Spasticiteit Flashcards
Welke middelen worden gebruikt bij spasticiteit?
Benzodiazepines
Baclofen
Tizanidine
Cannabinoïden
Fampridine
Dantroleen
Botuline toxine
Pathofysiologie spacticiteit
Normale spiertonus wordt geregeld door perifere en centrale sensimotorische refelxbogen waarbij zowel excitatoire als inhibitoire neurotransmitters betrokken zijn.
Perifeer systeem: alpha- en gamma-motoneuronen maken rechtstreeks contact met de skeletspier.
Hoger motorisch systeem (basale ganglia, thalamus, cerebellum…): regeling v/d prikkelbaarheid en activiteit van alpha- en gamma-motoneuronen.
I.g.v. spasticiteit is de normale inhibitoire controle weggevallen t.g.v. een letsel in hersenen of ruggenmerg –> skeletspierhypertonie.
Wat is spasticiteit?
skeletspierhypertonie en complexe motorische stoornissen tgv letsels in de hersenen of het ruggemerg waardoor de normale inhibitoire controle is weggevallen (o.a. ALS, MS, …)
Waarop werken spierrelaxantia?
kunnen inwerken
- thv complexe reflexbogen of
- thv de spier zelf
Het effect van deze middelen bij spasticiteit is dikwijls gering en wordt slechts bekomen bij doses die heel wat ongewenste effecten geven.
Wnr worden spierrelaxantia toegepast?
Hun gebruik dient beperkt te worden tot patiënten met invaliderende spasticiteit zoals deze ten gevolge van een neurodegeneratieve ziekte type MS, ALS
Centraal werkende spierrelaxantia: som ze op en geef uitleg
➢ Diazepam (1e keuze)
- Benzodiazepine –> full GABAA-R agonist
➢ Baclofen (1e keuze)
- GABAB-R agonist (metabotrope R) –> verminderde presynaptische vrijstelling van excitatoire aminozuur neurotransmitters
- niet plots stoppen wnt rebound
- Centrale ongewenste effecten (sedatie, sufheid, confusie, soms euforie), spierzwakte, ataxie, in hoge dosissen ademhalingsdepressie en convulsies
➢ Tizanidine (1e keuze)
- Alpha2-R agonist –> verminderde presynaptische vrijstelling van excitatoire aminozuur neurotransmitters
- Ongewenste effecten: nausea, slaperigheid, bloeddrukdaling, spierzwakte, vertigo, droge mond
➢ Cannabinoïden
- CB1-R agonisten
- Sativex bevat delta-9-THC en cannabidiol (CBD)
- CBD heeft geen psychoactieve werking
- Gebruikt voor symptomatische behandeling van MS patiënten indien onvoldoende reactie op voorgaande therapie –> proefperiode van 4 weken moet significante verbetering weerleggen
- is onderworpen aan de reglementering van verdovende middelen
➢ Fampridine (4-aminopyridine)
- K-kanaal inhibitor t.h.v. zenuwuiteinden –> verlengde en verbeterde prikkeloverdracht
- Gebruikt voor MS patiënten met oog op verbeteren v/d spasticiteit t.h.v. de benen –> verbetering v/h loopvermogen
- Opletten voor risico epilepsie –> vorm met verlengde afgifte
Perifeer werkende spierrelaxantia: som ze op en geef uitleg
➢ Dantroleen
- Inhibitie v/d vrijstelling van Ca uit intracellulair sarcoplasmatisch reticulum –> remming v/d excitatie-contractiekoppeling
- Voorlopig geïndiceerd voor inhalatie-anesthetica geïnduceerde maligne hyperthermie, depolariserende neuromusculaire blokkers
➢ Botulinetoxine type A
- Lokale injectie heeft invloed op de tonus v/d spieren door een inhibitie v/d Ach vrijstelling (docking) –> lokale paralyse v/d spieren
- Indicaties
- Blefarospasme, cervicale dystonie, strabisme, spasticiteit…
- Rimpels
- Behandeling van chronisch migraine
Fampridine ongewenste effecten
frequente urinaire klachten en neuropsychiatrische effecten die ernstig kunnen zijn zoals angst, slapeloosheid, duizeligheid, moeheid. Epilepsie-aanvallen en hartaritmieën werden eveneens gezien met hoge doses.
Dantroleen ongewenste effecten
Ongewenste effecten:
algemene spierzwakte die kan leiden tot spraak-, slik-, mictie-,
gangstoornissen en diplopie
soms laattijdige hepatitis (regelmatige controle levertesten!)
sufheid, slaperigheid, vermoeidheid, nausea
diarree
Geef aangrijpingspunt en indicatie van baclofen?
Baclofen is een GABAB-R agonist (metabotrope receptor) –> daling v/d presynaptische excitatoire aminozuur neurotransmissers. Wordt gebruikt als centraal werkende spierrelaxans bij spasticiteit van spinale oorsprong of spasticiteit t.g.v. cerebrale vaatstoornissen, MS of ALS.
Ongewenste effecten: ademhalingsdepressie, spierzwakte, ataxie…
Geef een indicatie van cannabis (THC + CBD).
Sativex is een spray voor oromucosaal gebruik o.b.v. twee extracten van Cannabis sativa: THC en CBD.
Sativex wordt gebruikt voor de symptomatische behandeling van spasticiteit t.g.v. MS indien er onvoldoende reactie is op andere geneesmiddelen tegen spasticiteit. Dit gebeurt tijdens een proefperiode van 4 weken onder supervisie. Indien significant verbetering v/d spasticiteit kan therapie worden verdergezet.
Geef aangrijpingspunt, indicatie en werkingsmechanisme voor fampridine.
Fampridine inhibeert K-kanalen t.h.v. de neuromusculaire eindplaat –> verlengde en vebeterde zenuwgeleiding.
Fampridine wordt gebruikt bij MS patiënten met spasticiteit t.h.v. de benen –> oog op verbetering v/h loopvermogen.
Epilepsie is een belangrijk neveneffect –> vorm van verlengde afgifte heeft lager risico. Hartaritmieën komen ook voor.
