1C3 week 12 HC 3 & 6 Diagnostisering osteoporose

Question 1

Hoe herken je osteoporose op een röntgen foto?

Answer 1

Pas bij 30% verlies botmassa

• Verminderde densiteit (zwarter)
• Dunne cortex
• Verlies horizontale/secundaire trabeculae
• Prominente verticale/primaire trabeculae
• Fracturen (oedeem) en inzakkingen

Question 2

Wat kunnen oorzaken zijn voor verminderde botdichtheid?

Answer 2

Osteoporose, osteomalacie, metastasen, multiple myeloma en hyperparathyreoidie

Question 3

Wanneer heb je grotere kans op osteoporose?

Answer 3

• Postmenopauzale vrouwen > 60 jaar
• Mannen > 70 jaar
• Mannen en vrouwen > 50 jaar met eerdere breuken
• Corticosteroïd gebruik voor langer dan 3 maanden
• Lichaamsgewicht < 60 kg
• Familie met osteoporose
• Verminderde mobiliteit
• Vaak vallen
• Lage BMD
• Hyperparathyreoidie, medicatie, calcium en vitamine D, hypogonadisme

Question 4

Hoe kun je het skelet indelen?

Answer 4

• Axiaal: ruggenwervel en heupen

- Perifeer: armen en benen

Question 5

Waardoor vertonen wervels eerder osteoporose?

Answer 5

Axiaal bot bestaat voor 60% uit trabeculair bot, wat een grotere turnover heeft

Question 6

Welke typen inzakkingen zijn er?

Answer 6

• Wedging: schuin
• Biconcave: ingedeukt
• Pancake: platgedrukt

Question 7

Hoe kun je wervel inzakkingen graderen?

Answer 7

Harry genant classificatie

• GR 1: milde fractuur met 20-25% inzakking
• GR 2: moderate fractuur met 25-40% inzakking
• GR 3: ernstige fractuur met > 40% verzakking

Question 8

Op welke manieren kun je de bot mineraaldichtheid meten?

Answer 8

DEXA scan, VFA, MCI, QCT, ultasound en MRI

- Lage correlatie

Question 9

Hoe werkt de metacarpal index (MCI)?

Answer 9

Dikte van cortex delen door dikte totale bot

- Hoort ongeveer 50% te zijn

Question 10

Wat zijn tekenen van osteomalacie?

Answer 10

• Binconcave vorm, wazig beeld

- Pseudofracturen / Loosers zone: geen calcificatie

Question 11

Wat is Morbus Kahler/Multiple myeloma?

Answer 11

Plaatselijke botafbraak

Question 12

Hoe werkt de Dual Energy X-ray absorptiometrie (DEXA) scan?

Answer 12

Twee stralen energie, kalk en fosfaat kaatst energie terug

- Uitdrukken in hydroxyapatiet/cm2

Question 13

Hoe kun je DEXA scoren indelen?

Answer 13

• T score: afwijking in SD in vergelijking met jong volwassenen
• Z score: afwijking in SD in vergelijking met zelfde leeftijd en geslacht

Question 14

Hoe wordt de T-score ingedeeld?

Answer 14

• Normaal: T > -1
• Osteopenie: T tussen -1 en -2,5
• Osteoporose: T < -2,5
• Ernstige osteoporose: T < -2,5 + fractuur

Question 15

Wat is de pathogenese van afwijkende T-score?

Answer 15

Lage piek botmassa of snel botverlies

Question 16

Wat is een nadeel van de DEXA scan?

Answer 16

• Bij kleine mensen kan de botdichtheid onderschat worden en bij grote mensen overschat
• Hoge specificiteit, lage sensitiviteit
• Vaatverkalking verhoogd de DEXA waarde

Question 17

Hoe kun je inzakkingen detecteren?

Answer 17

Hogere DEXA waarde en VFA om decompressie te meten

Question 18

Welke fracturen komen het meest voor en bij wie?

Answer 18

Vaak wervels, heup of pols

- 4x vaker bij vrouwen, pols zelfs 10x

Question 19

Wat zijn gevolgen van een wervelfractuur?

Answer 19

Pijn, kyfose, lengteverlies, afname bewegelijkheid, uitpuilen buik, reflux, kortademigheid, depressie, verlies onafhankelijkheid

Question 20

Wat zijn gevolgen van een heupfractuur?

Answer 20

20% overlijd binnen 1 jaar, 80% verminderde uitvoering dagelijkse activiteiten

Question 21

Waarom heb je op hogere leeftijd meer kans osteoporose?

Answer 21

• Afname botmassa
• Afname BMD/botkwaliteit
• Meer kans op vallen (reactie, absorptie, prevalentie)

Question 22

Welke voordelen hebben mannen?

Answer 22

Hogere piekbotmassa, hogere spierkracht, geen menopauze, hogere vetmassa, kortere levensverwachting, grotere botten

Question 23

Welke secundaire factoren zijn er voor osteoporose bij mannen?

Answer 23

Overmatig alcohol gebruik, corticosteroiden gebruik en testosteron deficiëntie
- 50% is secundair

Question 24

Waarom veroorzaakt chronisch corticosteroid gebruik bij 50% osteoporose?

Answer 24

Remming botaanmaak door apoptose osteoblasten en osteocyten en meer bot resorptie
- Snel verlies, maar ook snel herstel na stoppen

Question 25

Waarvan hangt het effect van corticosteroid gebruik van af?

Answer 25

Dosis, duur, cumulatieve dosis, onderliggende ziekte, genetische factoren en andere risicofactoren

Question 26

Wanneer doe je aanvullend onderzoek naar osteoporose?

Answer 26

• Ouder dan 50 jaar en recent fractuur (1 jaar)
• Behandeling met glucosteroiden (> 2,5 mg) boven 40 jaar
• Personen met riscofactoren voor fracturen

Question 27

Welk onderzoek doe je bij verdenking op osteoporose?

Answer 27

• DEXA en VFA
• Lab: BSE, calcium, albumine, creatinine, TSH, vitamine D, alkalisch fosfatase (en testosteron)
• Valrisico analyse

Question 28

Hoe kun je het fractuur risico inschatten?

Answer 28

4 puntenlijst of FRAX

Question 29

Wat zijn de nadelen van FRAX?

Answer 29

• Geen correctie wervel fracturen, dosis of duur steroid gebruik en valevents
• Niet geschikt voor selectie voor aanvullend onderzoek
• Geen consensus over drempelwaarde behandelingsindicatie

Question 30

Waardoor zorgt de menopauze voor hogere kans op osteoporose?

Answer 30

Zonder oestrogenen ontstaat er een overproductie van RANKL tenopzichte van OPG, wat leidt tot toename van botresorptie

Question 31

Waardoor vermindert een hogere vetmassa de kans op osteoporose?

Answer 31

Onder invloed van aromatase kan vetweefsel oestrogenen produceren

Question 32

Wat is de pathogenese van het ontstaan van osteoporose bij corticosteroïd gebruik?

Answer 32

• Remming gonade hormonen
• Toename PTH secretie
• Verminderde opname darmen door remming vitamine D
• Verminderde calcium reabsorptie in nier
• Verminderde spiermassa

Question 33

Waaruit bestaat de 4 punten lijst?

Answer 33

• 2 punten als: > 70 jaar of 1-2 jaar geleden fractuur
• 1 punt als: > 60 jaar, BMI < 20, fractuur > 2 jaar geleden, ouder met heupfractuur, vallen > 1x dit jaar of immobiliteit, roken/alcohol > 3x per dag of gebruik medicatie