państwa autorytarne i totalitarne w XX w (III Rzesza) Flashcards
wodzowski model jednolitej władzy państwowej
odrzucenie nadrzędności konstytucji
odrzucenie trójpodziału władzy
uprzywilejowanie władzy wykonawczo-administracyjnej, zarządzanej przez przywódcę - idea wodzowska
niechęć do niezależności sądów i niezawisłości sędziów
niechęć do republikańskiego modelu demokracji
odrzucenie liberalnych parlamentów, parlamentaryzmów, mechanizmów funkcjonowania partii politycznych i wyborów
formalna niechęć do liberalnego pojmowania partii politycznych, jednocześnie silne zespolenie partii władzy, postrzeganej jako powszechną z aparatem administracyjnym państwa
represje względem opozycji lub “wrogich” grup społecznych
antyindywidualizm i antyliberalizm
sprzeciw wobec klasycznych wartości państwa liberalnego, szczególnie priorytetowego traktowania praw i wolności obywatelskich, swob,od rynkowych i idei rządów prawa
solidaryzm
solidaryzm
odrzucenie wolnego rynku opartego na konkurencji i koncentracji na indywidualnych zyskach
ocgrona pracy, rozwo,j ubezpieczeń społeznych
korporacjonizm
konsekwencja solidaryzmu, związane z odrzuceniem indywidualizmu i indywidualistycznego kapitalizmu wolnokonkurencyjnego
życie gospodarcze i społeczne miało być zorganizowane w korporacje (przymusowe organizacje, działające na rzecz dobra danej grupy społecznej i całego społeczeństwa)
idea obecna w nauczaniu społecznym kościoła katolickiego
elitaryzm
powiązanie praw politycznych i pewnych przywilejów obywatela z jego “zasługami” dla państwa
militaryzm
przekonanie o kluczoeym znaczeniu armii nie tylko dla obrony kraju, ale też kształtowania wychowania obywatelskiego, postaw społecznych, wartości wspólnotowych itp
silna rola symboliczna armii w życiu społecznym i politycznym
idea monopartii
odrzucenie koncepcji prowadzenia działalności politycznej przez realizujące różnorodne ideologie i koncepcje polityczne oraz partykularne interesy partie polityczne
przekonanie, że skoro interes narodowy jeest jeden to powinna sitnieć tylko jedna partia realizująca ten wspólny narodowy program
historycyzm
skoncentrowanie uwagi na narodzie rozumianym jako twór historyczny, przekonanie, że naród ma do zrealizowania pewną zdefiniowaną rolę dziejową, duża rola “polityki historycznej”
rozporządzenia represyjne prezydenta III Rzeszy
o zwalczaniu podziemnej działalności przeciw rządowi narodowego odrodzenia;
o powołaniu sądów specjalnych
o amnestii za czyny przestępcze popełnione w związku z rewolucją narodową
przepisy ogólne, blankietowe nieprecyzyjne, niekiedy retroaktywne, odstępowanie od wszystkiego czego uczyliśmy się o prawie karnym od przeobrażeń okresu oświecenia
ustrój - ustawa o pełnomocnictwach 23 marca 1933
ustawa o usunięciu zagrożenia narodu i państwa;
5 krótkich artykułów o charakterze blankietowym, 2 podstawowe reguły:
rząd rzeszy mógł wydawać prawa powszechnie obowiązujące;
prawa te mogły być sprzeczne z konstytucją;
ważne - pełnomocnictwa miały być ważne 4 lata do kwietnia 1937;
carl schmitt - teza o zerwaniu ciągłości państwa - pojęcie III Rzeszsy Niemieckiejc
co tam się dzieje w III Rzeszy
działania mające powiązać aparat administracyjny państwa z aparatem NSDAP;
namiestnicy - “troska o prowadzenie polityki wytyczonej przez kanclerza”
szerokie uprawnienia do rozwiązywania parlamentów krajowych; do mianowania i zwalniania urzędników krajowych i sędziów, czy prawo łaski
ustawa o przebudowie Rzeszy 30 stycznia 1834
narod niemiecki “we wszystkich wewnątrzpolitycznych granicach stopił się w nierozerwalną wewnętrzną jedność”
nadprezydenci w prusach sprowadzeni do roli namiestników - stali przedstawiciele Rzeszy w Prowincjach;
zniesienie przedstawicielstw ustawodawczych krajów i przeniesienie praw suwerennych na rzeszę;
konsekwencja zniesienia różnic między administracją Rzeszy a administracjami krajowymi;
ustawa ze stycznia 1935 - urząd namiestników stałky, utrwalenie ujednolicenia
system monopartyjny III Rzesza
nowe wybory listopad 1933 - jednolita lista krajowa NSDAP (czyli wybiera się z przedstawicieli wyłącznie z listy jednej partii, ponieważ pozostałe są nielegalne)
rozwiązanie rady Rzeszy;
2 sierpnia 1934 - śmierć hindenburga
testament polityczny - mianowanie hitlera następca;
hitler wydaje zarządzenie wykonawcze - zniesienie tytułu prezydenta (związanego na zawsze z osobą zmarłego);
19 sierpnia plebiscyt ludowy
1937 - likwidacja resztek zasad ustrojowych Republiki Weimarskiej - obowiązek składania przysięgi na wierność fuhrerowi także przez sędziów - zasada wodzostwa
kancelaria rzeszy
adolf hitler - wódz i kanclerz rzeszy (der fuhrer und reichskanzler)
pełnił jednocześnie funkcję kanclerza - szefa rządu i zlikwidowanego urzędu prezydenckiego
fuhrer posiadał sekretariat i kancelarię - szeroką obsługę biurową i prawną
rząd III Rzeszy
podlegający hitlerowi ministrowie m.in. joachim con ribbentrop - minister spraw zagranicznych rzeszy,
herman goring - minister-premier prus, minister lotnictwa rzeszy i naczelny dowódca sił powietrznych,
werner von blomberg - minister wojny rzeszy i naczelny dowó,dca sił zbrojnych, hjalmar schacht - prezydent reichsbanku i minister gospodarki rzeszy;
joseph goebbels - minister propagandy rzeeszy
heinrich himmler - minister spraw wewnętrznych rzeszy
reichstag
“najlepiej opłacalny chór świata”
nie jest ustawodawczy, forum dla ogłaszania ważnych decyzji fuhrera - typowa rola reprezentacji społecznej w tej wizji autorytarnej/totalitarnej. nie ma tu partii, odrzucamy bowiem swobodę działalności politycznej. wybory dotyczą wyłącznie członków jednej partii “ogólnonarodowej”. nie ma typu podziału władzy, parlament pozbawia się funkcji ustawodawczych i kontrolnych. ma pełnić funkcję doradczą i asystującą. władza państwowa, w tym prawodawcza, ma być skumulowana w ręku wodza i władzy wykonawczo-administracyjnej
organizacje polityczno-społeczne III Rzeszy
nationalsozialistiche deutsche arbeiterpartei (NSDAP) - narodowosocjalistyczna niemiecka partia robotnicza;
organizacje młodzieżowe (zw hitlerjugent)
NS-Frauenschaft (NSF)
kościoły też są państwowe
aparat policyjny III Rzeszy
SA
organizacja paramilitarna jako “zbrojne ramie NSDAP” w 1920 r odpowiedzialna za akty przemocy i terroru;
straciła na znaczeniu po “nocy długich noży” w 1934 na rzecz SS;
SS
powstała w 1925r “policja wewnątrzpartyjna”
główna formacja paramilitarna nazistów po 1934r\
gestapo
tajna policja utworzona przez goringa w 1933
służyła do walki z przestępstwami politycznymi, prowadziła działalność kontrwywiadowczą;
1939 - unifikacja - powstanie głównego urzędu bezpieczeństwa rzeszy - RSHA
podział administracyjny III Rzeszy
okręgi rzeszy/prowincje w prusach - namiestnicy i nadprezydenci
obwody rejencyjne - prezydenci
powiaty - landrat
miasta i gminy;
idea zespolenia funkcji namiestnika nadprezydenta z funkcją gaulaitera;
pewnna odrębność aparatu partyjnego;
liczne organy administracji specjalnej - osłabiające pozycję namiestników i prezydentów
