W7 HC.6 - SOA’s (Seksueel overdraagbare aandoeningen) Flashcards
Kenmerken SOA’s:
- Seksueel overdraagbare aandoening
- 79% wordt door de huisarts verzorgt.
- > 30 pathogenen (bacterie, virus, parasiet)
- Uitbraken via seksnetwerken van ongebruikelijke SOA’s: Monkeypox, Shigella, Scabiës, Meningococcen
Belangrijkste SOAs in nederland 2021?
- Chlamydia
- Gonnorroe
- Syfilis
- Hiv
Risicoschatting
- MSM (Man seks met man)
- Sekswerkers en klanten
- Personen met veel wisselende seksuele contacten
- Personen met een partner uit 1 van voorgaande groepen
Anamnese:
- Begin, aard, duur, beloop klachten
- Tijd tussen onveilig contact en begin vd klachten
- Seksuele contacten na het ontstaan van klachten
- (Vaginale) klachten en urethritis
-> Afscheiding, contactbloedingen, intermenstrueel bloedverlies, pijn onderbuik
-> Pijn, zwelling bijbal, roodheid, zwelling scrotum - Zonder klachten geen LO nodig
- Bij SOA gerelateerde klachten:
-> Inspectie anogenitale gebied
-> Speculumonderzoek
-> Vaginaal toucher
Wat is urethritis?
- Klinisch beeld dat als meest voorkomende oorzaak een SOA heeft bij mannen
- Veelvoorkomende verwekkers zijn Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium en HSV.
Symptomen van urethritis?
- Dysurie
- Irritatie van de urethra
- Jeuk icm afscheiding uit de urethra
Diagnostiek urethritis?
- Lichamelijk onderzoek waarin genitalien worden onderzocht, en evt afscheiding, rood oog, scrotum en liezen worden gepalpeerd
- Aanvullend onderzoek waarbij een dipstick wordt genomen en evt een uitstrijkje
Behandeling urethritis?
- In eerste instantie 1 gift azitromycine
- In tweede instantie een zevendaagse kuur doxycycline of evt floxacine
-> Achteraf beoordelen of klachten weg zijn
-> Ook seksuele partners van 4-6 weken voorafgaand aan de klachten moeten worden ingelicht
Wat zijn fluorklachten?
- Alle klachten die te maken hebben met de natuurlijke afscheiding van de vrouw (buiten menstruatie)
- Deze klachten kunnen SOA als oorzaak hebben, maar zijn ook andere ziekteverwekkers mogelijk
- Andere oorzaken: candida, bacteriele vaginose, Trichomoniasis vaginalis.. groep A streptokokken, Chlamydia trachomatis of Neisseria gonnorhoeae
- Klachten zijn vaginale afscheiding, afwijkend van de gebruikelijke samenstelling, kleur en geur. Kan ook sprake zijn van jeuk of irritatie
Check Schema in boekje van richtlijnen SOA’s met fluorklachten!!
Wat is de Amsel criteria?
Criteria voor klinische diagnose bacteriele vaginose:
1. Vaginale pH > 4,5
2. Dunne homogene grijs-witte fluor
3. Positieve aminetest, gedefinieerd als de aanwezigheid van een ‘vislucht’ wanneer 10% KOH wordt toegevoegd aan de fluor
4. Clue cells in fysiologisch zoutpreparaat
Wat is de Nugent score?
Score gebaseerd op een telling van soorten micro-organismen in een grampreparaat. Wordt gekeken naar de verhouding tussen de normale flora (Lactobacillus spp.) en overgroei van andere bacterien (Gardnerella, Bacteroides en andere anearobe gram-negatieve staven, zoals Mobiluncus spp.):
- 0-3 = normale vaginale flora
- 4-6 = intermediaire vaginale flora
- 7-10 = bacteriele vaginose
Welke klassieke bacteriële verwekkers zijn er?
- N. Gonorrhoeae
- Treponema pallidum
- Chlamydia trachomatis
(- en Mycoplasma genitalium)
Wat is lymphogranuloma venereum?
- Bijzondere vorm van Chlamydia met ernstiger beloop
- Lymfeklierzwelling lies en/of anale klachten
Complicaties:
- Ascenderende infecties: epididymitis, endometritis, salpingitis, PID, Fitz-Hugh-Curtis syndroom
- Extra-uterine graviditeit
- Infertiliteit
- Neonatie: conjuctivitis, pneumonitis
Wat is Neisseria gonorrhoeae?
- Gonokokken behoren tot de familie van de Neirsseria. Ze koloniseren overal op mucosa in keel en genitaliën.
- Veel soorten zijn niet pathogeen voor de mens, behalve de Neisseria meningitidis (n.meningitidis) en Neisseria gonorrhoeae (n. gonorrhoeae)
Kenmerken:
-> Gramnegatieve diplokokken
-> Pili: draadjes met eiwitten en receptoren op buitenmembraan, waarmee ze zich vast kunnen houden aan mucosa
-> Kapsel
-> Doen aan intracellulaire vermenigvuldiging
Gonococcen infecties:
- Urethritis, cervicitis
- Endometritis, epididymitis, PID, Fitz-Hugh-Curtis syndroom
- Proctitis, pharyngitis
- Ophthalmia neonatorum
- Gedissemineerde infectie: koorts, polyarthritis, tenosynodermatitis (veroorzaakt door immuuncomplexen)
- Septische arthritis
-> Bij pasgeborenen kan het opthalmia neonatorum (congenitale conjunctivitis) veroorzaken via het geboortekanaal
Wat is Treponema pallidum (Ook wel syfilis of Lues)?
- Spirocheet, niet kweekbaar
- Treponema soorten: T. pertenue (framboesia) en T. carateum (pinta)
- Ook verwant aan Borrelia en Leptospira
- Daarom: cave serologische kruisreacties
Belangrijkste verschijnselen bij gonorrhoe mannen en vrouwen?
Bij mannen is het urethritis (brandend gevoel bij plassen).
Bij vrouwen kan het ook cervicitis veroorzaken.
Overig:
Opstijgende infecties zoals:
- Endometritis
- Epididymitis (ontsteking bijbal)
- PID (pelvic inflammatory disease)
- Fitz-Hugh-Curtis syndroom (infectie eileider, waarna het leverkapsel en diafragma worden aangedaan)
- Proctitis (vooral bij homoseksuelen)
- Faryngitis bij orale seks
Wat kan de gonokok nog meer veroorzaken?
Gedissemineerde infecties, deze verspreiden zich door hele lichaam.
-> symptomen: koorts, polyartritis en tenosynodermatitis (blaasjes of puistjes veroorzaakt door immuuncomplexen).
Lichamelijk onderzoek bevindingen en diagnostiek bij infectie met n. gonorrhoeae?
- Bevindingen: romige gele afscheiding uit de urethra (pus)
- Diagnostiek: PCR en evt. kweek (binnen 6u) en gevoeligheidsbepaling voor AB -> voor checken evt resistentie tegen azitromycine/ciprofloxacine
- Wanneer resistentie tegen ciprofloxacine, dan: cefotaxim, azitromycine of ceftriaxon
Verschillende stadia syfilis?
- Eerste stadium: klinisch niet altijd zichtbaar, begint vaak met ulcus (bacterie kan alleen in de ulcus aangetoond worden)
- Tweede stadium (secundaire syfilis): systemische verspreiding, geeft koorts, huiduitslag (vooral handen en voetzolen) en neurologische symptomen
- Derde stadium (latente syfilis en uiteindelijk tertiaire syfilis): bacterie infecteert de organen, geeft vasculitis, chronische ontstekingen, aneurysma aortae, gumma (granulomateuze ontstekingen), huidafwijkingen en bot-, hart- en zenuwschade (neurosyfilis). Patienten kunnen ook persoonsveranderingen doormaken, doordat de bacterie in de hersenen zit
Hoe congenitale syfilis voorkomen?
Eerste trimester drie injecties penicilline
Diagnostiek syfilis?
- Serologie (belangrijkst)
- ELISA IgG voor screening
- Immunoblot voor confirmatie
- VDRL test voor activiteit van ziekte te bepalen (bij chronische ziekte of syfilis worden namelijk veel antistoffen tegen VDRL of RPR -> niet specifiek)
- Treponema bacterie zelf kan aangetoond worden met donkerveld diagnostiek of PCR (wordt bijna nooit gedaan)
-> Treponemale testen worden gedaan bij screening op syfilis (zijn bij zowel actieve, maar ook latente ziekte positief)
-> Non-treponemale testen zijn alleen positief bij actieve ziekte
Wat is chlamydia trachomatis?
- Meest voorkomende verwekker van SOA’s
- Is een obligaat intracellulaire bacterie (heeft altijd een gastheer nodig om zichzelf te vermenigvuldigen)
Welke twee vormen heeft chlamydia trachomatis?
- Elementary body -> infectieuze stadium, waarbij verwekker van cel naar cel of persoon naar persoon gaat. Kunnen in dit stadium buiten de cel overleven en zijn klein en stabiel
- Reticulate body -> intracellulair, metabool actief en deelt heel veel. Als deze deeltjes vrijkomen uit de cel, zullen ze uit elkaar vallen (ze zijn instabiel) en infecteren ze buurcellen. Deze cyclus duurt 3 dagen.
Welke hoofdtypen en serotype kent chlamydia?
- A, B, Ba en C: kunnen trachoom veroorzaken (ontsteking oog + evt beschadiging cornea) en uiteindelijk blindheid door littekenvorming
- D t/m K: veroorzaken urogenitale infecties (waterige/heldere afscheiding)
- L1, L2, L3: veroorzaken lymphogranuloma venereum (zwelling lymfeklieren in liezen en evt ulcus)
Complicaties chlamydia?
- Ascenderende infecties: chlamydia trachomatis zit aan staart spermacel en kan zo hoog in de buik komen (epididymitis, endometritis, salpingitis, PID, Fitz-Hugh-Curtis syndroom)
- Extra-uteriene graviditeit
- Infertiliteit
- Neonaten meestal na 6-8 weken na geboorte conjunctivitis of pneumonitis door chlam
Behandeling chlam?
1xdd 1000mg azitromycine of evt 2xdd 100mg doxycycline gedurende 7 dagen.
Welke virale SOA’s?
- HSV
- HPV
- HBV
- HCV
Samenvattend:
- Urethritis bij man ontstaat meestal door SOA
- Fluorklachten kunnen zowel komen door SOA als door andere ziekteverwekkers
Klassieke bacteriele verwekkers:
- N. gonorrhoeae: veroorzaakt vooral urethritis met pus uit de urethra
- Syfilis: veroorzaakt door treponema pallidum en veroorzaakt kankers
- Chlamydia trachomatis: meest voorkomende SOa-verwekker
- Virale verwekkers: HSV, HPV, HBV, HCV
- Parasitaire verwekkers zijn trichomonas en phthirus pubis
