gedragsverandering: mechanismen en methoden Flashcards
1
Q
preventie
A
- doel
- mensen gezond houden door hun gezondheid te ondersteunen en beschermen
- voorkomen van ziekten en vroegtijdig opsporen van gezondheidsproblemen of complicaties - aanpak
- volgens doelgroep
- volgens fase van ziekte
2
Q
collectieve preventie volgens doelgroep
A
- gezonde bevolking
- vorm preventie: universeel
- wie: gericht op hele gemeenschap of specifieke doelgroep (vb. jongeren)
- doel: gezondheid actief bevorderen en beschermen (= gezondheidsbevordering)
- vb. vaccinatieprogramma bij kinderen - bevolking met verhoogd risico
- vorm preventie: selectief
- wie: bevolkingsgroepen met verhoogd risico
- doel: voorkomen van ziekte
- vb. jaarlijkse griepprik bij 65+
3
Q
individuele preventie volgens doelgroep
A
- individu met beginnende klachten
- vorm preventie: geïndiceerd
- wie: personen met beginnende klachten
- doel: voorkomen van verergeren tot volwaardige aandoening
- vb. beweegprogramma’s voor personen met lage rugklachten - individu met een ziekte
- vorm preventie: zorggerelateerd
- wie: mensen met aandoening of ziekte
- doel: complicaties, beperkingen, lagere levenskwaliteit of sterfte voorkomen
- vb. levensstijlprogramma’s voor personen met diabetes
4
Q
preventie volgens fase van ziekte (1-2)
A
- primair
- doel: voorkomen van ziekten, ongevallen en gezondheidsproblemen
- vb. banner langs autostrades, infosessie rond tandenpoetsen bij kinderen - secundair
- doel: vroeg opsporing van ziekten en risicofactoren door screening
- vb. hielprik bij pasgeboren kinderen ter screening van ongeboren aandoeningen
5
Q
preventie volgens fase van ziekte (3-4)
A
- tertiair
- doel: voorkomen van complicaties en ziekteverergering
- vb. patiënt met hernia die rugschool volgt - quaternair
- doel: voorkomen van onnodige zorg en overmedicalisering
- taak van een goede arts of casemanager
6
Q
precede-proceed model (Green & Kreuter)
A
- algemeen
- model voor het ontwikkelen, implementeren en evalueren van volksgezondheidsprogramma’s
- precede = structuur voor ontwikkelen en plannen
- proceed = structuur voor implementeren en evalueren - toepassing
- veel gebruikt model
- maar, hoe doen we nu aan gedragsverandering?
7
Q
vijf fases van het precede-proceed model
A
- sociale diagnose
- epidemiologie, gedrags- en omgevingsanalyse
- educatie en ecologische diagnose
- interventie en overheids- en beleidsdiagnose
- implementatie
8
Q
fase 1: sociale diagnose
A
- ontwikkelaar analyseren
- gezondheidsproblemen bij een specifieke doelgroep
- bereidheid tot verandering binnen een gemeenschap
- onderzoek adhv forums, focusgroepen en vragenlijsten (nadruk op co-creatie) - toepassing: campagne rond veilig seksueel gedrag bij jongvolwassenen
- doel: inzicht in behoeften en prioriteiten
- vb. via focusgroepen met studenten en vragenlijsten
9
Q
fase 2: epidemiologie, gedrags- en omgevingsanalyse
A
- ontwikkelaars identificeren & evalueren
- prevalentie- en incidentiecijfer
- welke gedragingen stelt deze doelgroep
- omgevingsanalyse in functie van beleidsveranderingen - toepassing: campagne rond veilig seksueel gedrag bij jongvolwassenen
- doel: analyseren van gezondheidsproblemen en factoren die bijdragen aan onveilig seksueel gedrag
- vb. data toont aan dat de incidentie va soa’s zoals chlamydia is toegenomen;
- gedragsfactoren zoals inconsistent condoomgebruik en omgevingsfactoren zoals gebrek aan laagdrempelige toegang tot condooms
10
Q
fase 3: educatie en ecologische diagnose
A
- ontwikkelaars identificeren & evalueren
- prioriteren van gedragingen van doelgroep
- identificeren van determinanten gelinkt aan (on)gezond gedrag;
- predisponerend: kennis, attitudes en waarden
- bevorderend: sociale steun, toegankelijkheid en middelen
- versterkend: beloningen of strafsystemen - toepassing: campagne rond veilig seksueel gedrag bij jongvolwassenen
- vb. gedrag zoals condoomgebruik wordt als prioriteit gekozen;
- beïnvloedende factoren: gebrek aan kennis over de risico’s, sociale druk en beschikbaarheid van condooms;
- interventies = kennis vergroten en sociale steun voor veilig gedrag te versterken
11
Q
fase 4: interventie & overheids- en beleidsdiagnose
A
- ontwikkelaars ontwikkelen & onderzoeken
- ontwikkelen van campagne adhv bewezen gedragsveranderingstechnieken
- afstemming van interventie op beleidsregels en omgevingsvoorwaarden
- analyseren van beleid, infrastructuur, financiering en organisatorische steun
- vraag: welke externe factoren kunnen het programma ondersteunen of belemmeren? - toepassing: campagne rond veilig seksueel gedrag bij jongvolwassenen
- vb. samenwerking met universiteiten en gezondheidsorganisaties om campagne te laten aansluiten bij bestaande richtlijnen en gratis condooms beschikbaar te stellen
12
Q
fase 5: implementatie
A
- ontwikkelaars implementeren
- uitvoeren van de campagne of interventie - toepassing: campagne rond veilig seksueel gedrag bij jongvolwassenen
- doel: lanceren van de interventie
- vb. activiteiten: workshops over communiceren over veilige seks, promotievideo’s met influencers;
- middelen: gratis condooms, informatieve folders en een mobiele app die tips en herinneringen biedt voor veilige seks
13
Q
taxonomie gedragsveranderingstechnieken
A
- algemeen
- bij ontwikkelen van een campagne of interventie = oog op ‘effectiviteit’
- belang van nauwkeurige toepassing van technieken
- opvolgen van richtlijnen/parameters in functie van ontwikkelen en implementeren - elementen
- motiveren tot verandering
- gedrag veranderen
- de juiste toepassing
14
Q
motiveren tot verandering
A
- informatieverstrekking
- eenvoudige methode (= psycho-educatie)
- bewustwording van voordelen indien aanpassen van hun gedrag - effect = eerder beperkt vanwege diverse factoren:
- gedragsverandering is complex
- culturele en sociale invloeden hebben een grote invloed
- informatie sluit niet aan bij eerdere inzichten van een individu
15
Q
strategieën voor effectieve informatievoorziening (1-3)
A
- resultaatsverwachtingen = door roken sterven mensen gemiddeld 8 jaar eerder dan gemiddeld
- benadruk de persoonlijke relevantie = als je met roken zou stoppen, zou je 6 jaar aan je levensduur kunnen toevoegen
- positieve attitude aanmoedigen = het leven is goed en de moeite waard
