1C3 week 12 HC 2 Calcium- en fosfaathuishouding Flashcards
Waar bevindt calcium zich?
99% in het bot (hydroxyapatiet) en klein deel in plasma (1%)
Waarvoor is calcium nodig?
Membraanpotentiaal, signaaltransductie, spiercontractie, bloedstolling en hormoonafgifte
Waar bevindt fosfaat zich?
- 85% in het bot (hydroxyapatiet)
- DNA, RNA
- ATP, ADP
- Klein deel in serum als inorganisch fosfaat
Waarvoor is fosfaat nodig?
Energiehuishouding, fosforylering receptoren en eiwitten, buffering en DNA
Wat zijn de effecten van PTH op calcium en fosfaat?
- Stimulatie osteoclastaire resorptie: stijging Ca en PO4
- Stimulatie 1a hydroxylase -> Vitamine D: meer opname Ca en PO4 in darmen
- Remming SLC (NaP) kanalen in nier: meer PO4 uitscheiding, meer Ca resorptie
Hoeveel calcium wordt er dagelijks opgenomen en uitgescheiden?
Opname: 1 gr per dag
Uitscheiding: 850 gr door darm, 150 gr door nieren
Waar vindt de reabsorptie van calcium plaats?
Grotendeels in proximale tubulus, klein deel in distale tubulus onder invloed van PTH
Hoeveel calcium bevindt zich extra- en intracellulair en hoe wordt dit geregeld?
- Extra: 10^-3, regulatie door PTH, vitamine D en calcitonine
- Intra: 10^-6, regulatie door pompen op het plasmamembraan en mitochondrien
Hoe komt calcium voor in de circulatie?
- 50% geioniseerd (biologisch actief)
- 40% eiwit gebonden: meer binden bij hoge pH
- 10% gecomplexeerd (citraat, sulfaat, fosfaat)
Hoe kun je calcium meten?
Totaal of gecorrigeerd voor albumine
Wat zijn effecten van binding van calcium aan de calcium receptor?
Daling PTH secretie en synthese, daling cel proliferatie PTH producerende cellen
Wat zijn snelle en langzame effecten van laag calcium?
- Binnen seconden/minuten: PTH secretie
- Binnen uren: PTH synthese
- Binnen dagen: hyperplasie parathyroid
Hoe verloopt de activatie van vitamine D?
- Lever: 25 hydroxylase vormt calcidiol
- Nier: 1a hydroxylase vormt calcitriol
Hoe wordt vitamine D synthese gereguleerd?
Stimulatie door PTH
Remming door fosfaat en vitamine D
Hoe vindt intestinale calcium resorptie plaats?
- Actief: verzadigdbaar, afhankelijk van vitamine D
- Passief: afhankelijk van calcium gradient
Wat doet calcitonine?
- Remt osteoclastaire botresorptie
- Bindt aan receptoren in hersen
+ Geen duidelijk effect op calciumhuishouding
Welke stoffen zijn belangrijk voor de fosfaat huishouding?
PTH, vitamine D en FGF-23
Wat doet FGF-23?
- Remt NaPi transporter: daling fosfaat
- Remt 1a hydroxylase: daling fosfaat (fosfatonine/fosfaturisch)
Welke stof stimuleert productie van FGF-23?
Vitamine D
Wat is de behandeling van aangeboren of verworven verhoogde FGF-23?
Vitamine D, fosfaatdrank en FGF-23 antilichamen
Wat zijn klachten van hypofosfatemie?
- Skelet: rachitis (jeugd), osteomalacie (ouderen) -> verkromming, botpijn en breuken
- Spierpijn en spierzwakte
- Dysfunctie hart en hersenen
Welke metingen doe je bij calcium of fosfaat problemen?
Eerst PTH, daarna vitamine D
Wat kunnen oorzaken zijn van hypocalcemie met een laag PTH?
Hypoparathyroidie, hypomagnesium, autosomaal dominate hypocalcemie
Welke meting doe je bij hypocalcemie met hoog PTH?
Calcidiol (25OHD3)
- Laag is vitamine D deficientie
Wat kunnen oorzaken zijn van hypocalemie met normaal 25-vitamine D en laag 1,25-vitamine D?
Chronische nierziekte of 1a hydroxylase deficientie
Wat kunnen oorzaken zijn van hypocalemie met normaal 25-vitamine D en normaal 1,25-vitamine D?
Pseudohypoparathyroidie (PTH resistentie) of verlies van calcium in de circulatie
Wat kunnen oorzaken zijn van hypocalemie met normaal 25-vitamine D en hoog 1,25-vitamine D?
Vitamine D resistentie
Welke typen hyperparathyroidie zijn er?
- Primair: bijschildklierziekte
- Secundair: na langdurige hypocalcimie (bijv vitamine D deficiëntie)
- Tertiair: autonome PTH overproductie
Wat kunnen oorzaken zijn van hypercalcemie met hoog of normaal PTH?
- Hoog: primaire of tertiaire hyperparathyroidie of lithium gebruik
- Normaal: familiaire hypocalciurische hypercalcemie
Wat kunnen oorzaken zijn van hypercalcemie met laag PTH en hoog 25-vitamine D?
Vitamine D overdosis
Wat kunnen oorzaken zijn van hypercalcemie met laag PTH, laag of normaal 25-vitamine D en hoog 1,25-vitamine D?
Vitamine D overdosis of externe 1a hydroxylase activiteit (sarcoidose, tubercolose, lymfoom)
Wat kunnen oorzaken zijn van hypercalcemie met laag PTH, laag of normaal 25-vitamine D en laag 1,25-vitamine D?
- Bot metastase
- PTH-RP producerend carcinoom
- Milk alkali syndroom
- Immobilisatie
- Thyrotoxicose
- Medicatie (thiazide, amoxfien)
Wat kunnen oorzaken zijn voor een hypocalciemie?
Vitamine D deficiëntie, vitamine D resistentie, hypoparathyroidie, PTH resistentie, hypomagnesiemie en hypoalbuminemie
Wanneer kan alkalisch fosfatase verhoogd zijn?
Bij verhoogde botaanmaak door osteoblasten of bij leverziekten
Wat zijn klachten van hypercalciemie?
- Neurologisch: concentratiestoornissen, depressie, verwarheid, coma, verminderde spierkracht
- Urologisch: polyurie, nierstenen
- Gastrointestinaal: misselijkheid, braken, obstipatie, ulcus pepticum, pancreatitis
- Cardiaal: ritmestoornissen (bradycardie of AV-block)
Hoe kan nier insufficiëntie leiden tot osteoporose?
- Minder uitscheiding fosfaat leidt tot calcium fosfaat complexen, dus daling calcium
- Geen productie 1,25-vitamine D dus minder calcium opname
- > PTH stijging -> toename botresorptie
