen (vrouw), 7 dagen (man)
- Pneumonitis, leverfalen, agranulocytose
+ Wat is de dosering van fosfomycine?
Eenmalig 3 gram
Wat is de dosering van trimethoprim?
3-5 dagen (vrouw) en 7 dagen (man)
Wat zijn bijwerkingen en contra-indicaties van trimethroprim?
- Hyperkaliaemie, hematologische afwijkingen (foliumzuur deficiëntie)
- Foliumzuur antagonisten
