republika parlamentarno-gabinetowa i jej mutacje (II RP pod rządami konstytucji marcowej) Flashcards
(20 cards)
system parlamentarno gabinetowy
dualistyczny system władzy wykonawczej - rząd (właściwa władza wykonawcza) i prezydent od bardzo szerokich do ograniczonych kompetencji (pl- formalne zwierzchnictwo nad armia i polityką zagraniczną, ordery, podpisywanie ustaw, mianowanie sędziów)
- trójpodział, niezawisłość sedziów
prezydent (republika parlamentarno gabinetowa)
republika weimarska - wybory powszechne
republika hiszpańska - kolegia elektorskie wraz z parlamentarzystami
republika francuska - iby parlamentarne razem
odpowiedzialnośc - kontrasygnata, odpowiadają konstytucyjnie, konieczne zapewnienie ciągłości prezydenckiej
- najwyższy reprezentant państwa, decyduje o zwoływaniu parlamentu, prawo weta, czasem dekrety z mocą ustaw, ratyfikacja umów międzynarodowych za zgodą parlamentu, powołuje premiera i na jego wniosek ministrów
rządz (republika parlamentarno gabinetowa)
w rękach ministrów, ich zakres odpowiedzialności wychodzi z zasady resortowości-każdy minister zarządza resortem
- są mianowani przez prezydenta na wniosek premiera
- ponoszą odpowiedzialność polityczną (mogą być odwołani przez parlament) konstytucyjną
- razem tworzą ciało kolegialne (rada ministrów)
rząd musi mieć poparcie większości parlamentarnej
kontrasygnata
z monarchii konstytucyjnych “król nie może działać źle więc nie może działać sam”
obowiązek podpisania decyzji prezydenta przez odpowiedniego prezydenta, odpowiedzialnośc przejmuje minister
fr - prezydent odpowiada za zdrade stanu (tylko) i niemcy wsm też
system kanclerski mutacja system austrii
szefem rządu jest kanclerz - na jego wniosek prezydent powołuje rząd
kanclerz ma praktycznie całą władzę wykonawczą, ale ponosi pełną odpowiedzialnośc przed parlamentem
- nie może odwołać jednego poszczególnego ministra, lecz cały rząd z kanclerzem
jeśli rząd chce odwołac kanclerza musi powołać kolejnego w jego miejsce wraz z nowym rządem
konstytucja marcowa
respektuje trójpodział,
sejm i senta mają przewagę nad władzą wykonawczą
skład sejmu konstytucja marcowa
444 posłów
czynne-21 bierne-25 na 5 lat
- powszechność - równosc - bezpośredniość - proporcjonalność (ilość mandatów dla partii od głosów) czyli dany okręg może wyznaczyć x posłów
nie może rozwiązać się własną uchwałą
tryb ustawodawczy
konstytucja marcpwa
inicjatywa -> sejm irząd, sejm uchwala ustawę, senat przyjmuje poprawki a sjem może je odrzucić większością 11/20
zgromadzenie narodowe - sejm i senat razem
prezydent - rozporządzenia z mocą ustawy
senat sklad
konstytucja marcowa
111 senatorów na 5 lat
czynne-30 wyborcze-40
powszechne - równe - bezpośrednie - stosunkowe - głosowanie tajne
prezydent
konstytucja marcowa
nie jest szefem rządu, słabszy podmiot w ramach dualistycznje egzekutywy
władzą wykonawczą jest rząd z premierem
po noweli - wzrost kompetencji ds. stanowienia prawa oraz przewagi nad sejmem
zasady wybory prezydenta (chyba konstytucja marcowa)
- 7 lat, wybiera sejm i senat jako zgromadzenie narodowe, które powoływał prezydent w ostatnim kwartale swojego urzędowania, przewodniczący - marszałek sejmu a zastępcą marszałek senatu, potrzebne jest quorum - połowa ustawowej liczby członków zgromadzenia
kandydat-> przynajmniej poparcie 50 członków ZN (max 11 kandydatów bo 444 posłow i 111 senatorów) musi mieć min 21 lat
głosowanie-> tajne, większość bezwzględna czyli 50% +1, jeśli nie ma takiej większości to aż do skutku, na kolejnych wyborach odpadał ten, który miał najmniej głosów
przysięga miała charakter chrześcijański
kompetemncje prezydenta w konstytucji marcowej
wobec sejmu - zwoływał, otwierał, odraczał i zamykał sejm i senat, podpisywał ustawy i zarządzał ich publikację (nie ma weta)
wobec rządu - powoływał prezesa RM i na jego wniosek ministrów, wydawał rozporządzenia wykonawcze
wobec sądu - mianował sedziów, wykonywał prawo łaski (darowanie, złagodzenie kary oraz darowanie skutków skazania karno-skarbowego)
polityka zagraniczna - reprezentował państwo na zewnątrz, zawierał (ratyfikował) umowy z innymi państwami (wazniejsze za zgodą sejmu), wypowiadał wojnę i zawierał pokój za uprzednią zgoda sejmu, przyjmował ambasadorów państwa obcych i wysyłał abasadorów do innych państw
armia - formalnie był zwierzchnikiem sił zbrojnych, na wniosek rządu obsadzał wyższe stanowiska wojskowe
kontrasygnata
konstytucja marcowa
w celu zdjęcia odpowiedzialności, koncepcja wywodzi się z monarchii - w której osoba monarchy była nietykalna, czyli nieodpowiedzialna, każdy akt rządowy prezydenta RP wymaga dla swej ważności podpisa prezesa rady ministrów i właściwego ministra, którzy przez podpisanie aktu biorą zań odpowiedzialność
odpowiedzialność konstytucyjna prezydenta
konstytucja marcowa
odpowiedzialny przed trybunałem stanu, odpowidał za: przestępstwa karne i delikty konstytucyjne (czyli naruszenie konstytucji w zakresie i toku wykonywania kompetencji)
rząd w konstytucji marcowej
formalnie - silnie uzależniony od parlamentu przez mechanizmy odpowiedzialności
silnie powiązany z większością parlamentarną z uwagi na przyjęcie systemu parlamentarno-gabinetowego
- premiera powołuje prezydent
- rząd musi mieć poparcie parlamentu - system parlamentarno-gabinetowy
- prezes rady ministrów (premier) - kierował pracami rządu i reprezentował go w stosunkach zewnętrznych
odpowiedzialność ministrów (km chyba)
odpowiedzialnośc polityczna parlamentarna
- minister (indywidualna) lub
- cały rząd (solidarna)
na rządanie sejmu przyjęte w formir uchwały o udzieleniu votum nieufności składał dymisję. uchwała - zwykła większość
- konstytucyjna
przed trybunałem stanu - za umyślne i nieumyslne działanie lub zaniechanie, które naruszyło przepisy konstytucji lub innej ustawy, także za podwładnych i prezydenta (kontrasygnata) oraz za przestępstwa karne związane ze sprawowaniem
według konstytucji znów indywidualna lub solidarna
w stan oskarżenia uchwała sejmu - kwalifikowana większość 3/5 głosów przy quorum 1/2 ustawowej liczby posłów
administracja terenowa (km chyba)
dzieli się na
- zespoloną (ogólną) - oznacza skumulowanie w jednuym pionie organizacyjnym kilku agent kilku (niekiedy nawet większości) działów resortowych. ma łagodzić skutki zasady resortowości na poziomie lokalnym i pozwalać lepiej koordynować działalnośc administracyjną. na jej potrzeby tworzy się podstawowy podział administracyjny państwa
- niezespoloną (szczególną) - polegała na tworzeniu wyodrębnionych i oddzielonych pionów administracji podległych poszczególnym ministrom resortowym. oznacza to, że specjalizują się one wyłącznie w określonym dziale administracji. na jej potrzeby tworzy się osobne, odrębne od podstawowego podziały administracyje państwa
wojewoda z ust o ujednoliceniu 1928
wojewoda - rada w
starosta wg ustawy z 1928
reprezentant rządu i kierownik adm. ogolnej w powiecie
sposób powoływania - powoływał go minister spraw wewnętrznych
podległość i odpowiedzialność - podlegał osobowo i służbowo wojewodzie
kompetencje - analogicznie jak wojewoda - reprezentant rządu i kierownik adm. zespolonej tylko, że w powiecie
duże kompetencje w zakresie zapewnienia porządku publicznego (policji)
duża rola w działalności samorządu terytorialnego - nadzór na s w gminach i miastach, kierowanie radą powiatową
i wydziałem powiatowym
cechy polityki wobec wymiaru sprawidliwości charakterystyczne dla rządów sanacji (po 1926)
wymuszane zmiany personalne na najwyższym szczeblu - sąd najwyższy
wzrost roli nadzoru administracyjnego nad sądami
zachęty do zaangażowania politycznego sędziów po stronie sanacyjnej
naruszanie zasad nieprzenoszalności i nieusuwalności sędziów pod pretekstem nowego prawa o ustroju sądów powszechnych
presja na sędziów w sprawach politycznych
