1.4 Inleiding parasitologie Flashcards
Wat is pathogeniciteit?
Vermogen van een micro-organisme om schade/ziekte te veroorzaken (Absoluut)
Welke typen pathogeniciteit zijn er?
- Primair pathogeen: Veroorzaken regelmatig ziekteverschijnselen
- Opportunistisch pathogeen: Infecties die plaatsvinden wanneer het immuunsysteem is verzwakt
Wat is Leishmania?
Parasiet met een kern en kinetoplast met mitochondriaal DNA:
- Overgebracht door zandvliegjes
Ééncellige organisme. Ovale organismen van 2-6 micrometer lang. Twee donker gekleurde organellen (Kern & Kinotoplast). Kinetoplast bevat mitochondrieel DNA.
Behandeling bestaat met amphotericine B (Liposomaal)
Welke typen symbiose zijn er?
- Commensalisme: 1 voordeel (Geen voor of nadeel van gastheer)
- Mutualisme: Beide voordeel (Samenlever tot wederzijds voordeel)
- Parasitisme: Ten koste van gastheer
Symbiose: Het is associatie met elkaar leven van organismen van verschillende soorten
Welke 3 typen parasieten zijn er?
- Ectoparasieten (Op de huid): Vlooien, luizen, teken
- Endoparasieten/parasitaire wormen (Meercellige eukaryoten): Spoelwormen, mijnwormen, schistosomen
- Parasitaire protozoa (Eencellige eukaryoten): Leishmania, Plasmodium, Trypanosoma, Toxoplasma
Wat is een vector?
E-vertebraat (ongewerveld dier) dat verantwoordelijk is voor de overdracht van een parasiet
Bij Leishmaniasis -> Parasieten overgebracht door vrouwelijke ‘zandvliegjes’
Welke typen ontwikkelingscycli zijn er?
- Directe ontwikkelingscyclus (Parasiet heeft 1 gastheer -> Bijv. spoelvormen)
- Indirecte ontwikkelingscyclus (Parasiet heeft 2 of meerdere gastheren -> Bijv. Leishmaniasis)
Wat zijn kenmerken van een definitieve gastheer?
Gastheer die de volwassen parasiet herbergt en waarin de geslachtelijke vermenigvuldiging plaatsvindt.
Wat zijn de kenmerken van een tussengastheer?
Gastheer waarbij de aseksuele of vegetatieve vermeerdering plaatsvindt
Wat is gastheerspecificiteit?
Door een (soms vergaande) specialisatie ontstane gebondenheid van de parasiet aan een bepaalde gastheer
Wat doen intracellulaire parasieten in een fagosoom?
Voorkomen van fusie met lysosoom
Welke klinische vormen van Leishmaniasis zijn er?
- Cutane Leishmaniasis: Totaal 1.0-1.5 miljoen infecties/jaar
- Mucocutane Leishmaniasis: ‘Espundia’, Zuid-Amerika
- Viscerale Leishmaniasis: 500.000 infecties per jaar en 60.000 per jaar
> 20 verschillende Leishmania soorten zorgt voor complex van aandoeningen
Wat zijn kenmerken van viscerale Leishmaniasis?
- De infectie/parasiet zit in de speeksel van de mug die door wordt gegeven tijdens het steken van de gastheer
- Parasiet wordt versleept naar lymfeknopen, beenmerg, milt en lever
- Parasiet infecteert fagocyterende leukocyten. Overleeft in immuunsysteem door blokkeren van de fusie tussen fagosoom en lysosoom.
- Aantasting immuunsysteem door destructie granulocyten (Superinfecties).
- Pancytopenie, hepato-splenomegalie door repressie van bloedcel aanmaak
- Vergroting reticolu-endotheliale organen (Milt, lever)
- Onregelmatige koorts door aantasting afweersysteem en superinfecties
- Infectieduur kan van maanden, jaren tot levenslang zijn. Verloop kan ook plots en fulminant zijn tot langzaam en mild
Overdracht met name mens op mens
Wat is de incubatie periode?
Tijdspan tussen infectiemoment en moment van eerste klinische symptomen
Veel parasieten zijn niet heel ziekte verwekkend dus het vaststellen van de incubatietijd is dan moeilijk
Variabel van enkele maanden tot jaren, minimaal 10 dagen tot vele jaren -> Bij Leishmaniasis
Wat is de prepatente periode?
Tijdspan tussen infectiemoment en moment dat parasiet blijkt geeft van zijn aanwezigheid
Bij Leishmaniasis -> Het voor het eerst kunnen aantonen van de parasieten
Bij darmwormen -> Het voor het eerst kunnen aantonen van eieren bij de ontlasting
Wat zijn de kenmerken van L. Donovani (11)?
- Onregelmatige koorts (100%)
- Buikpijn (81%)
- Vermagering (70%)
- Hepato-splenomegalie (96%)
- Pancytopenie
- Hyper gammaglobulinemie (IgG)
- Lymfadenopathie (84%)
- Overdracht van mens op mens
- Soms PKDL (Persisteren in de huid)
- Aantasting afweersysteem -> Superinfecties
- Zonder behandeling 100% mortaliteit
Wat zijn de kenmerken van L. Infantum?
- Normaliter bij honden (Zoönose)
- Opportunistisch bij mensen (Bij jonge kinderen <2 jaar of immuun gecompromitteerden. Kan ook na een transplantatie of bijv. HIV)
- Kan viscerale of cutane prestatie hebben
Wat is de behandeling van Leishmaniasis?
Systemisch:
- Stibogluconaat (20 mg/kg * 30 dagen): Nog vooral bij endemische gebieden (IV of IM), veel bijwerkingen
- Amphotericine B
- Liposomaal Amphotericine B
- Aminosidine
- Pentamidine
- Miltefosine (Oraal)
Lokaal:
- Injecties stibogluconaat
- Paramomycine zalf
Wat zijn de kenmerken van cutane Leishmaniasis (10)?
- Pijnloze ulcus rondom beet zandvlieg (Ulcus met opgeworpen rand)
- Langzaam groeiend
- Er kan spontane genezing optreden
- Divers in presentatie
- Incubatietijd kan verschillen van 2-8 weken tot jaren
- Opstaande rand
- Veel variatie: Nat/droog/korstig
- Litteken vorming
- Behandeling is soort afhankelijk
- Geen versleping parasiet (Zit op de plek van de beet)
Wat is het kenmerk van L. Viannia?
Vaak mucocutane relaps
Hoe verloopt de ontwikkelingscyclus van de Leishmania (8)?
1) Injectie promastigote door zandvlieg
2) Fagocytose door macrofagen
3) Promastigote wordt amastigote
4) Amastigote vermeerdert
5) Zandvlieg zuigt amastigote uit bloed
6) Ingestie geparasiteerde cellen
7) Amastigote wordt promastigote in de darm
8) Afbraak en migratie naar de kop
Waar komt viscerale Leishmaniasis voor (6)?
- India (Bihar, 200.000 infecties per jaar)
- Bangladesh
- Brazilië
- Nepal
- Sudan
- Rond de middellandse zee
Wat is de pathogenese van Leishmaniasis?
- Incubatietijd van dagen tot jaren
- Infectieduur van maanden tot jaren
- Verloop plots en heftig tot langzaam en niet heftig
Immuun gecompromitteerde patiënten zijn vatbaarder en hebben meestal viscerale presentatie
Door intraveneus drugsgebruik en transmissie van HIV en parasieten kunnen die patiënten ook Leishmaniasis krijgen
Welke typen cutane Leishmaniasis komen voor in de oude wereld en welke in de nieuwe wereld?
Oude wereld:
- L. Major: Landelijke gebieden, Zoönose
- L. Tropica: Stedelijke gebieden, mens is reservoir (Antroponotisch)
- L. Aethiopica: Oost-Afrika
Nieuwe wereld:
- L. Mexicana complex (Geeft cutane Leishmaniasis)
- L. Viannia complex:
Subgenus Viannia:
-> L. Braziliensis complex
-> L. Guyanensis complex
Veel soorten -> Overlappende geografisch distributie, diversiteit in presentatie laesies
Wat is het verschil van parasieten met bacteriën en virussen?
Parasieten zijn de meest complexe ziekteverwekkers
Met een groot genoom, eukaryoot, meerdere ontwikkelingsstadia in hun levenscyclus en meestal meerdere gastheren
Specifieke targets om parasieten uit te schakelen zijn moeilijk, omdat het ook eukaryoten zijn
Wanneer wordt er gedacht aan viscerale Leishmaniasis als diagnose?
Anamnese:
- Herkomst patiënt
- Op reis geweest
- Immuunstatus slecht
Symptomen:
- Onregelmatige koorts
- Hepatosplenomegalie
Lab:
- Pancytopenie (!)
- Hyper IgG en IgM (!)
Immuungecompromitteerd: Meestal geen hepatosplenomegalie en geen hyper IgG en IgM
Wat is Zoönose?
Infectie of ziekte van zoogdieren, waarbij de mens als gastheer kan optreden. Dieren vormen het reservoir van waaruit de mens geïnfecteerd raakt
Bijvoorbeeld: Lyme (Vanuit een teek)
Wat is een opportunistische parasiet?
Kan zich bij afwezigheid van een adequate immuunrespons sterk vermenigvuldigen waarbij het nageslacht in dezelfde gastheer blijft en zich eveneens gaat vermenigvuldigen
Wat is de definitie van een parasiet?
Parasiet:
Eukaryote organismen die leven koste van hun gastheer (Niet zijnde een schimmels)
Schimmels zijn ook eukaryoten, maar worden wel apart geplaatst omdat ze zo verschillend zijn
Welke 2 verschillende soorten komen voor van viscerale Leishmaniasis?
- L. Donovani
- L. Infantum
Hoe wordt er diagnostiek gedaan naar viscerale Leishmaniasis?
- Microscopie/PCR: Aantonen parasieten: Milt aspiratie > Beenmerg punctie > Bloed
- Serologie ondersteund diagnose: Aantonen van specifieke antilichamen in het bloed
Wat is Post Kala azar Dermal Leishmaniasis (PKDL)?
- Kan ontstaan na behandeling van viscerale leishmaniasis (ca. 1 jaar)
- Reactie in de huid (Met name in Sudan, ca. 50%)
- Kan zelf limiterend zijn (Maanden - Jaren)
- Ontstaat op de huid
- Parasieten persisteren in de huid
- Geen viscerale infectie meer
Wat zijn de kenmerken van een Mucocutane Leishmaniasis?
- 1-3% van L. Brasiliensis complex infecties
- Versleping parasiet naar mucosa (Neus & Keel)
- Vooral in Brazilië
- Lange incubatietijd (Maanden tot jaren na cutane presentatie)
- Vaak fatale beloop
Hoe wordt er diagnostiek gedaan bij (muco)cutane Leishmaniasis?
Aantonen van de parasiet:
- 2 huidresponsen van de opgeworpen rand ulcus (Geen parasiet in de ulcus zelf)
-> Microscopie: Dep/smeer preparaten, gekleurd volgens Giemsa
-> PCR: Ook differentiatie tussen parasieten
- Serologie geen rol bij cutane Leishmaniasis
Wat is de therapie van Cutane Leishmaniasis?
Gedifferentieerd naar Leishmania species:
- Aard en lokalisatie laesie
- Klein ulcus: Cryotherapie, hitte therapie, fotodynamische therapie, geen therapie (?)
Oude wereld + L. Mexicana: Lokale therapie
Nieuwe wereld L. Vianna complex: Systemische therapie
Oude wereld L. Infantum: Systemische therapie
Intralesionale injecties van stibogluconaat of Paramomycine zalf
