Brainscape's Knowledge GenomeTM


Top Flashcards (Certified)
All Flashcards

Klinička psihologija > Forenzička psihologija > Flashcards

Forenzička psihologija Flashcards

1
Q

nastanak forenzičke psihologije?

A
  • forenzička psihologija je nastala zajedno sa rimskim pravom
  • korijene ima u raspravama o karakteru osumnjičenog na trgovima (hibrid)
  • forenzička (aka pravna) psihologija je spona između prava i psihologije
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

susret prava i psihologije?

A

‘30ih godina 20. vijeka:
shvaćena je važnost usvajanja principa individualizacije čime je pravo proklamovalo zainteresovanost za ličnost u psihološkom smislu
- sudska praksa je ostala u domenu presuda i rješenja koja se bave olakšavajućim okolnostima

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

definicije forenzičke psihologije?

A
  1. forenzička psihologija je primjena metoda, teorija i koncepata psihologjie u pravnom sistemu - Wrightsman, Nietzel i Fortune
  2. forenzička psihologija je klinička psihologija sa posebnim zadatkom da sudu pruži procjenu ličnosti pojedinca u vezi s njegovim kriminalnim djelovanjem ili drugim pravnim radnjama - Kostić
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

specifičnosti forenzičke psihologije?

A
  1. forenzička procjena je idiografska - ne odbacuje se ipak nomotetsko i ne lišava se teorije koja je potrebna, ali nije dokaz istinitosti
  2. na sudu vrijede jedino dokazi i potrebno je da psihologija sudu naučno obrazloži i otkrije smisao ljudske radnje - analizu cijele ličnosti prestupnika i drugih aktera, žrtve
  3. razumijevanje i tumačenje ljudskog ponašanja se objašnjava pomoću dvije paradigme (dva epistemološka stanovišta)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

dva epistemološka stanovišta u forenzičkoj psihologiji?

A

Aristotelovsko - procjene su usmjerene na sposobnosti (značaj djela i upravljanja svojim postupcima)

Kartezijansko - procjene se daju kroz prizmu stanja - ne samo u kritično vrijeme, nego i posle događaja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

koji su osnovni pojmovi u forenzičkoj psihologiji?

A
  • forensis
  • forenzička
  • vještačenje/ekspertiza
  • vještak/stručni svjedok
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

šta znači forensis?

A
  • latinska riječ - znači “pred forumom/javni”
  • forum je mjesto u antičkom Rimu gdje su se javno vodile rasprave i sudski procesi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

šta je forenzika?

A

primjena različitih naučnih oblasti sa ciljem pružanja odgovora na pitanja koja su od značaja za pravni sistem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

šta je vještačenje/ekspertiza?

A

djelatnost vještaka koja se sastoji u pregledu predmeta vještačenja, prikupljanju podataka, analizi i davanju mišljenja sudu od strane stručnog lica (vještaka/eksperta) za oblast koja je predmet pitanja suda

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

ko je vještak/stručni svjedok?

A
  • adekvatno kvalifikovan, iskusni stručnjak za određeno stručno ili naučno područje, koji pomaže sudu u utvrđivanju činjenica za koje je takvo znanje potrebno
  • osoba koja svjedoči pred sudom (stručni svjedok), a čije je svjedočenje zasnovano na stručnom poznavanju teme koja je u pitanju, što omogućava donosiocima odluka da bolje procijene dokaze, situaciju ili adekvatnu kaznu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

šta se značajno desilo 1893?

A

prvo istraživanje pamćenja očevidaca (Cattell, Columbia University)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

šta se značajno desilo 1896?

A

prvo ekspertsko svjedočenje psihologa na sudu i prvi forenzički psiholog Albert von Schrenck-Notzing

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

šta se značajno desilo 1906?

A

Frojd sugeriše da sudije mogu biti pod uticajem sopstvenih nesvjesnih stavova

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

šta se značajno desilo 1908?

A

Hugo von Munsterberg, prva publikacija “On the Witness Stand: Essays on Psychology and Crime”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

šta se značajno desilo 1919?

A

John Larsen razvija poligraf, prvi američki psiholog vještak

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

šta se značajno desilo 1922?

A

William Marston, prvi američki profesor pravne psihologije

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

šta se značajno dešavalo tokom ‘30ih godina?

A

psihologija se uglavnom pojavljuje kao kritičar pravosudnih doktrina i prakse

    • Howard Burtt, “Legal Psychology” - prvi udžbenik pravne psihologije
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

šta se značajno dešavalo tokom ‘50ih i ‘60ih godina u SADu?

A

apeli iz pravne struke za uključivanje psihologa u sudske postupke i sve češće pozivanje psihologa za ekspertsko svjedočenje na sudu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

šta se značajno dešavalo tokom ‘70ih i ‘80ih?

A
  • ‘70ih - ekspanzija forenzičke psihologije u VB
  • ‘80ih u Australiji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

šta se značajno dešava tokom poslednje dvije decenije?

A
    • APA priznaje forenzičku psihologiju kao specijalističku
  • posljednje dvije decenije: ekspanzija istraživanja u oblasti forenzičke psihologije, ekspanzija ove discipline u Holandiji, Njemačkoj, Španiji…
  • u SRB je forenzička praksa relativno razvijena, slabo institucionalizovana, razgranata unutar sebe: penološka psihologija, organi bezbjednosti, zatvorske institucije, odjeljenja za sudsku psihijatriju…
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

koje su oblasti primjene forenzičke psihologije?

A
  • sud - konsultanti, sudski vještaci
  • policija - evaluacija dokaza, profilisanje ličnosti počinilaca, uzimanje iskaza, učešće u pripremi policijskih akcija, selekciji, tretmanu i edukaciji zaposlenih
  • zatvorske institucije, zatvorske bolnice, institucije za maloljetne počinitelje: tretman, procjena opšteg psihičkog stanja, recidivizma, opasnosti po okolinu…
  • rehabilitacija - rad sa osobama koje su odslužile kaznu
  • rad sa žrtvama krivičnih djela (nasilja, trgovine ljudima…)
  • istraživanje psiholoških korelata protivpravnih djela
22
Q

ko bira i poziva psihologa vještaka?

A

tužilaštvo ili sud, a predlog mogu dati i advokati stranaka u postupku

23
Q

kako se odvija psihološko vještačenje?

A
  • psiholog vještači samostalno ili u skupu “komisije vještaka”
  • sud formuliše pitanja na koja očekuje odgovore - u formi naredbe, pitanja izviru iz okolnosti koje nameće događaj (pravna radnja) koji je predmet suđenja
  • vještak odogovara u naznačenom roku
24
Q

koji su zadaci forenzičko psihološke procjene?

A

utvrđivanje:
- forenzički značajnih svojstava ličnosti i ponašanja
- mjere ili intenziteta izraženosti ovih crta
- uzajamnog odnosa identifikovanih pojava ličnosti i forenzički značajnog ponašanja

25
faze postupka psihološkog vještačenja?
1. pregled sudskih spisa 2. forenzička procjena - primjena kliničkog metoda procjene 3. formulisanje ekspertize 4. prezentovanje nalaza i mišljenja na sudu
26
pregled sudskih spisa?
1. faza vještačenja - upoznavanje sa slučajem i prikupljanje informacija relevantnih za procjenu - pregled svega o predmetu što čini dokumentaciju - problem: glomazni ili nepotpuni spisi
27
šta je forenzička (psihološka) procjena?
2. faza vještačenja (aka klinička forenzička procjena) - ispitivanje subjekta/subjekata u postupku primjenom kliničkog metoda - nema univerzalnosti postupaka, garniture instrumenata - problem: saradnja ispitanika i uspostavljanje dobrog raporta (pitanja simulacije i agravacije)
28
formulisanje ekspertize?
3. faza vještačenja - formulisanje nalaza i mišljenja u pisanoj formi - problem: prilagođavanje izvještaja naručiocu
29
forenzičko prezentovanje nalaza?
4. faza vještačenja - usmeno prezentovanje i argumentovanje nalaza i mišljenja na sudu (faze postavljanja pitanja, stavljanja primjedbi, sučeljavanje mišljenja), što je dio dokumentacije - postoji i pravna arbitraža eksperata angažovanih od strane sukobljenih strana u postupku - problem: spremnost advokata da osporavaju sve ono što nije u interesu njihovih klijenata
30
kakav treba da bude nalaz vještačenja?
- jasan - jezik, terminologija prilagođena naručiocu, razumljiv - relevantan - sadrži značajne aspekte ličnosti i reakcije u različitim okolnostima, a posebno u vezi okolnosti konkretnog krivičnog djela - informativan - u vezi pitanja na koje odgovara, zbog dobre komunikacije - odbranjiv - navodi se ono što može stručno i argumentovano da se odbrani
31
u kojim oblastima prava se vrši vještačenje?
- oblast krivičnog prava - oblast građanskog prava - oblast porodičnog prava
32
šta psiholog procjenjuje u oblasti krivičnog prava?
- izvršitelja krivičnog djela - uticaj pojedinih faktora ličnosti i situacija na inkriminisano ponašanje - žrtvu - pravi psihološki profil - vjerodostojnost iskaza, svjedočenja svih učesnika - uračunljivost - procesnu sposobnost - specifične procjene u oblasti krivičnog prava koje se odnosi na maloljetnike i predlog sankcije za maloljetnike
33
specifične procjene u oblasti krivičnog prava koje se odnose na maloljetnike?
- posebni zakoni, specifičan kontekst vođenja slučaja - procjena duševne zrelosti - do 14 godina nije krivično odgovoran - od 18-20 godina je mlađe punoljetno lice - procjena odabira najprimjernijeg oblika sankcije
34
koje situacije procjene vjerodostojnosti su posebno delikatne?
- ispitivanje djeteta svjedoka - ispitivanje oštećenog za sudske potrebe u ovim situacijama je obavezno prisustvo psihologa radi zaštite njihovih interesa i prava
35
šta je uračunljivost?
sposobnost osobe da: - shvati značaj svog djela (kognitivna komponenta) - i upravlja svojim postupcima (komponenta slobodne volje) - uračunljivost je pravni pojam čiji su kriterijumi dati u kategorijama psihologije sposobnosti - čest predmet vještačenja u krivičnim postupcima
36
procjena uračunljivosti?
- procjena je postdiktivna - procjenjuje se stanje osobe u prošlosti - osoba može biti procijenjena kao uračunljiva, neuračunljiva ili sa smanjenom uračunljivošću - nema automatizma - duševni poremećaj nije isto što i neuračunljivost, mentalna zaostalost nije poslovna nesposobnost
37
šta je neuračunljivost?
psihičko stanje u kome čovjek ne može pravilno da rasuđuje i samostalno i svjesno djeluje
38
da li je uračunljivost trajna osobina?
nije, već opisuje određene sposobnosti osobe u datom trenutku (trenutku činjenja krivičnog djela) - uračunljivost se određuje iznova za svakog pojedinca i za svako izvršeno djelo pojedinačno
39
procjena krvnih delikata?
- u svakom djelu koje predstavlja krvni delikt, čin protiv bezbjednosti drugih, naročito sa smrtnim ishodom, vještačenje počinioca mora da bude obavezan dio sudskog postupka - svaki delikt protiv života i tijela ima posebnu priču i analiza treba da omogući uvid u posebnost koja je svojstvena populaciji ubica
40
ubistva žena?
- ljubomora je motiv svakod trećeg ubistva žena - zakon tretira ljubomoru kao "nisku pobudu", a ubistvo "iz bezobzirne osvete ili niskih pobuda" kvalifikuje kao jedan od najtežih zločina i sankcioniše doživotnom kaznom - 30% ubistava žena završava samoubistvom zločinca
41
procjena procesne sposobnosti?
- procesna sposobnost je sposobnost osobe da adekvatno prati i učestvuje u sudskog postupku (manje važno) treba odgovoriti na pitanja: - može li osoba da razumije prirodu optužbi koje joj se stavljaju na teret? - može li da vjerodostojno svjedoči o svom ponašanju u vrijeme izvršenja krivičnog djela? - može li osoba da sarađuje na razuman način sa svojim advokatom? - može li osoba valjano da procjenjuje postupke suda?
42
oblast građanskog prava?
- procjena "duševnog bola", staha - procjena psihičkog invaliditeta - procjena poslovne sposobnosti - procjena testatorske/testamentalne sposobnosti
43
procjena "duševnog bola" i straha?
- u postupcima koji se tiču prava na nadoknadu za nematerijalnu štetu - da li je radnjom počinioca oštećeni pretrpio stah, psihičke, fizičke bolove ili tešku povredu ugleda u svojoj sredini (uvrede, ponižavanja, prijetnje, pritisci, izazivanje staha, a uzroci mogu biti i nehotični)
44
procjena psihičkog invaliditeta?
procjena narušenosti psihičkog zdravlja nakon izlaganja nekoj traumi (npr. neurotske smetnje, kognitivni deficiti) u cilju procjene prava na nadoknadu za nematerijalnu štetu
45
procjena poslovne sposobnosti?
- procjena sposobnosti osobe da u svakodnevnom životu preduzima pravne radnje - gubitak poslovne sposobnosti je istovremeno i gubitak prava na upravljanje svojim životom - može biti u potpunosti ili djelimično oduzeta
46
procjena testatorske/testamentalne sposobnosti?
sposobnost osobe da sačini, promijeni ili opozove testament
47
oblast porodičnog prava?
- procjena roditeljskih sposobnosti u postupcima nakon razvoda braka - procjena primarnog deficita roditeljske sposobnosti - podrobnost za staranje o djeci - regulisanje kontakta - procjena sposobnosti za održavanje kontakta djece i roditelja, djece i drugih bliskih srodnika, modaliteti održavanja kontakta
48
potrebna znanja i vještine za forenzičkog psihologa?
- dobra edukacija u kliničkoj, forenzičkoj, razvojnoj i socijalnoj psihologiji - dobro poznavanje psiholoških mjernih instrumenata i relevantnih dijagnostičkih postupaka - dobro poznavanje pravnog sistema i zakona - dobra priprema, adekvatan stav i držanje u sudnici
49
karakteristike vještaka?
- pripremljen, sistematizovan - važno da bude miran, staložen, fokusiran - tačan - daje tačnu, preciznu izjavu, a ne generalne, nejasne odgovore - sažet - kratko, koncizno, informativno odgovara - koherentan - jezički jednostavniji pristup, analogija, primjer, kritički stav - da brzo reaguje
50
značaj procjene vještačenja eksperata različitih struka?
od bitnog značaja za presuđivanje u više od 3/4 predmeta iz građanskog prava i skoro 2/3 krivičnog prava

Klinička psihologija (21 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2025 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions