W8 HC.2 - Diagnostiek van immunodeficiënties Flashcards
Primaire vs. secundaire immuundeficiënties:
Primaire immuundeficiënties (PID):
- Meestal aangeboren afwijking (zeldzaam) door genetisch defect
- Deze ziekten geven veel inzicht in het functioneren van immuunsysteem
- Meest voorkomende PID is een antistofdeficiëntie met een B-cel defect gevolgd door fagocyten deficiënties, T-cel deficiënties en complement deficiënties
Secundaire immuundeficiënties:
- Oorzaak van immuundeficiëntie ligt buiten immuunsysteem en veroorzaakt door bv. aids of gebruik prednison
- Meestal verworven
- Vrij frequent
- Meestal is het immuunsysteem diffuus aangedaan -> Meerdere functies gestoord
Gevolgen immuundeficiënties?
- Infecties
- Tumoren (vooral maligne lymfomen en leukemieën)
- Auto-reactiviteit (autoantistoffen, auto-immuunziekten)
- Granuloomvorming
Diagnostiek immuundeficienties?
- Klinische presentatie
- Flowcytometrische analyse
- Genetische analyse
- Familieonderzoek door counseling
10 alarmsymptomen voor PID:
- Minimaal 4 nieuwe infecties binnen 1 jaar
- Minstens 2 serieuze oorinfecties binnen 1 jaar
- Minstens 2 maanden AB nodig voor kleine infecites
- Minstens 2 pneumonieen binnen 1 jaar
- Kind dat niet groeit of aankomt in gewicht
- Recidiverende diepe abcessen in huid of organen
- Persisterende zweertjes in de mond of schimmelinfectie in de huid
- Mistens twee diepe infecties inclusief sepsis
- Familieanamnese met PID
Andere kenmerken PID?
- Onverklaarde bronchiectasieen
- Therapieresistente astma
- Infecties op ongebruikelijke plaatsen
- Onverwachte verwekkers
- Ernstig of langdurig beloop van een infectie
- Recidiverende infecties met zelf verwekker
- Consanguiniteit (bloedverwantschap)
- Karakteristieke kenmerken zoals relatief klein voorhoofd en bird-like face (puntig voorkomen gezicht)
Focus van flowcytometrisch onderzoek bij PID?
Van bloed en beenmerg. Dit is gericht onderzoek naar afweercellen en hun eiwitten. Er wordt gekeken naar:
- Lymfocyten subtypen (T-, B- en NK-cellen)
- Analyse van eiwitexpressie
- Analyse van voorloper B-cel differentiatie in het beenmerg
- Analyse van perifere B-cel subsets.
T-lymfocyten: CD3+
B-lymfocyten: CD19+, CD10+, CD20+
NK: negatief voor beiden
Wanneer is sprake van SCID?
Wanneer CD19 (B-cellen) en CD3 (T-cellen) afwezig zijn in flowcytometrisch onderzoek van beenmerg.
-> afwezigheid van CD19 en aanwezigheid van CD20 betekent dat er B-cellen aanwezig zijn die niet goed werken, omdat ze CD19 missen. Het signaal van de B-cellen wordt niet gestuurd zonder CD19.
Nut van DNA onderzoek bij diagnostiek immuundeficienties?
Mutaties van PID genen opsporen en een exacte moleculaire diagnose te geven. Obv uitslag flowcytometrie wordt er gericht gekeken naar selectie van genen.
Voorbeeld DNA onderzoek: moleculaire diagnostiek -> PCR-amplificatie van exonen
Welke verschillende mutaties kunnen er ontstaan?
- Puntmutaties (silent mutaties, missense mutaties, nonsense mutaties)
- Splice site mutaties (grensgebied van het exon en intron)
- Kleine deleties en inserties (aminozuur niveau)
- Grote deleties (te kort of geen PCR-product)
Wat is een X-gebonden agammaglobulinemie (XLA)?
- Is een PID, specifiek een B-celdeficiëntie waardoor het serum IgG heel laag is.
- In de lymfeklieren zijn er nauwelijks follikels en geen tot weinig plasmacellen, waardoor veel infecties met pyogene bacteriën.
- Defect gen op Xq21,3-22 door nonsense mutatie, welke codeert voor BTK (Buton’s tyrosine kinase)
Wat is de functie van BTK?
Is een signaleringsmolecuul voor de voorloper B-cel differentiatie in het beenmerg. Mutatie in BTK zorgt voor blokkade in ontwikkeling van B-cellen. Echter geen volledig blokkade, waardoor kleine hoeveelheden B-cellen aanwezig zijn. Te klein om Ig’s te produceren.
Therapie immuundeficienties?
Ig suppletie en zo nodig profylactische AB
Ontwikkelingen?
- NGS voor snellere analyse en meerdere tegelijk
- Hielprikscreening voor SCID -> voor betere prognose. Hier wordt T-cel ontwikkeling bekeken adhv TREC’s ( T-cell receptor excision circles). Dit zijn circulaire delen die uit de code worden geknipt tijdens de VDJ-recombinatie in de thymus. Wanneer de TREC’s niet detecteerbaar zijn, heeft kind evt SCID en kan vroegtijdige behandeling starten.
