Sistemska paradigma

Question 1

osnovne postavke sistemske paradigme?

Answer 1

fokus se pomera sa pojedinca na sistem (par, porodicu) i odnose

sistem je relaciona celina sastavljena od subsistema i njihovih interakcija. „celina je veća nego suma delova“

sistem je u interakciji sa spoljašnim svetom (ekološki pristup)

Question 2

koji su ključni koncepti sistemske paradigme?

Answer 2

• porodična pravila
• porodične uloge
• granice
• hijerarhija - moć
• porodične veze: alijanse (savezi) i koalicije

Question 3

šta su porodična pravila?

Answer 3

stalno prisutni obrasci odnosa u porodičnom funkcionisanju

Implicitna i ekplicitna (npr. porodica mora da izbegava konflikte)

Question 4

šta su porodične uloge?

Answer 4

obrasci kojima članovi porodice ispunjavaju svoje funkcije
npr. žrtveni jarac, beli vitez….

Question 5

na šta se odnose granice? kakve su granice u disfunkcionalnim porodicama

Answer 5

granice ka spolja i ka unutra

disfunkcionalne porodice imaju “zapletene-umrežene” ili nejasne granice, a na drugom kraju kontinuuma su “rigidne” granice, koje subsisteme drže na udaljenosti

Question 6

čime je ponašanje pojedinca uslovljeno?

Answer 6

interakcijama koje postoje u porodičnoj sredini, ali i njegovo ponašanje utiče na porodično funkcionisanje (cirkularni umesto linearnog modela)

problem nije u osobi, već u sistemu, ali sistem se ne mijenja lako, već ima tendenciju samoodržavanja (homeostaze)

Question 7

homeostaza?

Answer 7

aka unutrašnji balans

održava se pomoću samokorigujuće povratne sprege - aka feedback-a

suočeni sa krizom, teže da se promijene kako bi se prilagodili, ali da ne naruše postojeće (poznato) funkcionisanje

Question 8

kakav feedback može da bude?

Answer 8

negativan i pozitivan

Question 9

negativni feedback?

Answer 9

• stanje stabilnosti ili “čvrsto stanje”
• stanje bez promene, održava negativni feedback
• umanjuje devijaciju, pomaže očuvanju stabilnosti odnosa

Question 10

pozitivni feedback?

Answer 10

• vodi promeni i rastu
• uvećava devijaciju - dovodi do promene
• ona nije nužno i poželjna, jer povećeva odstupanje od sistema, nekad i izvan njegovih kapaciteta

Question 11

kako se procjenjuje funkcionalnost porodice?

Answer 11

obično preko načina na koji se porodice suočava sa stresnim ili kriznim situacijama

Question 12

kakva porodica se smatra normalnom?

Answer 12

funkcionalna porodica - ona koja ispunjava svoje funkcije (reproduktivnu, ekonomsku, psihološku, socijalnu…) i koja raste i razvija se (prolazi određene uobičajene faze)

Question 13

koje su karakteristike funkcionalne porodice?

Answer 13

1. Članovi su povezani, ali se poštuju individualne razlike i autonomija
2. Postoji fleksibilonost za unutrašnje i spoljašnje zahteve
3. Otvorena komunikacija i efikasno rešavanje problema
4. Sistem vrednovanja koji omogućava vertikalnu povezanost (sa prošlim i budućim generacijama)
5. Povezanost sa širom zajednicom (uključujući i proširenu porodicu, prijatelje, sisteme…)

Question 14

šta uzrokuje patologiju?

Answer 14

Simptom, poremećaj ili oboljenje je pokušaj porodice da prođe kroz proces promene (tranzicije)
Može predstavljati metaforu porodične potrebe da se promeni, a da istovremeno zadrži stabilnost i kontinuitet

Simptom ima funkciju. Manifestuje se kroz repetitivne obrasce ponašanja- pokušaj da se sistem održi. Zato sistem “čuva” simptom

Question 15

šta je identifikovani pacijent?

Answer 15

Član porodice koji je “nosioc problema”
- ujedno najjača i najslabija karika u lancu, koja dovodi do dekompenzacije sistema

Nekada nije dovoljan jedan simptom (nosioc simptoma), već se poremećaj javlja kod više članova porodice

Članovi sistema obično nisu svesni svog udela u dinamici. U sistemskoj porodičnoj terapiji nesvesno se uvažava, ali ne radi sa njim; fokus je na ovde i sada

Question 16

dijagnostika u sistemskoj paradigmi?

Answer 16

• Dijagnoze su izražene u formi hipoteza.
• Predmet procene su grupe (porodice, brak) i relacije

Question 17

koji su instrumenti procjene u sistemskoj paradigmi?

Answer 17

1. strukturirani intervjui, upitnici i izveštaji o ponašanju, opservacija
2. relaciona dijagnoza (interpersonalni i kontekstualni faktori)
3. unutarporodični odnosi
4. razvojne specifičnosti i transgeneracijski prenos - genogram
5. povezanost porodice sa drugim sistemima iz okruženje –eko mapa

Question 18

tretman u sistemskoj paradigmi?

Answer 18

• Porodična i partnerska terapija
• Intervencije usmerene na porodicu - unapređenje kvaliteta komunikacije, proširenje sistema (podrške, uverenja, repertoara ponašanja…)