preventie van gezondheidsproblemen

Question 1

screeningsprogramma’s voor risicofactoren

Answer 1

1. betekenis
   - gericht op aandoeningen van kransslagader
   - vroeg detectie
   - identificeren van personen met verhoogd risico
   - doel: gezondheidsresultaten verbeteren
2. toepassing: OXCHECK study group
   - doel: identificatie van risicogedraging en meten van bloeddruk en cholesterol bij huisarts
   - interventie: advies rookstop, cholesterolarm dieet, lichaamsbeweging en medische behandeling

Question 2

resultaten van OXCHECK study group

Answer 2

1. resultaten na 1 jaar
   - lager cholesterolgehalte bij ♀
   - lagere bloeddruk bij ♂ en ♀ vgl. controlegroep
   - geen verschil qua roken en queteleindex (of BMI)
2. resultaten na 3 jaar
   - lager cholesterolgehalte, bloeddruk en queteleindex bij ♂ en ♀ vgl. controlegroep
   - geen verschil qua roken

Question 3

kritische bedenkingen bij resultaten

Answer 3

1. gezondheidswinsten
   - (op lange termijn) blijven vaak gering (= klein en beperkt) bij screeningsprogramma’s
2. specifieke interventies kunnen vaker significante resultaten opleveren
3. mogelijke barrière voor deelname: angst voor resultaat en de gevolgen

Question 4

sensibiliseringscampagne

Answer 4

1. algemeen
   - gelanceerd door de Vlaamse overheid
   - boodschap: “Screenen? Wij nemen gezondheid serieus!”
   - doel: mensen aanmoedigen kritisch te zijn bij het kiezen van screening of zelftest

Question 5

toepassing: de Vlaamse overheid

Answer 5

1. samenwerking met Centrum voor Kanker Opsporing (CvKO)
   - borstkanker
   - baarmoederhalskanker
   - dikkedarmkanker
2. uitgevoerd door: consultatiebureaus Kind en Gezin
   - 18 aangeboren aandoeningen bij kinderen van 0 tot 3 jaar
3. uitgevoerd door: de Centra voor Leerlingenbegeleiding (CLB)
   - periodieke screeningsonderzoeken bij schoolgaande kinderen en jongeren

Question 6

kwaliteit van screening

Answer 6

1. algemeen
   - screeningsonderzoek voor brede doelgroep vereist toestemming van Vlaamse minister van Volksgezondheid
   - evaluatie gebeurt volgens criteria gebaseerd op richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie
   - bij twijfels of vragen over screening, zelftests of bevolkingsonderzoek > advies inwinnen bij arts
2. toepassing
   - Joris Moonens (Agentschap Zorg en Gezondheid): kwaliteit, betrouwbaarheid en opvolging zijn cruciaal
   - Jo Vandeurzen (Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin): overheidsonderzoeken zijn getest op kwaliteit en efficiëntie

Question 7

voor- en nadelen van screening

Answer 7

1. voordelen
   - verhoogde kans op genezing
   - beperkt impact van ziekte
   - bepaalde risicofactoren tijdig opsporen kan erger voorkomen
   - resultaten kunnen een gezondere levensstijl bevorderen
2. nadelen
   - val-positief = onnodige ongerustheid, overdiagnose en overbehandeling
   - vals-negatief = valse geruststelling en mogelijk miskennen van klinisch vaststelbare symptomen
   - sommige screenings > oncomfortabel ervaren
   - sommige screenings > risico’s voor gezondheid (vb. röntgenstraling)

Question 8

injectiemodel

Answer 8

1. betekenis
   - verstrekken van informatie heeft invloed op attitudes en gedrag
   - uitz: invloed is voor iedereen anders
2. succesvol indien:
   - informatie overtuigend
   - informatie afkomstig van geschikte bronnen: deskundigen/experts, kennissen, neutrale individuen;
   - ervaringsdeskundigen: invloedrijk!!

Question 9

het gebruik van massamedia

Answer 9

1. mediacampagnes
   - populair in gebruik
   - geringe invloed op gedragsverandering
2. effectiviteit van mediacampagnes
   - mediacampagnes als onderdeel van een multimodale interventie
   - herhaalde mediacampagnes beïnvloeden attitudes en gedrag

Question 10

effectiviteit vergoten van mediacampagnes

Answer 10

1. boodschap verfijnen (het elaboration likelihood-model)
   - verfijnen van communicatie voor maximale impact op attitudes
   - combineren van cues binnen perifere cues en centrale route
   - resultaat: verhoogde effectiviteit van boodschappen
2. gebruikmaken van angst
   - fear arousal (weinig effect) + fear reduction
   - indien toch: in combinatie met eenvoudige, gemakkelijke en toegankelijke strategieën voor angstreductie!

Question 11

informatie inkaderen: framing

Answer 11

1. algemeen
   - doel: effectiviteit vergroten van mediacampagnes
   - effectiviteit is afh van doelgroep, context en gezondheidsgedrag
2. toepassing
   - meta-analyses duiden geen significante verschil in effectiviteit tussen winst- of verliesframing

Question 12

afstemmen op publiek (+ omgevingsinvloeden)

Answer 12

1. algemeen
   - doel: effectiviteit vergoten van mediacampagnes
   - effectiviteit stijgt indien afgestemd op doelpubliek: leeftijd, geslacht, gedrag, SES, mate van motivatie
2. omgevingsinvloeden (zie h6)
   - cues tot handelen
   - kosten voor gezond gedrag minimaliseren
   - kosten voor ongezond gedrag verhogen

Question 13

de drie niveaus van interventie in het Stanford Three Towns-project

Answer 13

1. voortdurend gezondheidscampagne
   - ‘vergelijkingsstad’ zonder interventie
   - verwacht effect: +/-
2. mediacampagnes van één jaar
   - fase 1: mensen alert maken, fase 2: verandering modeleren, fase 3: modelleren voortgezette verandering
   - verwacht effect: +
3. mediacampagne + interventie bij hoge risicogroep
   - media als invloed in combinatie met verspreiding van kennis door ervaringsdeskundigen
   - verwacht effect: ++

Question 14

het risico op hiv-infectie verminderen

Answer 14

1. algemeen
   - hiv + behandeling = niet meer besmettelijk
   - programma voor gezondheidsbevordering
2. expertisecentrum SENSOA
   - online informatie
   - doorverwijzing
   - video’s met uitleg
   - campagnespots
   - acties op terrein (gericht naar doelgroep)
   - acties naar professionals

Question 15

gezond werken

Answer 15

1. algemeen
   - spoort bedrijven aan om werkomgeving te creëren die zowel gezondheid als welzijn van medewerkers bevordert en beschermt
2. werkwijze
   - door kadermethodiek > helpt preventief gezondheidsbeleid te ontwikkelen
   - focus: thema’s zoals voeding, beweging, mentaal welbevinden en meer

Question 16

waarom is gezond werken belangrijk?

Answer 16

1. productiviteit: gezonde werknemers zijn productiever
2. imagoboost: gezondheidsbeleid kan bijdragen aan positief imago van de organisatie
3. diverse bronnen
   - aanzet voor en vraag naar gezondheidsbeleid kan uit alle hoeken komen: van werknemers, leveranciers, klanten tot investeerders en management

Question 17

uitdagingen in de arbeidsmarkt

Answer 17

1. werkdruk
   - doel: fysieke en mentale gezondheid van werknemers waarborgen
2. psychische vermoeidheid en vergrijzing
   - veelvoorkomende problemen = burn-out, psychische vermoeidheid;
   - vooral bij oudere werknemers
3. hoge verwachtingen
   - innovatie vraagt om energieke en creatieve medewerkers
   - gevolg: werkgevers verwachten meer, terwijl werknemer > meer waarde hechten aan werkcultuur en reputatie

Question 18

wat is gezondheidsbeleid op het werk?

Answer 18

1. effectief gezondheidsbeleid
   - divers en gericht op verschillende strategieën en niveaus binnen de organisatie
   - toepassing: gezond werken
2. gezondheidsmatrix gezond werken
   - vier strategieën
   - vier niveau’s

Question 19

4 strategieën van gezondheidsbeleid

Answer 19

1. educatie: informeer en train medewerkers om gezond gedrag te stimuleren
2. omgevingsinterventies: creëer een ondersteunende fysieke en sociale omgeving die gezond gedrag bevordert
3. beleid, afspraken en regelgeving: stel duidelijke regels en randvoorwaarden op om gezond gedrag te promoten
4. zorg en begeleiding: organiseer begeleidingstrajecten en detecteer gezondheidsproblemen vroegtijdig

Question 20

4 niveau’s van gezondheidsbeleid

Answer 20

1. werknemer: focus op individuele behoeften en wensen
2. team of afdeling: organiseer gezondheidseducatie specifiek voor teams of afdelingen
3. bedrijf of organisatie: zorg voor gezonde werkomgeving, organisatiebrede educatie en effectief leiderschap
4. omgeving buiten het bedrijf: betrek externe factoren zoals de gemeenschap en leveranciers in het gezondheidsbeleid

Question 21

gezonde school

Answer 21

1. algemeen
   - gezondheidsbeleid op school is cruciaal;
   - veel facetten: voeding, beweging, roken en nog veel meer
   - sinds 1 september 2018 > gezondheidsbeleid op school verplicht;
   - essentieel onderdeel van het beleid op leerlingenbegeleiding
2. doelgroep
   - iedereen die zich inzet voor de gezondheid van leerlingen: leraren, directieleden, zorgcoördinatoren, leerlingenbegeleiders en preventieadviseurs
   - instrumenten van Vlaams Instituut Gezond Leven > zowel geschikt voor basis- als secundair onderwijs

Question 22

waarom werken aan gezondheid op school?

Answer 22

1. invloed op levensstijl: de schoolomgeving speelt een cruciale rol in de keuzes van leerlingen
2. prestaties: gezonde leerlingen presteren over het algemeen beter
3. verantwoordelijkheid
   - scholen hebben de verantwoordelijkheid om te zorgen voor gezondheidseducatie;
   - duidelijke regelgeving en ondersteuning van leerlingen met speciale behoeften

Question 23

regelgeving en gezondheidsbeleid

Answer 23

1. regelgevingen
   - op zowel Vlaams als federaal niveau
   - omvatting: eindtermen, rookverboden, preventieve gezondheidszorg en milieuvoorschriften
2. minimaliseren van gezondheidsongelijkheden
   - door creëren van gezonde leefomgeving en streven naar gezondere levensstijl voor alle leerlingen

Question 24

bijdragen aan de gezondheidsdoelstellingen

Answer 24

1. algemeen
   - strategische plan ‘De Vlaming leeft gezonder in 2025’ (zie wco1);
   - doel: gezondere levensstijl te bevorderen, inclusief het onderwijs
   - scholen spelen een belangrijke rol in het realiseren van deze doelstellingen!
2. hoe zorg je dat je gezondheidsbeleid aanslaat?
   - spinnenwebmodel gezonde school;
   - verschillende (succes)factoren en tips

Question 25

verschillende factoren van het spinnenwebmodel

Answer 25

1. visie
2. communicatie
3. leerlingenparticipatie
4. samenwerken
5. deskundigheid
6. leiderschap
7. tijd en middelen

Question 26

verschillende factoren van het spinnenwebmodel (1-2)

Answer 26

1. visie
   - doel: zorg voor een duidelijke en gedragen visie op het gezondheidsbeleid
   - tips: integreer de visie in het schoolpedagogisch project;
   - rekening met diversiteit en brede definitie va gezondheid (fysiek, mentaal, sociaal)
2. communicatie
   - doel: maak het gezondheidsbeleid bekend binnen de schoolgemeenschap
   - tips: diverse communicatiekanalen;
   - pas de boodschap aan op de doelgroep

Question 27

verschillende factoren van het spinnenwebmodel (3-4)

Answer 27

3. leerlingenparticipatie
   - doel: betrek leerlingen actief bij de ontwikkeling van het gezondheidsbeleid
   - tips: laat leerlingen meedenken, praten, werken en beslissen;
   - ondersteun leerlingen > gemotiveerd om deel te nemen
4. samenwerking
   - doel: werk samen met interne en externe partners
   - tips: gebruik van ondersteuningsaanbod en samenwerking met andere scholen, lokale partners en ouders;
   - leer van elkaar en bouw gezamenlijk aan sterk gezondheidsbeleid

Question 28

verschillende factoren van het spinnenwebmodel (5-7)

Answer 28

5. deskundigheid
   - doel: zorg dat schoolteam zich deskundig voelt in gezondheidskwesties
   - tips: benut bestaande deskundigheid;
   - zoek naar nascholingsmogelijkheden en wissel ervaringen uit met andere scholen
6. leiderschap
   - doel: wijs een verantwoordelijke aan
   - tips: zorg voor steun en mandaat van de directie en verantwoordelijke;
   - betrek alle betrokken bij de uitvoering van het beleid
7. tijd en middelen
   - doel: zorg voor voldoende tijd en middelen
   - tips: bekijk mogelijkheden en beschikbaarheid van budget en personeel;
   - zoek naar subsidies en ondersteuningsmogelijkheden bij lokale overheden

Question 29

het gebruik van nieuwe technologie

Answer 29

1. internet, apps en E-Health
   - eenvoudig om grote aantallen mensen tegelijkertijd te contacteren;
   - vaak ingeschakeld bij gezondheidsbevordering
2. tekstberichten
   - herinneren aan noodzaak tot verandering
   - gedragsverandering registreren