przywileje szlacheckie

Question 1

koszycki 1374

Answer 1

• zwolnienie z większości podatków
• urzędy dla szlachty
• król nie może zarządzić podatku bez zgody szlachty

Question 2

czerwiński 1422

Answer 2

• nietykalność majątkowa
• szlachcic odpowiada przed sądem tylko w oparciu o prawo pisane

Question 3

jedlneński 1430-33

Answer 3

• nietykalność osobista, nie można pozbawić nikogo wolności bez udowodnienia mu winy

Question 4

cerkwicko-nieszawski 1454

Answer 4

• królowi potrzebna jest aprobata sejmików szlacheckich (zebrania ogółu szlachty na danym terytorium) do zwołania pospolitego ruszenia, ustalenia podatków czy nowego prawa

Question 5

Konstytucja Nihil Novi 1505

Answer 5

wszelkie uchwały króla wymagały zgody izby poselskiej i senatu ; nic o nas bez nas (szlachta)

Question 6

akt unii polsko-litewskiej 1569

Answer 6

• wprowadzenie federacji: złożone państwo z dwóch równorzędnych części: Korony i Litwy pod nazwą Rzeczpospolita Obojga Narodów ze wspólnie obieralnym królem, wspólnym sejmem i polityką zagraniczną;
• system republikański a nie monarchia
• król jest dożywotnią głową państwa wybieraną wspólnie dla Korony i Litwy, ale szlachta może go odwołać
• wspólna moneta (o tej samej wartości), swobodny przepływ ludzi i kapitału, ludzie mogli swobodnie nabywać nieruchomości

Question 7

Artykuły Henrykowskie 1573

Answer 7

• nazwane I konstytucją Rzeczpospolitej, zawierała prawo fundamentalne, obowiązujące ogólnie
• ustawa ta nie powinna być zmieniana ani ograniczana w teorii (nieudana próba zmiany przez Jana Zamoyskiego)
• określała zasady obejmowania trony: wybierać mógł każdy szlachcic, zawsze był 1 kandydat, nie wolno było wybierać nowego króla za życia obecnego, obowiązywała wolna elekcja;
• określała zasady zwoływania sejmu: król nie może rządzić bez sejmu, co najmniej raz na 2 lata musi zwołać sejm;
• przywrócono prawo oporu - możliwość obalenia króla, jeśli nie przestrzega praw i zwyczajów;
• przesłanki tolerancji religijnej - nie można ograniczać ludzi w prawach ze względu na wyznanie
• potwierdzono przywileje szlacheckie

Question 8

Akt Konfederacji Warszawskiej 1573

Answer 8

• włączona została do artykułów henrykowskich

Question 9

Ustawa o Trybunale Koronnym 1578

Answer 9

• ograniczenie władzy królewskiej w sądownictwie, król zrzekał się uprawnień sądowych
• powstały sądy II instancji, na które wpływ miała szlachta a nie król