W7 HC.6 - SOA’s (Seksueel overdraagbare aandoeningen)

Question 1

Kenmerken SOA’s:

Answer 1

• Seksueel overdraagbare aandoening
• 79% wordt door de huisarts verzorgt.
• > 30 pathogenen (bacterie, virus, parasiet)
• Uitbraken via seksnetwerken van ongebruikelijke SOA’s: Monkeypox, Shigella, Scabiës, Meningococcen

Question 2

Belangrijkste SOAs in nederland 2021?

Answer 2

• Chlamydia
• Gonnorroe
• Syfilis
• Hiv

Question 3

Risicoschatting

Answer 3

• MSM (Man seks met man)
• Sekswerkers en klanten
• Personen met veel wisselende seksuele contacten
• Personen met een partner uit 1 van voorgaande groepen

Question 4

Anamnese:

Answer 4

• Begin, aard, duur, beloop klachten
• Tijd tussen onveilig contact en begin vd klachten
• Seksuele contacten na het ontstaan van klachten
• (Vaginale) klachten en urethritis
  -> Afscheiding, contactbloedingen, intermenstrueel bloedverlies, pijn onderbuik
  -> Pijn, zwelling bijbal, roodheid, zwelling scrotum
• Zonder klachten geen LO nodig
• Bij SOA gerelateerde klachten:
  -> Inspectie anogenitale gebied
  -> Speculumonderzoek
  -> Vaginaal toucher

Question 5

Wat is urethritis?

Answer 5

• Klinisch beeld dat als meest voorkomende oorzaak een SOA heeft bij mannen
• Veelvoorkomende verwekkers zijn Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium en HSV.

Question 6

Symptomen van urethritis?

Answer 6

• Dysurie
• Irritatie van de urethra
• Jeuk icm afscheiding uit de urethra

Question 7

Diagnostiek urethritis?

Answer 7

• Lichamelijk onderzoek waarin genitalien worden onderzocht, en evt afscheiding, rood oog, scrotum en liezen worden gepalpeerd
• Aanvullend onderzoek waarbij een dipstick wordt genomen en evt een uitstrijkje

Question 8

Behandeling urethritis?

Answer 8

• In eerste instantie 1 gift azitromycine
• In tweede instantie een zevendaagse kuur doxycycline of evt floxacine
  -> Achteraf beoordelen of klachten weg zijn
  -> Ook seksuele partners van 4-6 weken voorafgaand aan de klachten moeten worden ingelicht

Question 9

Wat zijn fluorklachten?

Answer 9

• Alle klachten die te maken hebben met de natuurlijke afscheiding van de vrouw (buiten menstruatie)
• Deze klachten kunnen SOA als oorzaak hebben, maar zijn ook andere ziekteverwekkers mogelijk
• Andere oorzaken: candida, bacteriele vaginose, Trichomoniasis vaginalis.. groep A streptokokken, Chlamydia trachomatis of Neisseria gonnorhoeae
• Klachten zijn vaginale afscheiding, afwijkend van de gebruikelijke samenstelling, kleur en geur. Kan ook sprake zijn van jeuk of irritatie

Question 10

Check Schema in boekje van richtlijnen SOA’s met fluorklachten!!

Question 11

Wat is de Amsel criteria?

Answer 11

Criteria voor klinische diagnose bacteriele vaginose:
1. Vaginale pH > 4,5
2. Dunne homogene grijs-witte fluor
3. Positieve aminetest, gedefinieerd als de aanwezigheid van een ‘vislucht’ wanneer 10% KOH wordt toegevoegd aan de fluor
4. Clue cells in fysiologisch zoutpreparaat

Question 12

Wat is de Nugent score?

Answer 12

Score gebaseerd op een telling van soorten micro-organismen in een grampreparaat. Wordt gekeken naar de verhouding tussen de normale flora (Lactobacillus spp.) en overgroei van andere bacterien (Gardnerella, Bacteroides en andere anearobe gram-negatieve staven, zoals Mobiluncus spp.):
- 0-3 = normale vaginale flora
- 4-6 = intermediaire vaginale flora
- 7-10 = bacteriele vaginose

Question 13

Welke klassieke bacteriële verwekkers zijn er?

Answer 13

• N. Gonorrhoeae
• Treponema pallidum
• Chlamydia trachomatis
  (- en Mycoplasma genitalium)

Question 14

Wat is lymphogranuloma venereum?

Answer 14

• Bijzondere vorm van Chlamydia met ernstiger beloop
• Lymfeklierzwelling lies en/of anale klachten

Complicaties:
- Ascenderende infecties: epididymitis, endometritis, salpingitis, PID, Fitz-Hugh-Curtis syndroom
- Extra-uterine graviditeit
- Infertiliteit
- Neonatie: conjuctivitis, pneumonitis

Question 15

Wat is Neisseria gonorrhoeae?

Answer 15

• Gonokokken behoren tot de familie van de Neirsseria. Ze koloniseren overal op mucosa in keel en genitaliën.
• Veel soorten zijn niet pathogeen voor de mens, behalve de Neisseria meningitidis (n.meningitidis) en Neisseria gonorrhoeae (n. gonorrhoeae)

Kenmerken:
-> Gramnegatieve diplokokken
-> Pili: draadjes met eiwitten en receptoren op buitenmembraan, waarmee ze zich vast kunnen houden aan mucosa
-> Kapsel
-> Doen aan intracellulaire vermenigvuldiging

Question 16

Gonococcen infecties:

Answer 16

• Urethritis, cervicitis
• Endometritis, epididymitis, PID, Fitz-Hugh-Curtis syndroom
• Proctitis, pharyngitis
• Ophthalmia neonatorum
• Gedissemineerde infectie: koorts, polyarthritis, tenosynodermatitis (veroorzaakt door immuuncomplexen)
• Septische arthritis

-> Bij pasgeborenen kan het opthalmia neonatorum (congenitale conjunctivitis) veroorzaken via het geboortekanaal

Question 17

Wat is Treponema pallidum (Ook wel syfilis of Lues)?

Answer 17

• Spirocheet, niet kweekbaar
• Treponema soorten: T. pertenue (framboesia) en T. carateum (pinta)
• Ook verwant aan Borrelia en Leptospira
• Daarom: cave serologische kruisreacties

Question 18

Belangrijkste verschijnselen bij gonorrhoe mannen en vrouwen?

Answer 18

Bij mannen is het urethritis (brandend gevoel bij plassen).

Bij vrouwen kan het ook cervicitis veroorzaken.

Overig:
Opstijgende infecties zoals:
- Endometritis
- Epididymitis (ontsteking bijbal)
- PID (pelvic inflammatory disease)
- Fitz-Hugh-Curtis syndroom (infectie eileider, waarna het leverkapsel en diafragma worden aangedaan)
- Proctitis (vooral bij homoseksuelen)
- Faryngitis bij orale seks

Question 19

Wat kan de gonokok nog meer veroorzaken?

Answer 19

Gedissemineerde infecties, deze verspreiden zich door hele lichaam.

-> symptomen: koorts, polyartritis en tenosynodermatitis (blaasjes of puistjes veroorzaakt door immuuncomplexen).

Question 20

Lichamelijk onderzoek bevindingen en diagnostiek bij infectie met n. gonorrhoeae?

Answer 20

• Bevindingen: romige gele afscheiding uit de urethra (pus)
• Diagnostiek: PCR en evt. kweek (binnen 6u) en gevoeligheidsbepaling voor AB -> voor checken evt resistentie tegen azitromycine/ciprofloxacine
• Wanneer resistentie tegen ciprofloxacine, dan: cefotaxim, azitromycine of ceftriaxon

Question 21

Verschillende stadia syfilis?

Answer 21

• Eerste stadium: klinisch niet altijd zichtbaar, begint vaak met ulcus (bacterie kan alleen in de ulcus aangetoond worden)
• Tweede stadium (secundaire syfilis): systemische verspreiding, geeft koorts, huiduitslag (vooral handen en voetzolen) en neurologische symptomen
• Derde stadium (latente syfilis en uiteindelijk tertiaire syfilis): bacterie infecteert de organen, geeft vasculitis, chronische ontstekingen, aneurysma aortae, gumma (granulomateuze ontstekingen), huidafwijkingen en bot-, hart- en zenuwschade (neurosyfilis). Patienten kunnen ook persoonsveranderingen doormaken, doordat de bacterie in de hersenen zit

Question 22

Hoe congenitale syfilis voorkomen?

Answer 22

Eerste trimester drie injecties penicilline

Question 23

Diagnostiek syfilis?

Answer 23

• Serologie (belangrijkst)
• ELISA IgG voor screening
• Immunoblot voor confirmatie
• VDRL test voor activiteit van ziekte te bepalen (bij chronische ziekte of syfilis worden namelijk veel antistoffen tegen VDRL of RPR -> niet specifiek)
• Treponema bacterie zelf kan aangetoond worden met donkerveld diagnostiek of PCR (wordt bijna nooit gedaan)

-> Treponemale testen worden gedaan bij screening op syfilis (zijn bij zowel actieve, maar ook latente ziekte positief)
-> Non-treponemale testen zijn alleen positief bij actieve ziekte

Question 24

Wat is chlamydia trachomatis?

Answer 24

• Meest voorkomende verwekker van SOA’s
• Is een obligaat intracellulaire bacterie (heeft altijd een gastheer nodig om zichzelf te vermenigvuldigen)

Question 25

Welke twee vormen heeft chlamydia trachomatis?

Answer 25

• Elementary body -> infectieuze stadium, waarbij verwekker van cel naar cel of persoon naar persoon gaat. Kunnen in dit stadium buiten de cel overleven en zijn klein en stabiel
• Reticulate body -> intracellulair, metabool actief en deelt heel veel. Als deze deeltjes vrijkomen uit de cel, zullen ze uit elkaar vallen (ze zijn instabiel) en infecteren ze buurcellen. Deze cyclus duurt 3 dagen.

Question 26

Welke hoofdtypen en serotype kent chlamydia?

Answer 26

• A, B, Ba en C: kunnen trachoom veroorzaken (ontsteking oog + evt beschadiging cornea) en uiteindelijk blindheid door littekenvorming
• D t/m K: veroorzaken urogenitale infecties (waterige/heldere afscheiding)
• L1, L2, L3: veroorzaken lymphogranuloma venereum (zwelling lymfeklieren in liezen en evt ulcus)

Question 27

Complicaties chlamydia?

Answer 27

• Ascenderende infecties: chlamydia trachomatis zit aan staart spermacel en kan zo hoog in de buik komen (epididymitis, endometritis, salpingitis, PID, Fitz-Hugh-Curtis syndroom)
• Extra-uteriene graviditeit
• Infertiliteit
• Neonaten meestal na 6-8 weken na geboorte conjunctivitis of pneumonitis door chlam

Question 28

Behandeling chlam?

Answer 28

1xdd 1000mg azitromycine of evt 2xdd 100mg doxycycline gedurende 7 dagen.

Question 29

Welke virale SOA’s?

Answer 29

• HSV
• HPV
• HBV
• HCV

Question 30

Samenvattend:

Answer 30

• Urethritis bij man ontstaat meestal door SOA
• Fluorklachten kunnen zowel komen door SOA als door andere ziekteverwekkers

Klassieke bacteriele verwekkers:
- N. gonorrhoeae: veroorzaakt vooral urethritis met pus uit de urethra
- Syfilis: veroorzaakt door treponema pallidum en veroorzaakt kankers
- Chlamydia trachomatis: meest voorkomende SOa-verwekker

• Virale verwekkers: HSV, HPV, HBV, HCV
• Parasitaire verwekkers zijn trichomonas en phthirus pubis