Kognitivno-bihejvioralna paradigma Flashcards
na čemu se zasniva KBT paradigma?
na kognitivnom i bihejvioralnom modelu emocionalnih poremećaja
kako se KBT može definisati?
kao idiografska teorija o klijentu koja je zasnovana na nomotetskoj kognitivno-bihejvioralnoj teoriji psiholoških problema
ko su glavni predstavnici KBT paradigme?
Aaron Beck - kognitivni model emocionalnih poremećaja
Albert Elis - ABC model
osnovna pretpostavka Bekovog modela?
aka kognitivni model emocionalnih poremećaja
poremećeno ili disfunkcionalno mišljenje (koje utiče na klijentovo raspoloženje i ponašanje) je zajedničko za sve psihološke poremećaje
osnovna pretpostavka Elisovog modela?
aka ABC model
aktivirajući događaj A dovodi do emocionalnih ili bihejvioralnih posljedica C, tako što je ključan uticaj iracionalnih uvjerenja B
teorijska osnova bihejvioralne teorije?
teorije učenja
- psihički poremećaji su posljedica pogrešno naučenog ponašanja
koje su vrste učenja?
- Klasično (emocionalno/traumatsko) uslovljavanje
- Operantno (instrumentalno) uslovljavanje
- Učenje po modelu (imitacija)
- Učenje posmatranjem drugih (nagrada-kazna)
- Učenje prenosom informacija od drugih
šta je osnova bihejvioralne terapije?
funkcionalna analiza
funkcionalna analiza?
na osnovu funkcionalne analize se grade formulacije problema, određuju se ciljevi terapije i biraju odgovarajuće terapijske procedure i tehnike
posvećuje posebnu pažnju onim događajima u okolini, i posebno, onim interpersonalnim interakcijama koje potkrijepljuju bolesno, neadaptivno ponašanje (funkcionalna analiza odnosa između ponašanja i događaja u okruženju)
Depresivni pacijent, verbalnim iskazima o osećanju beznadežnosti, tuge, krivice i bezvrijednosti, kao i iznošenjem somatskih tegoba i drugim manifestnim oblicima depresivnog ponašanja izaziva određena reagovanja u okolini → tako, npr. kada se depresija već razvila ona se može održavati i čak pojačavati posljedicama koje izaziva u sredini
Poseban cilj funkcionalne analize je utvrđivanje činilaca koji su u stanju da ugase i suzbiju bolesno, neadaptivno ponašanje, kao i onih koji mogu pomoći da se izgrade i učvrste zdravi adaptivni oblici ponašanja
Značaj ove analize za uspjeh bihejvioralne terapije ističe potrebu dobro vođenog dijagnostičkog intervjua prije početka liječenja
koje su tehnike bihejvioralne terapije?
- Tehnike prema klasičnom uslovljavanju
- Operantne tehnike
- Tehnike sa elementima socijalnog učenja
- Učenje prema modelu - imitiranje ili posmatranje drugih
- Prenos informacija od drugih
tehnike prema klasičnom uslovljavanju?
efikasne u otklanjanju emocionalnih problema djece i odraslih, posebno izbjegavajućeg ponašanja, različitih strahova, socijalne anksioznosti, separacionih strahova, školskih fobija, ispitnih strahova kod djece i adolescenata, te raznim fobičnim manifestacijama
to su:
- preplavljivanje
- sistematska desenzitizacija
- averzivna terapija
tehnika preplavljivanja?
Postupak kojim se fobični pacijent ne izlaže postepeno zastrašujućim situacijama nego onoj koji izaziva kod njega najveći intezitet straha i neugode
- izlaganje uz njegovu saglasnost i nakon što je upoznat sa procedurom
- izlaganje traje sve dok se intezitet straha ne smanji, tj. dok se ne prestane bojati (kod dugogodišnjih fobija)
tehnika sistematske desenzitizacije?
aka desenzibilizacije
Postepeno izlaganje objektu straha uz istovremeno primjenjivanje tehnika relaksacije, kako bi se odučila naučena reakcija straha
U osnovi je princip recipročne inhibicije → uspostavljanjem reakcije opuštanja na zastrašujući događaj potire se ranije uslovljena reakcija straha vezana za taj podražaj
averzivna terapija?
Podrazumijeva postupke u kojima se primjenjuju neprijatne i bolne draži
Bazirana je na negativnom kontrauslovljavanju → negativna emocija ili reakcija se suprotstavljaju želji koja je moralno, socijalno ili zdravstveno neprihvatljiva (koristi se u liječenju alkoholičara, narkomana, pušača ali i seksualnih poremećaja)
operantne tehnike?
aka instrumentalno učenje
sistematska kontrola posljedica nekog odabranog ponašanja pomoću pozitivnog, tj. negativnog potkrepljivanja
individualnim prilagođavanjem potkrepljenja, pravilnom učestalošću i dovoljnim brojem ponavljanja potkrepljenja, te generalizacijom postupka u razne situacije uspostavlja se traženo ponašanje, izgrađuje ranije nepostojeće ili uklanja nepoželjno ponašanje
Osnovni princip instrumentalnog učenja: radnje koje dovode do pozitivnih posledica se učvršćuju, a one koje to ne čine se eliminišu
to su:
- ekonomija žetona
- sklapanje ugovora
- asertivni trening
ekonomija žetona?
nagrađivanje prosocijalnog ponašanja kroz pohvale, pozitivnu pažnju i opipljive nagrade
tehnika sklapanja ugovora?
terapeut i pacijent sklapaju pismeni ili usmeni ugovor o željenom ponašanju
ugovor može da podrazumijeva pozitivne podsticaje (nagrade), povezane sa odgovarajuim ponašanjem, i negativne podsticaje (kazne), povezane sa neodgovarajućim ponašanjem
asertivni trening?
primjena različitih kognitivno-bihejvioralnih tehnika u cilju razvijanja asertivnosti, koja se kao i svako drugo naučeno ponašanje, uči putem nagrade i kazne, kao i učenjem po modelu
tehnike učenja po modelu?
aka imitiranje ili posmatranje drugih
Ova vrsta učenja zasnovana je na tome da osoba posmatranjem ponašanja uzora, posle izvjesnog vremena počne i sama da se ponaša na isti način
npr. fobija se može pojaviti kao rezultat odrastanja uz roditeljsku figuru koja je i sama imala fobični strah, ukoliko se majka boji pasa, postoji mogućnost da se i dete boji, iako ga ona direktno nije učila da su psi opasni
tehnike prenosa informacija od drugih?
Neke reakcije se mogu naučiti prenosom informacija od drugih
Određene fobije se uče preuzimanjem informacija koje nam drugi, o određenim predmetima ili određenim situacijama, prenose.
npr. dijete se nije plašilo pasa dok roditelji nisu krenuli da mu pričaju da su psi opasni
tehnike sa elementima socijalnog učenja?
Trening samoinstrukcija (ono što ljudi sami sebi govore snažno djeluje na njihovo ponašanje (npr. impulsivno dijete uči instrukciju stani, slušaj, gledaj), uvježbavanje rješavanja problema, tehnike kognitivnog restruktuiranja
koje su tehnike učenja po modelu/prenosom informacija od drugih?
- igranje uloga
- učenje vještina
tehnika igranja uloga?
pacijent i terapeut vežbaju kroz uloge, u kojima terapeut odigrava odgovarajuće ponašanje ili poželjne odgovore na situacije
učenje vještina?
pacijent prolazi kroz obrazovni program da bi naučio društvene, roditeljske ili druge važne životne veštine
koje su bihejvioralne metode?
- izlaganje
- napad na stid
- preuzimanje rizika
- paradoksalno ponašanje
- izlaženje iz karaktera
- odlaganje nagrade
metoda izlaganja?
namjerno (ali bezbjedno) ulažanje u situacije kojih se plaše uz korišćenje kognitivnih i drugih tehnika (npr. strah od zatvorenog prostora, javnog nastupa…)
metoda napad na stid?
suočavanje sa strahom od stida namjernom akcijom za koju se pretpostavlja da drugi neodobravaju, uz istovremeno korišćenje kognitivnih i emocionalnih tehnika (npr. da pita na autobuskoj stanici koji tramvaj ovde prolazi)