2. Leki przeciwcukrzycowe Flashcards
Leki przeciwcukrzycowe
A. ↑wydzielanie insuliny • poch. sulfonylomocznika [Gli-] • inh. DPP-4 [-gliptyna] • agoniści rec. GLP-1 [eksenatyd, -glutyd] • glinidy [glinid]
B. O działaniu obwodowym • poch. biguanidu - Metformina • poch. tiazolidynodionu [glitazony - Pioglitazon] • inh. SGLT2 [-Gliflozyny] • inh. α-glukozydazy [akarboza]
Leki inkretynowe
Agoniści rec. GLP-1 (glutydy, eksenatyd) i inh. DPP-4 (-gliptyny)
Inkretyny: GLP-1 i GIP - uwalniane są w dużych ilościach po posiłku - ↑insulinę ↓glukagon i opróżnianie Ż - są szybko rozkładane przez DPP4
Metformina - mechanizm działania
- Pochodna biguanidu
- ↑wrażliwość tk. na insulinę
- ↑zużycie glc w tkankach obwodowych (↑glikoliza bezO2)
- ↓glukoneogenezę i glikogenolizę, ↑syntezę glikogenu
- Opóźnia wchłanianie glc w jelitach
- ↑utlenowanie FA, poprawia profil lipidowy
- ↓BP (naczyniorozkurczowo)
- p/miażdżycowy, a/proliferacyjny
- ↑fibrynolizę, ↓adhezję i agregację płytek
Metformina - zastosowanie
- I wybór w DM2 (zwł. jak ↑↑BMI)
* stosowana w preDM, PCOS i zsp. metabolicznym
Metformina - działania niepożądane
- PP - najczęstsze (bieg, W, N, bB, ↓apetytu)
- metaliczny posmak w ustach
- ↓B12
- bG, zawroty
- kwasica mleczanowa - nieswoiste dla metforminy (inne biguanidy)
Metformina - PW
- ostre powikłania DM
- ciężka NN / ryzyko upośledzenia funkcji N → jest usuwana w postaci niezmienionej - ↓ dawkę - max dawka 3g
- stany ↓O2 tkanek (→ kwascia mleczanowa)
- LF
- ostre zatrucie alkoholem / alkoholizm
- ciąża i karmienie piersią
Pochodne sulfonylomocznika
Gli- : • Gliklazyd • Glikwidon • Glimepiryd • Glipizyd
Poch. Sulfonylomocznika - mechanizm
- ↓SUR1 ATP-zal. kanału K+ w k. β trzustki i ↑insulinę
- ↑ wrażliwość tk. na ins
- ↑ transport glc do tk.tłuszczowej i mm
- ↑glikogenogeneza w W i mm
- ↓glukoneogeneza i utlenianie FA
- ↓insulinazy
- ↑fibrynolizy i ↓agregacji i adhezji płytek
Skuteczność zależy od zdolności k. β trzustki
Glikwidon - w przeciwieństwie do innych wydalanych przez N ten jest wydalany żółcią
Poch. sulfonylomocznika - Zastosowanie
DM2 (jak PW do metforminy / nietolerancja)
Poch. sulfonylomocznika - działania niepożądane
- ↓glc
- ↑apetyt i masa ciała
- zab. ż-j
- alergiczne
- ↑aminotransferaz
- ↓WBC, agranulocytoza
- ↓PLT
- anemia hemolit/aplastyczna
Poch. sulfonylomocznika - PW
- ↑wrażliwość na sulf
- ostre powikłania DM
- ciężka NN/LF
- DM1
- ciąża i karmienie
- mikonazol
Inh. DPP-4
-Gliptyny: • Linagliptyna • Saksagliptyna • Sitagliptyna • Wildagliptyna
Inh. DPP-4 - mechanizm
- Silnie, wybiórczo hamuje inaktywację hormonów inkretynowych
- ↑ins i ↓glukagon
Działają gdy zachowana zdolność k. β
Zastosowanie Inh. DDP-4
DM2 (gdy metformina nie) w mono/z innymi
Inh. DDP-4 - działania niepożądane
- N, zaparcie, biegunka, ból nadB
- bG, zawroty
- ↑senność
- alergiczne
- ból stawów
Inh. DDP-4 - PW
- zab. czynności nerek (Linagliptyna można, bo jest wydalana z kałem)
- ciężka LF
- DM1
- ostre powikłania DM
- ciąża i karmienie
Agoniści receptora GLP-1
-Senatydy i -Glutydy • Eksenatyd • Liksysenatyd • Liraglutyd • Semaglutyd • Dulaglutyd
Jedyne podawane s.c. 1x/d lub niektóre 1x/t
Agoniści rec. GLP-1 - Mechanizm
- +rec. GLP-1 → ↑ins
- ↓glukagon
- ↓apetyt i mc
- ↓opróżnianie Ż
Agoniści rec. GLP-1 - Zastosowanie
DM2 mono (jak Mtf nie) lub + inne leki
Preferowane u osób z: miażdżycową ChSN, skurczową HF, PChN, bardzo wysokie ryzyko ♥-n
Działania niepożądane agonistów r. GLP-1
- PP
- OZT
- kamica żółciowa
- reakcje w miejscu wstrzyknięcia
Agoniści rec. GLP-1 - PW
- zab. czynności nerek
- DM1
- ostre powikłania DM
- ciąża i okres karmienia piersią
Pioglitazon
Jedyny lek z grupy tiazolidynodionu (glitazony) stosowany
Rosiglitazon - ↑ryzyko ♥-n, udaru, MI
Ciglitazon i troglitazon - hepatotox
Pioglitazon - mechanizm działania
+ swoiste receptory jądrowe (PPAR-γ) → ↓glukoneogenezę, ↑wrażliwość tk. na ins, ↓oporność na ins
↓FFA
↓TG
Pioglitazon - zastosowanie
DM2 mono (jak Mtf nie) lub z innymi
Pioglitazon - działania niepożądane
- obrzęki (retencja Na+, H2O)
- zaostrzenie HF
- ↑mc
- ↑ryzyka raka PM
- ↑ryzyka złamań k. długich (u ♀)
- zab. czynności W
- zakażenie GDO
- bG
Pioglitazon - PW
- HF
- zab. czynności W
- ostre powikłania DM
- rak PM
- makroskopowy krwiomocz
- ciąża i karmienie
Inhibitory SGLT2
Flozyny: • Depagliflozyna • Empagliflozyna • Kanagliflozyna • Ertugliflozyna
Inh. SGLT2 - Mechanizm
silne, wybiórcz inh. kotransportera Na+-Glc typy 2 (SGLT2) w kanalikach nerkowych
↓ próg nerkowy glc → ↑wydalanie z moczem (glukozuria, diureza osmotyczna)
Inh. SGLT2 - Zastosowanie
DM2 w mono (Mtf nie ma) i w połączeniu z innymi.
Preferowane u : miażdżycowa ChNS, skurczowa HF, PChN, b.↑ ryzyko ♥-n
Dapagliflozyna - zarejestrowana do leczenia niewyrównanej DM1 u osób z BMI +27
Empa, Kana, Depa ↓ryzyko progresji HF i postęp NN, ↓ryzyko ♥-n
Inh. SGLT2 - działania niepożądane
- ZUM
- grzybicze inf. n. płciowych
- euglikemiczna kw. ketonowa
- ↑pragnienie, poliuria, odwodnienie, hipotensja
Inh. SGLT2 - PW
- NN
- ryzyko odwodnienia
- ciąża i karmienie
Inh. SGLT2 - monitoring
• przed rozpoczęciem i w trakcie leczenia oceniaj czynność nerek min. 1x/r
Akarboza - mechanizm
- Inhibitor α-glukozydazy
- Działa tylko w PP (przyjmuj z posiłkiem) - opóźnia wchłanianie glc
Zapobiega poposiłkowej:
↑glc
↑ins
Akarboza - zastosowanie
DM2 mono (Mtf nie ma) lub z innymi
Akarboza - Działania niepożądane
- PP (zwł. jak jesz sacharozę)
- ↑enz. W
- żółtaczka, obrzęki, ↓PLT, alergie, uszkodzenie W
Akarboza - PW
- zab. trawienia/wchłaniania
- nieswoiste zap. jelit
- niedrożność jelit
- ciężka LF
- cieżka niewydolność nerek
- ciąża i karmienie
Glinidy
Repaglinid, Nateglinid • mechanizm jak poch. sulfonylomocznika • ↓ ryzyko ↓glc • krótkie i szybkie działanie (15min przed posiłkiem) • regulują glc poposiłkową
Pramlintyd
- analog amyliny
- reguluje tempo wchłaniania glc poposiłkowej i [glc]
- ↓opróżnianie Ż, ↓apetyt
- ↓glukagon
- s.c.
- DM1 i DM2
Które leki p/DM mogą powodować ↓glc
Pochodne sulfonylomocznika
Jak leki p/DM wpływają na insulinę?
↓ - Metformina, Pioglitazon, Inh. SGLT2
↑ - poch. sulfonylomocznika, inh. DPP4, agoniści rec. GLP-1
Akarboza - zapobiega poposiłkowej ↑ins
Jak leki p/DM wpływają na masę ciała
↓ - Metformina, agoniści GLP1, inh. SGLT2
↑ - poch. sulfonylomocznika, pioglitazon
Jak leki p/DM wpływają na profil lipidowy
- Metformina - ↓LDL, TG, ↑HDL
- poch. sulfonylomocznika - nic
- inh. DPP-4 ↑HDL, ew. ↓LDL
- agoniści rec. GLP1 ↓LDL, TG ↑HDL
- Pioglitazon ↑HDL, ↓TG
- Inh. SGLT2 -/↑LDL, ↑HDL
- Akarboza ↓TG
