Sistemi Nervor

Question 1

Agonistet kolinergjike

Answer 1

-me veprim direkt :
Acetilkolina
Betanekoli
Karbakoli
Pilokarpina
-me veprim indirekt (reverzibil)
Edrofoniumi
Neostigmima
Fizostigmima
Piridostigmina
-me veprim indirekt (reverzibil)
Ekotiopati
Izoflurofati

Question 2

Antagonistet kolinergjike

Answer 2

-bllokatoret ganglionare(nikotinik)
Nikotina
Trimetafani
Mekamilamina
-bllokatoret muskarinike
Atropina
Iprattopina
Skopolamina

Question 3

acetilkolina

Answer 3

nuk munet peros edhe iv sosht qaq shpejte
per qata nuk perdoret qaq

Question 4

efektet farmakologjike te stimulimit kolinergjik

Answer 4

-sistemi kv: ul frekuncen kardiake (efekt kronotrop negativ) , zvogelimi i shpejtesise se bartjes ne indet e specializuara te nyjes SA dhe AV (efekti dromotrop negativ ) , zvogelim i forces kontraktile (efekti jonotrop negativ ) dhe vazodilatim (renie kalimtare e shtypjes se gjakut nese merret iv)

-git: rrit saliva secretion, si dhe sekrecionet ne lukth zorre , rrit motilitein intestinal, relakson sfinkteret

-urinar: rrit tonusin e m detrusor, relakson sfinkteret , stimulon urinimin

-respirator: stimulon sekretimin trakeobronchial dhe bronkokonstriksion
-syri : kontraksion i m ciliar dhe m sfinkter pupilla, jep mioze

Question 5

karbakoli

Answer 5

si acetilkolina po nuk hidrolizohet nga acetilkolinesteraza
ne receptoret muskarinik dhe nikotinik por me shume muska

efekte shume ne sis kv, fit
nga stimulimi i rec nikotnik ne palcen adrenale shkakton lirimin e adrenalines
si pika per sy zbret presionin intraokular
rralle perdoret se ska selektivitet per receptore

Question 6

betanekoli

Answer 6

si acetilkolina nuk hidrolizohet nga acetilkolinesteraza
ka veprim selektiv msukarinik
rrit motilitetin dhe tonusin e zorreve dhe stimulon m detrusor urina, relakson sfinkterin
ea:
nga stimulimi i pergjithshem muskarinik : salivacioni, diarrea, nauzea, dhembjebarku, bronkospazma )

Question 7

pilokarpina

Answer 7

shume me pak potente se tjerat
veprim muskarinik
ne oftalmo ne forme pikash per glaukome , jep mioze te shpejte dhe kotnraksion te m ciliar
ea: vijne nga futja dhe veprimi ne snq , djersitje dhe salivacioni

Question 8

muskarina

Answer 8

ne kerpudhe amanita muskaria
simptomat 1-2 h pas marrjes :
hipersalivacion, lakrimacion, vjellje , mundim, nauze, kokedhembje, crregullime shikimi, diarre, dispne, bradikardi, shok dhe simptoma ne snq : shqetesim, ataksi, ankth, halucinacione, delirium, konvulzione, shok

Question 9

agonistet kolinergjike indirekt (antikolinesterazet)

Answer 9

lidhen per acetilkolinesterazen dhe e inaktivizojne
ne te gjithe receptoret kolinergjik
ndahen ne
0reversibil
-ireversibil

Question 10

ntikolinesterazet reversibil

Answer 10

-FIZOSTIGMINA: , predominon veprimi ne mbaresa nevore parasimpatike , veprimi zgjat 2-4 ore
lokalisht per glaukome, ne atoni intestinale dhe urinare, te mbidozimi me barna (psh atropine, antidepresant triciklik)
-NEOSTIGMINA: nuk deperton ne snq, me polar , efekt me te madh ne muskujt skeletore, stimulon kontraktilitetin , per stimulim git , urinar,
si antidot i tubokurarines dhe per miastenia gravis
veprimi prej 30min -2 ore
ea: salivacioni, ulet presioni, dhembje barku, bronkospazme
-PIRIDOSTIGMINA
-AMBENOMIUM : kta dy te myasthenia gravis
-EDROFONIUMI : si neostigmina por koha me e shkurte 10-20 min , per diagnostikim te myasthenia gravis
-TAKRINA, RIVASTIGMINA, DONEPEZILI : ngadalesojne progredimin e alzheimer

Question 11

antikolinesterazet ireversibil

Answer 11

bejne pjese edhe insekticidet (inhibitoret organofosforike, MALATIONI, PARATIONI, DFP, OMPA ) dhe helmet ushtarake nervore (SARINI, FOMANI, TABUNI VX, Vx, vX)
verpimet: shqetesim, ngerqe, deprsion i frymemarrjes, kolaps cirkulator dhe kome

nga stimulimi i receptoreve muskarinik: mioze, hipersalivacion, djersitje, hiperperistaltike, bradikardi, hipotoni , bronkokonstriksion,
me stimulimin e recetoreve nikotinik: konvuzlone, paralize te muskujve te strijuar, takikardi, hipertension

nese ka helmim me kto perdoret reaktivatori i kolinesterazes PRALIDOKSIMI

Question 12

si ndahen antagonistet kolinergjike (bllokuesit kolinergjike)

Answer 12

-bllokues muskarinik (antimuskarinik)
-bllokues nikotinik ganglionar
-bllokues neuromuskular

Question 13

antagonistet muskarinik

Answer 13

bllokojne vetem receptoret muskarinik , dmth kane pak efekt ne ganglione autonome ose sinapsa neuromuskulore skeletore

ATROPINA
SCOPOLAMINA
kane veprim antimuskarinik periferik dhe qendror

IPRATROPIUM, TROPICAMID, CYCLOPENTOLAT, OXYBUTININ, BUTILBROMIDE SKOPOLAMINA (BUSCOPAN), TROSPIK (SPAZMEX )

Question 14

ATROPINA

Answer 14

nga bima atropa belladonna , kompetitive lidhet per receptoret muskarinik qendror dhe periferik
deperton barrieren placentare , sekretohet ne qumesht
-bllokon sekretimin e peshtymes jep xerostomia , bllokon edhe gjendrrat e loteve dhe djerseve
-sistemi kv: zvogelon frekuencen e zemres, ne doza te larta bllokon receptoret kolinergjik dhe rrit frekuencen e zemres, ne doza toksike jep halucinacione , delirium kome
-git: liron spazmin e muskulatures se lemuar intestinale (spazmolitik) dhe ul motilitetin
-respirator: ulet sekretimi , relaksohen muskujt bronkial, (ipratropiumi per alergji)
-urinar: ulet tonusi dhe munet me shkaktu retencion urinar
-syri : dilaton pupillen (
miadriaze) dhe bllokon akomodimin per te pare afer

Question 15

efektet terapeutike dhe anesore te atropines

Answer 15

terapeutike:
per matje e abnormaliteteve te refraksionit te syrit.
spazmolitike per git dhe fshikezen urinare
zvogelimin e sekrecionit salivar dhe bronkial
trajtimin e helmimeve me insekticide dhe [er bllokim per efekteve te antikolinesterazave tjere , si dhe helmimin me disa kerpudha

ea:
shenja te bllokades periferike muskarinike (tharje goje, turbllim i te parit, takikardi, konstipacion )
ne doza me te larta ne snq : halucinacione, konfuzion, kokedhembje, parehati

Question 16

SKOPOLAMINA

Answer 16

gjithashtu nga belladona
si atropina , vec ka efekt me te fuqishem ne snq
per parandalimin e semundjes se udhetimit (kinetosis) gjithasht si adjuvans ne procedura kirurgjike ose dentale

Question 17

IPRATROPIUMI

Answer 17

forma inhalatore per copd

Question 18

TROPICAMIDI , CYCLOPENTOLATI

Answer 18

ne oftalmo

Question 19

antagonistet nikotinik ganglionar

Answer 19

bllokojne receptoret kolinergjik nikotinik ne te gjitha ganglionet autonome simpatike dhe parasimpatike
nuk perdoren sot se skane selektivitet
jonp perdor per hipertension
NIKOTINA, MEKAMILAMINA, TRIMETAFANI
nikotina stimulon membranat postsinaptike ganglionare , kjo ben rritje te shtypjes arteriale dhe frekuences kardiake , rritet peristaltika dhe sekrecionet . doza me te lartabehet bllokim i percjelljes se impulseve ne sinapsa, kjo ben renie te shtypjes arteriale, dhe nderprerje e aktivitetit ne muskulaturen e lemuar ne git dhe urinar

Question 20

bllokuesit neuromuskular

Answer 20

bllokojne transmisionin kolinergjik mes mbaresave nervore motorike dhe receptoreve nikotinik
2 lloje
-bllokuesit jodepolarizues (kompetetiv)
-bllokuesit depolarizues

Question 21

bllokuesit muskular jodepolarizues

Answer 21

prototipi TUBOKURARINA
DOKSAKURIUM, MIVAKURIUM, CISATRAKURIUM (komponime te benzilizokinoliumit )
VEKURONIUMI, PIPERKURONIUMI, PANKURONIUMI, ROKURONIUMI

-ne doza te uleta : lidhen me rec nikotinik dhe nuk lejojne ach te lidhet me to , parandalohet depolarizimi i membranes se qel muskulare dhe kontraktimi . pra jane kompetetiv jodepolarizues
-ne doza te larta: bllokojne kanalet jonike ne pllaken fundore , dhe ul aftesine e antikolinesterazeve per me kundershtu veprimin

Question 22

farmakokinetika dhe efektet anesore te bllokuesve muskulor

Answer 22

jepen iv
nuk metabolizohen dhe ekskretohen ne urine

ea: minimale
tubokurarina, mivakuriumi dhe atrakuriumi lirojne histaminen dhe shkaktojne hipotnesnion, skuqje dhe bronkokonstriksion

Question 23

bllokuesit muskulor depolarizues

Answer 23

SUKCINILKOLINA (SUKSAMETONI)
lidhet me rec nikotinik dhe ben depolarizim por per dallim nga ach , nuk shkaterrohet shpejte
jepet iv
bari ideal per intubim endotrakeal
ea:
apnea e prolonguar , idiosinkrazia
duhet frymemarrje artificiale mi jap edhe iv neostigmine 0.5-2 mg ose edrofonium 10 mg
jep hiperkalemi
hiperpireksi malinje : kur jepet halotani me suksametonium , rritet temp, rigjiditet muskular, shpenzim i rritur i O2, prodhim i CO2. kjo trajtohet me ftohje shpejt, inhalim 100% oksigjen dhe dhenia e dantrolenit 1mg/kg iv

e kunderindikuar te insuficienca renale

Question 24

receptoret adrenergjike

Answer 24

-alfa adrenergjike: adrenalina>noradrenalina > izoprenalina
-beta adrenergjike: izoprenalina > adrenalina > noradrenalina

rec alfa 1 : membrana postsinaptike ne organe efektore, muskulaturen e lemuar
rec alfa 2 : membrana presinaptike, pankreas

rec beta: rregullojne frekuencen dhe kontraktilitetin e zemres, relaksimin e muskulatures se lemuar dhe metabolizmin
beta 1 kardiak: rrisin frekuencen dhe kontraktilitetin e zemres, stimuluesit me te fuqishem te zemres,rrit shpejtesine e perqimit te impulseve ne nyjen AV , te qel e aparatit jukstaglomerular aty rrisin lirimin e renines dhe stimulojne RAAS
beta 2 : ne qel e muskulatures se lemuar, bronkodilatim, relaksim uterusi, vazodilatim , ne qel hepatike dhe muskuj skeletore ku aktivizojne glikogjenolizen
beta 3 : aktivizojne lipazen ne ind dhjamor stimulojne zberthimin e trigicerideve ne ac yndyrore

Question 25

si ndahen ne baze te struktures agonistet adrenergjike (simpatomimetiket)

Answer 25

ne baze te struktures ndahen ne : katekolamina (adrenalina, noradrenalina, izoprenalina, dobutamina, dopamina ) jokatekolamina (fenilefrina, efedrina, amfetamina, fenilefrina )

Question 26

si ndahen agonistet adrenergjike ne baze te mekanizmit

Answer 26

-me veprim direkt (ADRENALINA, NORADRENALINA, IZOPRENALINA, FENILEFRINA, TERBUTALINA ) me veprim indirekt (AMFETAMINA, TIRAMINA ) me veprim te perzier (EFEDRINA, METARAMINOLI

Question 27

agonistet adrenergjike me veprim direkt (adrenalina)

Answer 27

sintetizohet ne palcen mbiveshkore nga tirozina , nuk merret peros se eshte acidolabile , merret iv parenteral predominon stimulimi i receptoreve beta (vazodilatim ), po edhe alfa ka (vazokonstriksion) -ne sis kv : stimulon punen e zemres permes rec beta 1 (rritet f dhe forca tkurrese), rritet nevoja per oksi, jep konstriksion te arteriolave te lekures, mukozave (efekti alfa) dhe i zgjeron ato te muskujve dhe melqise (beta efekti), dmth rrit presionin sistolik e ul diastolik, kur stimulohen beta 2 rritet qarkullimi koronar -ne sis respirator: rec beta 2 jep bronkodilatacion -metabolizem: hiperglikemi, rrit glikogjenolizen ne melqi(beta2), ul lirimin e insulines(alfa2) , inicon lipolizen nga beta rec

Question 28

efektet terapeutike dhe anesore te adrenalines

Answer 28

terapeutike: ne arrest kardiak, trajtim emergjent te bronkokonstriksionit shok anafilaktik glaukome anestezion lokal, hemostatik lokal ea: crregullime te snq(ankth, dhembje koke, tremor) aritmi kardiake edeme pulmonare insult cerebral se e rrit tensionin arterial

Question 29

NORADRENALINA

Answer 29

stimulon me teper alfa rec ne doza te vogla ka efekte te kunderta me adrenalinen, ne doza te larta te ngjashme alfa 1: vazokonstriksion, rrit tensionin arterial sistolik dhe diastolik, zv frekuenca e zemres (ndalet nese jepet atropina) *te shoku hemorragjik dhe traumatik (dopamina me e mire )

Question 30

IZOPRENALINA (IZOPROTERENOLI)

Answer 30

sintetike, stimulon beta 1 dhe beta 2 ne forme aerosoli te astma ne sis kv: rrit forcen kontraktile te zemres, shtypjen e gjakut sistolike, diastolike zv jep takiaritmi mund te perdoret te arresti kardiak si bronkodilatator

Question 31

DOPAMINA

Answer 31

prekursor i noradrenalines stimulon alfa dhe beta gjendet ne ganglionet bazale vazokonstriksion periferik (alfa ) dhe stimulon punen e zemres (beta ) vazodilatacion mezenterial dhe renal (rec D1 dhe D2) perdoret te shoku traumatik dhe hipovolemik dhe jepet iv

Question 32

fenilefrina

Answer 32

si adrenalina rec alfa 1 me shume vazokonstriktor i fuqishem, rrit tensionin arterial sistolik dhe diastolik si pika per hunde per vazokonstriksion lokal nese jepet me MAO efekti i prolonguar

Question 33

agonistet selektive te rec beta 2

Answer 33

japin efekt bronkodilatues te astma SALBUTAMOLI (efekte te pakta kv, ne forme aerosoli ose tableta, ose iv) , TERBUTALINA (forma aerosoli, peros dhe parenteral), PIRBUTEROLI te ataku akut astmatik SALMETEROLI, FORMOTEROLI, bronkodilatues me veprim te gjate, ne kontrolle afatgjate

Question 34

agonistet adrenergjike me veprim indirekt

Answer 34

bejne lirimin e noradrenalines ose inhibojne marrjen e noradrenalines , AMFETAMINA TIAMINA KOKAINA

Question 35

agonistet adrenergjik me veprim te perzier

Answer 35

nxit lirimin e noradrenalines dhe aktivizojne rec adrenergjik postsinaptik EFEDRINA , PSEUDOEFEDRINA perdoren si dekongjestant nasal

Question 36

bllokuesit e rec alfa adrenergjik

Answer 36

-joselektiv: FENOKSIBENZAMINA: bllokade ireversibile dhe jokompetitive, veprimi zgjat 24-48 ore , jep hipotension ortostatik dhe takikardi refleksive , perdoret vec te hipertensioni nga feokromacitoma FENTOLAMINA: bllokues joselektiv kompetitiv , te feokromacitoma, jep aritmi dhe dhimbje anginoze -alfa 1 selektiv: trajtim i hipertensionit primar, hipertrofi beninje prostatike, PRAZOSINA, DOKSAZONINA, TERAZOSINA ea: marramendje, hipotension ortostatik, lodhje, kongjestion nazal, kokedhembje, disfunksion seksual te meshkujt -alfa 2 selektiv: YOHIMBINA

Question 37

bllokuesit e rec beta adrenergjike

Answer 37

reversibile kompetitive dallohen nga -selektiviteti per receptorin beta adrenergjik -veprimi intrinsik simpatomimetik -veprimi stabilizues i membranes qelizore -liposolubiliteti -kapaciteti per te dhene vazodilatim -vecori farmakokinetike

Question 38

selektiviteti per receptoret b adrenergjik , te bllokuesit

Answer 38

-joselektiv : PROPRANOLOLI, TIMOLOLI, NADOLOLI, PINDOLOLI, PENBUTOLOLI -beta 1 selektiv : ATENOLOLI, METOPROLOLI, ESMOLOLI, BISOPROLOLI, BETAKSOLOLI, ACEBUTOLOLI -aktivitet alfa bllokues : LABETALOLI , KARVEDILOLI

Question 39

propranololi

Answer 39

beta 2 adrenoreceptoret mund te shkaktoje bronkokonstriksion, prandaj kunderindikohet te copd shkakton crregullim metabolizmi te glukozes sepse beta 2 ul glikogjenolizen, te diabeti mellit shkakton hipoglikemi te pacientet me sem periferike vaskulare prevenon vazodilatim te ndermjetesuar nga beta 2 receptoret

Question 40

liposolubiliteti i beta bllokatoreve

Answer 40

sa me liposolubil (propranololi) metabolizohen me shume

Question 41

perdorimet klinike te beta bllokuesve adrenergjike

Answer 41

-hipertension: nuk jane terapi e rendit te pare -perdorimi ne aritmite kardiake dhe gjate infarktit akut te miokardit : efekte antiaritmike, te mira per nderprerjen e aritmive reentry ne nyjen AV, suprimimin e aritmive ventrikulare -perdorimi ne angina pectoris: ulin frekuencen kardiake dhe kontraktilitetin , preferohet te perdoren ata kardioselektiv (atenololi, metoprololi) , duhet te shmangen ata me veprim intrinsik simpatomimetik (acetabuloli) , nuk preferohen te angina Prinzmetal -perdorimi ne glaukome: ulin prodhimin e humor aquosus dhe ulin presionin intraokular , timololi dhe analoget e tij si dhe betaksololi -perdorimi ne hipertiroidizem: efektiv ne kontrollen e simptomeve , propranololi, por nese ka edhe astme jepet metroprololi ose atenololi -perdorimi ne insuficience kardiake: -perdorimi ne sport: ulin ankthin, tremorin -perdorimi ne tremorin esencial : propranololi, primidoni

Question 42

efektet anesore te beta bllokatoreve

Answer 42

-ne sis kv : perkeqesim te insuf kardiake, bradikardi sinusale, aritmi, efekte vaskulare periferike, ka rebound efekt -ne sis respirator: bronkokonstriksion, -ne metabolizem: te diabeti mellit mund te maskojne simptomat adrenergjike te hipoglikemise , djersitje, rrisin trigliceridet ne gjak, -ne funksionin seksual: mungese ereksioni, impotence, ulje e libidos, (te propranololi me shume )n -ne sis nervor dhe sferen psiqike : marramendje, crregullimet e gjumit, endrra, crregullime disponimi dhe emocionesh, ** shtimi i incidences se vetevrasjeve

Question 43

barnat qe veprojne ne lirimin e neurotransmitereve

Answer 43

interferojne ne lirimin e aminave biogjene REZERPINA: bllokon proteinen qe bart aminat nga citoplazma ne vezikula, keshtu ato degradohen , kjo kushtezon zvogelimin e lirimit te noradrenalines dhe keshtu bie tensioni arterial dhe frekuenca e zemres , fillimi i ngadalte por i gjate GUANETIDINA: bllokon lirimin e noradrenalines se deponuar, nuk shfrytezohet se jep hipotension ortostatik KOKAINA