Mehanizmi odbrane

Question 1

šta je dobar barometar za naše psihološko zdravlje?

Answer 1

profil naših tipičnih mehanizama odbrane

Question 2

mnogo toga što je označeno kao mentalni poremećaj jednostavno reflektuje… (nastavi)

Answer 2

…kvalitet i kvantitet mehanizama odbrane

ako dominantno koristimo zrele mehanizme odbrane smatra se da smo zdravi, svjesni, zabavni, kreativni i altruistični (Vaillant)

u situacijama ekstremnog stresa i najzdraviji posežu za nezrelim mehanizmima odbrane

Question 3

sa čime su mehanizmi odbrane usko povezani?

Answer 3

sa procesom adaptacije

Question 4

kako se može opservirati manifestacija mehanizama odbrane u ponašanju, afektima i osjećanjima?

Answer 4

u svakodnevnom životu

Question 5

definicije mehanizama odbrane?

Answer 5

Auchincloss i Samberg:
nesvjesne psihološke distorzije realnosti koje se automatski aktiviraju sa ciljem odbrane od bolnih ili uznemirujućih (neprihvatljivih) unutrašnjih stanja

Weinberger:
nesvjesni, automatski procesi, serija intrapsihičkih procesa koji brane osobu od neprihvatljivih unutrašnjih impulsa ili prijetnji selfu

Question 6

šta su mehanizmi odbrane? šta predstavljaju? (prema Kondić-Beloš i Levkov)

Answer 6

• snage kojima raspolaže ego
• predstavljaju različite “manevre” kojima se ego služi u situacijama kada je ugrožen iznutra ili spolja: od nepoželjnih težnji, neprijatnih percepcija ili afekata koji prijete da ugroze njegov integritet

Question 7

koja je funkcija mehanizama odbrane?

Answer 7

da smanje stres i olakšaju prilagođavanje bez značajnijih unutrašnjih promjena

• važno su sredstvo kojim se nosimo sa konfliktima i afektima
• nesvjesni su

Question 8

istorija koncepta mehanizma odbrane?

Answer 8

riječ “odbrana” je uveo Frojd, u radu “Neuropsihoze odbrane” - razvio je tezu o neurotskim simptomima kao posljedici odbrambene aktivnosti ega, tj. odbrani od nepoželjnih ideja i iskustava
- nije su puno bavio odbranama, osim potiskivanjem

Ana Frojd je proširila očev rad i opisala pojedine mehanizme odbrane - izdvojila je desetak najvažnijih, a detaljno je opisala i identifikaciju sa agresijom

Question 9

Sigmund Frojd i mehanizmi odbrane?

Answer 9

prvi je opisao mehanizme odbrane i imenovao neke od njih (npr. potiskivanje, konverziju)
- njegove histerične pacijetkinje su ih koristile sa ciljem izbjegavanja ponovnog doživljavanja onoga što je za njih bio neizdrživi psihološki bol

ovi defanzivni procesi su imali veliku cijenu za njihovo sveukupno funkcionisanje

umjesto doživljavanja emocija, koje su izbjegavale po svaku cijenu pomoću odbrana, i time oslobađanja zaključane energije (teorija nagona) dolazilo je do osiromašenja, odnosno teškoća u funkcionisanju

Question 10

Ana Frojd i mehanizmi odbrane?

Answer 10

mehanizmi odbrane služe organizmu za prilagođavanje
- neki se normalno javljaju tokom razvoja (npr. negacija, potiskivanje, introjekcija, ali kasnije u zrelijim razvojnim fazama njihova pretjerana upotreba signalizira da se dešava nešto patološko

Klasična psihoanaliza se bavila odbranama samo kao smetnjom psihoanalizi, ali sa Anom psihoanaliza više nije bila samo pokušaj da se otkriju nesvjesne želje ida
- smatrala je da je isto tako važno posvetiti pažnju prirodi mehanizama odbrane, tj. načinima na koje se ego brani i koji se manifestuju kroz otpore u tretmanu
- u tom pomjeranju fokusa sa nagona na ego odbrane Ana je anticipirala pomjeranje fokusa psihoanalize sa formiranja neurotskih simptoma ka karakternoj patologiji (aka poremećajima ličnosti)

Question 11

Vaillant i mehanizmi odbrane?

Answer 11

Moderni psihodinamski istraživači su nastavili tradiciju Ane Frojd → vide mehanizme odbrane kao esencijalne elemente adaptivnog ego funkcionisanja

Vaillant u radu “Teorijska hijerarhija adaptivnih ego mehanizama” objavljuje prospectivne studije i utvrđuje mehanizme odbrane na osnovu najčešće korišćenog ponašanja ispitivanih osoba u različitim stresnih situacijama, razvrstavajući ih u 4 grupe

Napravio je organizaciju mehanizama odbrane duž linije razvojne hijerarhije od primitivnih ili nezrelih do više kompleksnih ili zrelih odbrana

Zaključio je da odbrambeni stil kod nekih osoba može biti fiksiran decenijama, dok kod drugih izbor ego odbrana sazrijeva paralelno sa zrelošću i životnim prilagođavanjem

Njegova teorija hijerarhija odbrana je u korelaciji sa empirijskom definicijom mentalnog zdravlja → stil odbrana je nezavisna dimenzija mentalnog zdravlja

Ova klasifikacija je dijelom bazirana na generalnim adaptivnim vrijednostima i dijelom na stadijumu života kada se mehanizmi odbrane najčešće koriste

Question 12

uzrast i mehanizmi odbrane?

Answer 12

Zavisno od uzrasta i razvoja ega, grade se odbrane koje pomažu da osjećanja, misli i radnje iščeznu, skrenu, da se ponište, otcijepe, pripišu nekome ili nečemu drugom, pretvore u suprotnost, potisnu, izbjegnu, nestanu, poreknu ili da se učini nešto drugo kako bi se odagnali iz svijesti

Question 13

snaga ega i mehanizmi odbrane?

Answer 13

Ako je ego ugroženiji i zreliji, on pokreće raznovrsnije i snažnije mehanizme odbrane, kojima se brani na manje ili više uspješan način

Dobro razvijenom i snažnom egu stoji na raspolaganju veliki broj raznovrsnih, savitljivih, umjereno jakih i uspješnih odbrana koje čuvaju njegovu povezanost i integritet, omogućuju dalje napredovanje i osposobljavaju ga za unutrašnje i spoljne sukobe

Question 14

koje su zajedničke osobine svih mehanizama odbrane?

Answer 14

• djeluju u nesvjesnom dijelu ega
• poriču ili falsifikuju stvarnost u većoj ili manjoj mjeri

Question 15

kako mehanizmi odbrane postaju patološki?

Answer 15

Kad dođe do isuviše jakih sukoba izazvanih unutrašnjim ili spoljnim zahtjevima koji prevazilaze njegove snage, ego ne uspijeva da se bori do tada izgrađenim i korišćenim mehanizmima odbrane, te pojačava neke od njih i koristi ih na jednoobrazan i manje uspješan način, ili se vraća već odavno napuštenim mehanizmima

Mehanizmi odbrane tada poprimaju patološka obilježja koja ih po jačini, neuspješnosti, neuvremenjenost, jednoobraznosti i ponavljanju razlikuju od normalnih

Question 16

kada govorimo o patološkom kvalitetu nekog mehanizma odbrane? šta to znači?

Answer 16

kad:
- je toliko dominantan u odbrambenoj organizaciji ličnosti da bitno osiromašuje njenu psihičku ekonomiku
- dovodi do rigidnosti funkcionisanja ličnosti
- “zamagljuje” sud realnosti i dovodi do nedovoljno realne percepcije sebe i/ili spoljašnje sredine

znači, svaki mehanizam može da bude i konstruktivan i destruktivan, u zavisnosti od toga šta u kom trenutku čovjekovog života, u kojoj mjeri i na koji način, čini za njega, ne samo pojedinačno nego i u sadejstvu sa svim ostalim mehanizmima

Question 17

podjela mehanizama odbrane?

Answer 17

Obično hijerarhijska i prema stepenu zrelost - ne postoji konsenzus u pogledu broja kategorija, kao i oko toga koji mehanizmi odbrane spadaju u koju kategoriju

Question 18

načini podjele mehanizama odbrane?

Answer 18

Viši i niži (zreli i primitivni)
Zreli, neurotski i nezreli
Zreli, neurotski, nezreli i psihotični

Question 19

klasifikacija mehanizama odbrane prema stepenu zrelosti?

Answer 19

Švrakić i Divac-Jovanović

Nivo 1 - Pshotični, centrirani oko disocijacije
Nivo 2 - Nezreli (primitivni), centrirani oko splitinga
Nivo 3 - Neurotični, centrirani oko potiskivanja
Nivo 4 - Zreli, centrirani oko prigušivanja (supresije)

Question 20

koji su psihotični mehanizmi odbrane? oko čega su centrirani?

Answer 20

• Sumanuta projekcija
• Psihotična negacija
• Psihotična regresija

centrirani oko disocijacije

Question 21

koji su nezreli mehanizmi odbrane? oko čega su centrirani?

Answer 21

aka primitivni

• Projekcija
• Acting out
• Primitivna fantazija
• Poricanje
• Primitivna idealizacija i devaluacija
• Projektivna identifikacija
• Hipohondrijaza
• Pasivna agresija

centrirani oko splitinga

Question 22

koji su neurotični mehanizmi odbrane? oko čega su centrirani?

Answer 22

• Pomjeranje
• Reaktivna formacija
• Izolacija
• Intelektualizacija
• Racionalizacija
• Poništavanje
• Negacija
• Somatizacija

centrirani oko potiskivanja

Question 23

koji su zreli mehanizmi odbrane? oko čega su centrirani?

Answer 23

• (Pseudo)Altruizam
• Humor
• Anticipacija
• Sublimacija

centrirani oko supresije

Question 24

šta znači “centrirani oko”?

Answer 24

podrazumijeva da su ti mehanizmi (disocijacija, splitting, potiskivanje, prigušivanje) centralni (ključni) mehanizmi odbrane u odgovarajućoj grupi, jer je njihovo postojanje uslov za operisanje drugih mehanizama odbrane pripadajuće grupe
npr. spliting polarizuje realnost i tako postavlja osnovu za operisanje idealizacije-devaluacije, projekcije, poricanja…

Question 25

Modus operandi?

Answer 25

Psihotične osobe (nivo 1) poriču realnost i impulse

Osobe koje funkcionišu na graničnom nivou pretežno koriste primitivne (nezrele) mehanizme odbrane (nivo 2) koje polarizuju realnost i impulse

Osobe koje funkcionišu na neurotičnom nivou (nivo 3) manje iskrivljuju, a više potiskuju realnost i impulse, nevjesno ih “guraju u stranu” da se ne bi sa njima suočavali

Zdravi/zreli mehanizmi odbrani (nivo 4) prigušuju afekte, impulse ili uljepšavaju realnost i čine je podnošljivom

Question 26

splitting (cijepanje)?

Answer 26

Izražava se kroz tendenciju da sebe i druge vidimo u kategorijama “potpuno dobar” i “potpuno loš”, tj. na nerealistično pozitivan ili negativan način
Suprotna osjećanja se drže odvojenim

Suština: nemogućnost da se istovremeno doživljavaju ambivalentna osjećanja, te se drže odvojeno (ili-ili), a često se naizmjenično smjenjuju negativni i pozitivni impulsi, koji su i razdvojeni i neintegrisani - objekat je potpuno dobar ili potpuno loš (crn ili bio)

• Kad se osoba konfrontira sa kontradikcijom u ponašanju, mišljenju ili afektu ona te razlike vidi sa slijepim poricanjem ili indiferentnošću
• Ovaj mehanizam spriječava konflikt koji proističe iz nespojivosti dva polarizovana (suprotstavljena, kontradiktorna) aspekta selfa i drugog

Question 27

Projekcija?

Answer 27

Pripisivanje (opažanje i reagovanje na) vlastitih (neprihvatljivih) impulsa i njihovih derivata (osjećanja, misli, ponašanja), tako da se ono što je unutra pogrešno pripisuje kao da je spolja
Benigne i patološke forme
Najčešće se projektuju osuđivanje, zavist, persekutivni sadržaji - ti djelovi selfa se ignorišu i pripisuju drugima

Question 28

Acting out?

Answer 28

aka odigravanje
Odigravanje kroz ponašanje nekih nesvjesnih želja ili fantazija impulsivno kao način da se izbjegne bolan afekat

Question 29

Primitivna fantazija?

Answer 29

Tendencija ekscesivnog povlačenja u maštanje da bi se razriješili unutrašnji konflikti, osjećanja, impulsi

Opservira se kad se osoba povlači iz interpersonalnih situacija, zamjenjujući tu stimulaciju unutrašnjim fantazijama i izbjegavajući na taj način stres odnosa sa drugima (npr. autistična fantazija, psihoaktivne supstance)

Dakle, postoji bježanje od realnosti, ali to nije iskrivljavanje realnosti

Question 30

Negacija?

Answer 30

aka poricanje

Izbjegavanje da se prihvate neki aspekti spoljašnje stvarnosti ili činjenica, jer je suviše ugrožavajuće

Osoba se ponaša kao da se bolan događaj nije desio, kao da ne postoji

Question 31

Projektivna identifikacija?

Answer 31

I intrapsihički mehanizam odbrane i interpersonalna komunikacija → uključuje suptilne interpersonalne pritiske da osoba koja je cilj projektivne identifikacije preuzme karakteristike ili aspekte selfa ili unutrašnjeg objekta koji je na njega/nju projektovan

Osoba u drugog projektuje neprihvatljive misli ili osjećanja (djelove selfa), ali se ne odriče u potpunosti onoga što je projektovala tako da ostaje donekle svjesna svojih osjećanja, ali ih pogrešno interpretira kao opravdano pripisanim tim osobama
- Te osobe zaista počinju da misle, osjećaju i ponašaju se na taj način

Ovim mehanizmom se mogu objasniti samo-ispunjujuća proročanstva

Question 32

Potiskivanje?

Answer 32

Isključivanje iz svjesnosti uznemirujućih misli, impulsa, osjećanja ili ponašanja
Razlika u odnosu na poricanje je u tome što je potiskivanje vezano za unutrašnja stanja, a poricanje za spoljašnju realnost

Question 33

Reaktivna formacija?

Answer 33

Zamjenjivane neprihvatljivih impulsa, ponašanja, misli ili osjećanja onima koji su potpuno suprotni - ide sa potiskivanjem

Question 34

Izolacija (afekta)?

Answer 34

Savladavanje anksioznosti i bolnih psiholoških stanja kroz odvajanje ideje od sa njom povezanog afekta da bi se izbjegla emocionalna uznemirenost

Question 35

Intelektualizacija?

Answer 35

Pretjerana upotreba apstraktnog mišljenja ili generalizacija da bi se izbjegla ili umanjila uznemirujuća osjećanja

Question 36

Racionalizacija?

Answer 36

Skrivanje stvarnih motiva vlastitih misli, ponašanja ili osjećanja kroz razrađivanje razuvjeravajućih i umirujućih, ali netačnih objašnjenja
- Opravdavanje neprihvatljivih stavova, uvjerenja ili ponašanja da bi se lakše sebi tolerisali

Question 37

Prigušivanje?

Answer 37

Svjesno odlučivanje da se ne podlegne određenom osjećanju, stanju ili impulsu

Razlikuje se od potiskivanja i poricanja po tome što je donekle svjesno

Question 38

Anticipacija?

Answer 38

Odlaganje neposredne gratifikacije kroz planiranje, proživljavanjem emocionalnih reakcija unaprijed, i priprema za moguće buduće neprijatne situacije

Question 39

(Pseudo)Altruizam?

Answer 39

Razrješavanje emocionalnog konflikta konstruktivnim pomaganjem drugima

Pseudo - da bi se specifikovao altruizam kao mehanizam odbrane, u smislu da je više instrumentalan u cilju odbrane od anksioznosti ili psihološkog bola, za razliku od autentičnog altruism koji je usmjeren na dobrobit drugih i nema nikakvu “korist” za osobu koja ga manifestuje

Question 40

Sublimacija?

Answer 40

Transformacija socijalno ili unutrašnje neprihvatljivih nagona, misli ili emocija u konstruktivne, obično društveno prihvatljive aktivnosti

Question 41

Dijagnostika mehanizama odbrane?

Answer 41

Testovno - preko Rorshaha, TAT-a

Biografski - životni događaji koji govore o impulsivnom ponašanju, smjenama raspoloženja, intenzivnim i nestabilnim odnosima

Interpersonalno (kontratransfer) - brzo ulijetanje u transfer, smjena idealizacije i evaluacije

Fenomenološki - pacijentovi iskazi i opisi unutrašnjih doživljaja difuznog identiteta, nesigurnih ego granica, konfuzni opisi sebe i drugih, nemogućnost definisanja sopstvenih osjećanj