Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Klinička psihologija > Forenzička psihologija > Flashcards

Forenzička psihologija Flashcards

1
Q

nastanak forenzičke psihologije?

A
  • forenzička psihologija je nastala zajedno sa rimskim pravom
  • korijene ima u raspravama o karakteru osumnjičenog na trgovima (hibrid)
  • forenzička (aka pravna) psihologija je spona između prava i psihologije
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

susret prava i psihologije?

A

‘30ih godina 20. vijeka:
shvaćena je važnost usvajanja principa individualizacije čime je pravo proklamovalo zainteresovanost za ličnost u psihološkom smislu
- sudska praksa je ostala u domenu presuda i rješenja koja se bave olakšavajućim okolnostima

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

definicije forenzičke psihologije?

A
  1. forenzička psihologija je primjena metoda, teorija i koncepata psihologjie u pravnom sistemu - Wrightsman, Nietzel i Fortune
  2. forenzička psihologija je klinička psihologija sa posebnim zadatkom da sudu pruži procjenu ličnosti pojedinca u vezi s njegovim kriminalnim djelovanjem ili drugim pravnim radnjama - Kostić
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

specifičnosti forenzičke psihologije?

A
  1. forenzička procjena je idiografska - ne odbacuje se ipak nomotetsko i ne lišava se teorije koja je potrebna, ali nije dokaz istinitosti
  2. na sudu vrijede jedino dokazi i potrebno je da psihologija sudu naučno obrazloži i otkrije smisao ljudske radnje - analizu cijele ličnosti prestupnika i drugih aktera, žrtve
  3. razumijevanje i tumačenje ljudskog ponašanja se objašnjava pomoću dvije paradigme (dva epistemološka stanovišta)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

dva epistemološka stanovišta u forenzičkoj psihologiji?

A

Aristotelovsko - procjene su usmjerene na sposobnosti (značaj djela i upravljanja svojim postupcima)

Kartezijansko - procjene se daju kroz prizmu stanja - ne samo u kritično vrijeme, nego i posle događaja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

koji su osnovni pojmovi u forenzičkoj psihologiji?

A
  • forensis
  • forenzička
  • vještačenje/ekspertiza
  • vještak/stručni svjedok
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

šta znači forensis?

A
  • latinska riječ - znači “pred forumom/javni”
  • forum je mjesto u antičkom Rimu gdje su se javno vodile rasprave i sudski procesi
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

šta je forenzika?

A

primjena različitih naučnih oblasti sa ciljem pružanja odgovora na pitanja koja su od značaja za pravni sistem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

šta je vještačenje/ekspertiza?

A

djelatnost vještaka koja se sastoji u pregledu predmeta vještačenja, prikupljanju podataka, analizi i davanju mišljenja sudu od strane stručnog lica (vještaka/eksperta) za oblast koja je predmet pitanja suda

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

ko je vještak/stručni svjedok?

A
  • adekvatno kvalifikovan, iskusni stručnjak za određeno stručno ili naučno područje, koji pomaže sudu u utvrđivanju činjenica za koje je takvo znanje potrebno
  • osoba koja svjedoči pred sudom (stručni svjedok), a čije je svjedočenje zasnovano na stručnom poznavanju teme koja je u pitanju, što omogućava donosiocima odluka da bolje procijene dokaze, situaciju ili adekvatnu kaznu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

šta se značajno desilo 1893?

A

prvo istraživanje pamćenja očevidaca (Cattell, Columbia University)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

šta se značajno desilo 1896?

A

prvo ekspertsko svjedočenje psihologa na sudu i prvi forenzički psiholog Albert von Schrenck-Notzing

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

šta se značajno desilo 1906?

A

Frojd sugeriše da sudije mogu biti pod uticajem sopstvenih nesvjesnih stavova

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

šta se značajno desilo 1908?

A

Hugo von Munsterberg, prva publikacija “On the Witness Stand: Essays on Psychology and Crime”

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

šta se značajno desilo 1919?

A

John Larsen razvija poligraf, prvi američki psiholog vještak

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

šta se značajno desilo 1922?

A

William Marston, prvi američki profesor pravne psihologije

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

šta se značajno dešavalo tokom ‘30ih godina?

A

psihologija se uglavnom pojavljuje kao kritičar pravosudnih doktrina i prakse

    • Howard Burtt, “Legal Psychology” - prvi udžbenik pravne psihologije
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

šta se značajno dešavalo tokom ‘50ih i ‘60ih godina u SADu?

A

apeli iz pravne struke za uključivanje psihologa u sudske postupke i sve češće pozivanje psihologa za ekspertsko svjedočenje na sudu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

šta se značajno dešavalo tokom ‘70ih i ‘80ih?

A
  • ‘70ih - ekspanzija forenzičke psihologije u VB
  • ‘80ih u Australiji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

šta se značajno dešava tokom poslednje dvije decenije?

A
    • APA priznaje forenzičku psihologiju kao specijalističku
  • posljednje dvije decenije: ekspanzija istraživanja u oblasti forenzičke psihologije, ekspanzija ove discipline u Holandiji, Njemačkoj, Španiji…
  • u SRB je forenzička praksa relativno razvijena, slabo institucionalizovana, razgranata unutar sebe: penološka psihologija, organi bezbjednosti, zatvorske institucije, odjeljenja za sudsku psihijatriju…
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

koje su oblasti primjene forenzičke psihologije?

A
  • sud - konsultanti, sudski vještaci
  • policija - evaluacija dokaza, profilisanje ličnosti počinilaca, uzimanje iskaza, učešće u pripremi policijskih akcija, selekciji, tretmanu i edukaciji zaposlenih
  • zatvorske institucije, zatvorske bolnice, institucije za maloljetne počinitelje: tretman, procjena opšteg psihičkog stanja, recidivizma, opasnosti po okolinu…
  • rehabilitacija - rad sa osobama koje su odslužile kaznu
  • rad sa žrtvama krivičnih djela (nasilja, trgovine ljudima…)
  • istraživanje psiholoških korelata protivpravnih djela
22
Q

ko bira i poziva psihologa vještaka?

A

tužilaštvo ili sud, a predlog mogu dati i advokati stranaka u postupku

23
Q

kako se odvija psihološko vještačenje?

A
  • psiholog vještači samostalno ili u skupu “komisije vještaka”
  • sud formuliše pitanja na koja očekuje odgovore - u formi naredbe, pitanja izviru iz okolnosti koje nameće događaj (pravna radnja) koji je predmet suđenja
  • vještak odogovara u naznačenom roku
24
Q

koji su zadaci forenzičko psihološke procjene?

A

utvrđivanje:
- forenzički značajnih svojstava ličnosti i ponašanja
- mjere ili intenziteta izraženosti ovih crta
- uzajamnog odnosa identifikovanih pojava ličnosti i forenzički značajnog ponašanja

25
Q

faze postupka psihološkog vještačenja?

A
  1. pregled sudskih spisa
  2. forenzička procjena - primjena kliničkog metoda procjene
  3. formulisanje ekspertize
  4. prezentovanje nalaza i mišljenja na sudu
26
Q

pregled sudskih spisa?

A
  1. faza vještačenja
    - upoznavanje sa slučajem i prikupljanje informacija relevantnih za procjenu
    - pregled svega o predmetu što čini dokumentaciju
    - problem: glomazni ili nepotpuni spisi
27
Q

šta je forenzička (psihološka) procjena?

A
  1. faza vještačenja (aka klinička forenzička procjena)
    - ispitivanje subjekta/subjekata u postupku primjenom kliničkog metoda
    - nema univerzalnosti postupaka, garniture instrumenata
    - problem: saradnja ispitanika i uspostavljanje dobrog raporta (pitanja simulacije i agravacije)
28
Q

formulisanje ekspertize?

A
  1. faza vještačenja
    - formulisanje nalaza i mišljenja u pisanoj formi
    - problem: prilagođavanje izvještaja naručiocu
29
Q

forenzičko prezentovanje nalaza?

A
  1. faza vještačenja
    - usmeno prezentovanje i argumentovanje nalaza i mišljenja na sudu (faze postavljanja pitanja, stavljanja primjedbi, sučeljavanje mišljenja), što je dio dokumentacije
    - postoji i pravna arbitraža eksperata angažovanih od strane sukobljenih strana u postupku
    - problem: spremnost advokata da osporavaju sve ono što nije u interesu njihovih klijenata
30
Q

kakav treba da bude nalaz vještačenja?

A
  • jasan - jezik, terminologija prilagođena naručiocu, razumljiv
  • relevantan - sadrži značajne aspekte ličnosti i reakcije u različitim okolnostima, a posebno u vezi okolnosti konkretnog krivičnog djela
  • informativan - u vezi pitanja na koje odgovara, zbog dobre komunikacije
  • odbranjiv - navodi se ono što može stručno i argumentovano da se odbrani
31
Q

u kojim oblastima prava se vrši vještačenje?

A
  • oblast krivičnog prava
  • oblast građanskog prava
  • oblast porodičnog prava
32
Q

šta psiholog procjenjuje u oblasti krivičnog prava?

A
  • izvršitelja krivičnog djela - uticaj pojedinih faktora ličnosti i situacija na inkriminisano ponašanje
  • žrtvu - pravi psihološki profil
  • vjerodostojnost iskaza, svjedočenja svih učesnika
  • uračunljivost
  • procesnu sposobnost
  • specifične procjene u oblasti krivičnog prava koje se odnosi na maloljetnike i predlog sankcije za maloljetnike
33
Q

specifične procjene u oblasti krivičnog prava koje se odnose na maloljetnike?

A
  • posebni zakoni, specifičan kontekst vođenja slučaja
  • procjena duševne zrelosti
  • do 14 godina nije krivično odgovoran
  • od 18-20 godina je mlađe punoljetno lice
  • procjena odabira najprimjernijeg oblika sankcije
34
Q

koje situacije procjene vjerodostojnosti su posebno delikatne?

A
  • ispitivanje djeteta svjedoka
  • ispitivanje oštećenog za sudske potrebe

u ovim situacijama je obavezno prisustvo psihologa radi zaštite njihovih interesa i prava

35
Q

šta je uračunljivost?

A

sposobnost osobe da:
- shvati značaj svog djela (kognitivna komponenta)
- i upravlja svojim postupcima (komponenta slobodne volje)

  • uračunljivost je pravni pojam čiji su kriterijumi dati u kategorijama psihologije sposobnosti
  • čest predmet vještačenja u krivičnim postupcima
36
Q

procjena uračunljivosti?

A
  • procjena je postdiktivna - procjenjuje se stanje osobe u prošlosti
  • osoba može biti procijenjena kao uračunljiva, neuračunljiva ili sa smanjenom uračunljivošću
  • nema automatizma - duševni poremećaj nije isto što i neuračunljivost, mentalna zaostalost nije poslovna nesposobnost
37
Q

šta je neuračunljivost?

A

psihičko stanje u kome čovjek ne može pravilno da rasuđuje i samostalno i svjesno djeluje

38
Q

da li je uračunljivost trajna osobina?

A

nije, već opisuje određene sposobnosti osobe u datom trenutku (trenutku činjenja krivičnog djela)
- uračunljivost se određuje iznova za svakog pojedinca i za svako izvršeno djelo pojedinačno

39
Q

procjena krvnih delikata?

A
  • u svakom djelu koje predstavlja krvni delikt, čin protiv bezbjednosti drugih, naročito sa smrtnim ishodom, vještačenje počinioca mora da bude obavezan dio sudskog postupka
  • svaki delikt protiv života i tijela ima posebnu priču i analiza treba da omogući uvid u posebnost koja je svojstvena populaciji ubica
40
Q

ubistva žena?

A
  • ljubomora je motiv svakod trećeg ubistva žena - zakon tretira ljubomoru kao “nisku pobudu”, a ubistvo “iz bezobzirne osvete ili niskih pobuda” kvalifikuje kao jedan od najtežih zločina i sankcioniše doživotnom kaznom
  • 30% ubistava žena završava samoubistvom zločinca
41
Q

procjena procesne sposobnosti?

A
  • procesna sposobnost je sposobnost osobe da adekvatno prati i učestvuje u sudskog postupku

(manje važno)
treba odgovoriti na pitanja:
- može li osoba da razumije prirodu optužbi koje joj se stavljaju na teret?
- može li da vjerodostojno svjedoči o svom ponašanju u vrijeme izvršenja krivičnog djela?
- može li osoba da sarađuje na razuman način sa svojim advokatom?
- može li osoba valjano da procjenjuje postupke suda?

42
Q

oblast građanskog prava?

A
  • procjena “duševnog bola”, staha
  • procjena psihičkog invaliditeta
  • procjena poslovne sposobnosti
  • procjena testatorske/testamentalne sposobnosti
43
Q

procjena “duševnog bola” i straha?

A
  • u postupcima koji se tiču prava na nadoknadu za nematerijalnu štetu
  • da li je radnjom počinioca oštećeni pretrpio stah, psihičke, fizičke bolove ili tešku povredu ugleda u svojoj sredini (uvrede, ponižavanja, prijetnje, pritisci, izazivanje staha, a uzroci mogu biti i nehotični)
44
Q

procjena psihičkog invaliditeta?

A

procjena narušenosti psihičkog zdravlja nakon izlaganja nekoj traumi (npr. neurotske smetnje, kognitivni deficiti) u cilju procjene prava na nadoknadu za nematerijalnu štetu

45
Q

procjena poslovne sposobnosti?

A
  • procjena sposobnosti osobe da u svakodnevnom životu preduzima pravne radnje
  • gubitak poslovne sposobnosti je istovremeno i gubitak prava na upravljanje svojim životom
  • može biti u potpunosti ili djelimično oduzeta
46
Q

procjena testatorske/testamentalne sposobnosti?

A

sposobnost osobe da sačini, promijeni ili opozove testament

47
Q

oblast porodičnog prava?

A
  • procjena roditeljskih sposobnosti u postupcima nakon razvoda braka
  • procjena primarnog deficita roditeljske sposobnosti - podrobnost za staranje o djeci
  • regulisanje kontakta - procjena sposobnosti za održavanje kontakta djece i roditelja, djece i drugih bliskih srodnika, modaliteti održavanja kontakta
48
Q

potrebna znanja i vještine za forenzičkog psihologa?

A
  • dobra edukacija u kliničkoj, forenzičkoj, razvojnoj i socijalnoj psihologiji
  • dobro poznavanje psiholoških mjernih instrumenata i relevantnih dijagnostičkih postupaka
  • dobro poznavanje pravnog sistema i zakona
  • dobra priprema, adekvatan stav i držanje u sudnici
49
Q

karakteristike vještaka?

A
  • pripremljen, sistematizovan - važno da bude miran, staložen, fokusiran
  • tačan - daje tačnu, preciznu izjavu, a ne generalne, nejasne odgovore
  • sažet - kratko, koncizno, informativno odgovara
  • koherentan - jezički jednostavniji pristup, analogija, primjer, kritički stav
  • da brzo reaguje
50
Q

značaj procjene vještačenja eksperata različitih struka?

A

od bitnog značaja za presuđivanje u više od 3/4 predmeta iz građanskog prava i skoro 2/3 krivičnog prava

Klinička psihologija (21 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions