gevolgen van ziek zijn Flashcards
1
Q
formele zorg
A
- betekenis
- betaalde, professionele zorgverleners
- toekomstverwachting: vermindering van formele zorg ten gunste van onbetaalde mantelzorg & vrijwilligerswerk - kenmerken:
- professioneel opgeleid
- contracturen
- duidelijke rolomschrijving
- vaste financiële vergoeding
2
Q
mantelzorg
A
- betekenis
- onbetaalde zorg door familie, vrienden - kenmerken
- meestal geen professionele opleiding
- geen contracturen
- onbegrensde rolomschrijving
- geen vaste financiële vergoeding: mogelijk wel lage waarderingsvergoeding - beleidsontwikkeling
- ondersteuning door gemeenten (scholing, ontmoetingen)
- wetgeving voor waarderingsvergoeding
- erkenning als partner in zorg
- behoefte aan ondersteuning voor mantelzorgers zelf (respijtzorg, bijscholing)
3
Q
zorgtaken mantelzorg
A
- zorgtaken
- praktische hulp (93%): koken, wassen, boodschappen
- emotionele ondersteuning (87%)
- medische coördinatie (85%): afspraken regelen
- administratief/financieel beheer (83%)
- persoonlijke zorg (71%): aankleden, wassen, eten, toiletbezoek
- mobiliteitshulp (57%): in/uit bed stappen, door het huis bewegen - positieve effecten van training mantelzorgers
- verminderde belasting voor zorgvelener
- verminderde bezorgdheid en depressie
- verbeterde kwaliteit van leven voor zowel zorgverlener als patiënt
4
Q
Vlaamse prevalentiecijfers
A
- mantelzorg in cijfers
- belangrijk aspect van de zorgsector (zowel volwassenen als jongeren)
- één op vijf jongeren mantelzorger
- Het Vlaams Expertisepunt Mantelzorg ontwikkelde ‘factsheet’ - mantelzorg onder jongeren
- helpen bij huishoudelijke taken, zorgen voor familieleden met chronische ziekten, beperkingen of psychische problemen
- veel meer tijd en energie in zorg dat leeftijdsgenoten
5
Q
demografische eigenschappen van mantelzorgers
A
- onderzoek in zes EU-landen
- driekwart vrouw en gemiddelde leeftijd 55 jaar
- nationaal onderzoek: mantelzorgers vooral tussen 45 en 65 jaar
- minstens 50 uur zorg per week - sandwichgeneratie?
- zorgen voor jongvolwassen kinderen (vaak studenten) en tegelijkertijd een van hun ouders
- zelf problemen met de gezondheid
6
Q
gendergerelateerde verwachtingen
A
- vrouwen
- hogere levensverwachting
- maatschappelijke verwachting: zorg als ‘natuurlijke’ rol
- onbetaalde zorg als gezinsgerichte taak
- oververtegenwoordiging in zorgstatistieken
- rolconflicten en verhoogde stress bij overschrijding van eigen norm - mannen
- meer carrièregericht
- minder betrokken bij emotionele en verzorgende taken
- traditionele beeld van kostwinner
- lagere betrokkenheid in zorgrollen, ondanks verschuiving in rolpatronen
7
Q
cultuur en verwachtingen ten aanzien van verzorgenden
A
- collectivistisch
- sterke familiewaarden en plichtsbesef
- respect en zorg voor ouderen - individualistisch
- minder nadruk op familiale verantwoordelijkheid
- verzorging meer als individuele keuze
8
Q
de kwestie van zorgbereidheid
A
- motivatie
- intrinsiek: persoonlijke overtuiging, verzorgend karakter
- extrinsiek: verwachting van derden, financiële compensatie - bevindingen uit onderzoek
- dochters en schoondochters: meer extrinsieke motivatie
- echtgenotes: meer intrinsieke motivatie
- etnische minderheden: familialisme en plichtsbesef
- hypothetische zorgbereidheid: mannen hoger, maar met onderschatte belasting
- positieve effecten van zorg: empathie, vertrouwen, prosociaal gedrag
- genetische factoren: mogelijke invloed van oxytocineniveaus
9
Q
ouders als verzorgenden
A
- algemeen
- belang van steun van externe sociale relaties en professionele zorgverleners
- in China: zorg voor oudere familieleden vanzelfsprekend
- niet-Aziatische culturen: wonen volwassen kinderen (vaker) apart van hun ouders - balans vinden
- beslissingen nemen en kinderen betrekken bij ziektemangement
- emotionele taken: steunen van kind, omgaan met reacties van anderen
- fysieke taken: begeleiden naar artsen, regelen van oppas
- informatietaken: onderwijs volgen, leren over de ziekte
10
Q
ouders als verzorgenden: stress en coping
A
- algemeen
- onderzoek: ouders van zieke kinderen hebben geen significant andere copingmechanismen dan ouders van gezonde kinderen;
- hoewel ze meer verdriet en depressie ervaren (stemmingen) - stemmingsproblemen
- moeders scoren hoger dan vaders
- vaders = minder bereid zijn te praten over ziekte en vaker probleemoplossende coping
11
Q
echtgenoten als verzorgenden
A
- samenleven en zorg
- bieden vaak meer zorguren (overdag en ‘s nachts) omdat ze samenwonen met zorgbehoevende > grote belasting
- ondersteuning in de relatie is meestal wederkerig, onderzoek: voornamelijk focus op de zorg die de patiënt ontvangt - toepassing
- bij gezondheidsproblemen op middelbare leeftijd, zoals beroertes of Parkinson > partner hoofdverzorger (+ zelf gezondheidsproblemen)
- genderkloof in levensverwachting boven de 65 jaar verkleint > meer mannen zorgrollen
12
Q
kinderen als verzorgenden
A
- algemeen
- kinderen en jongeren (onder de 18 jaar) en kinderen van middelbare leeftijd
- ongebruikelijke taken zoals helpen met eten, aankleden en toiletgang (niet typerend voor kind-ouder relatie)
- 1 op 6 jonge mantelzorgers
- impact: afleiding op school en sociale belemmeringen - verdieping
- onderwijsuitdagingen: combinatie van zorgtaken met school is zwaar
- gebrek aan ondersteuning: vragen zelden om hulp of ondersteuning
- dubbele belastingen: combinatie studie en sociale leven
13
Q
kinderen als verzorgenden: nood aan mantelzorgstatuut
A
- duidelijkheid en structuur: waardoor mantelzorgers niet steeds opnieuw hun situatie hoeven uit te leggen
- flexibiliteit in studieplanning: taken verschuiven en examens spreiden
- vergelijking met andere statuten: net zoals er statuten zijn voor topsporters of werkende studenten > specifieke aanpassingen en ondersteuning
14
Q
schadelijke sociale interacties ten aanzien van zorgontvanger
A
- ongevoeligheid
- afstandelijk of terugtrekkend gedrag
- verwijten of muggenziften
- geforceerd optimisme
15
Q
voordelen van steun ten opzichte van sociaal isolement
A
- meer therapietrouw en zelfzorg
- betere emotionele aanpassing van verzorgers na stressvolle gebeurtenis zoals het overlijden van een partner
- verbeterde echtelijke relaties
- verminderde belasting & sociaal isolement
- betere emotionele aanpassing en coping met stressvolle gebeurtenissen
- beter lichamelijk functioneren
- verminderde mortaliteit of toegenomen levensverwachting
16
Q
similes
A
- doel
- steunt, adviseert, informeert en vertegenwoordigt familieleden en naasten in Vlaanderen en Brussel van mensen met psychische kwetsbaarheid - hoe en wat?
- focus: zorg, zelfzorg en netwerking
- verhogen van draagkracht en ondersteunen van herstelproces
- stem geven: getuigen over uitdagingen
- mogelijkheden: warme babbel, getuigenissen, lotgenotencontact en activiteiten
17
Q
de druglijn
A
- doel
- informatie en tips voor kinderen van gebruikende ouders
- doelgroep: kinderen van ouders met een afhankelijkheidsproblematiek (KOAP) - hoe en wat?
- advies
- online zelfzorg
- zelfzorgprogramma’s
- contactopties via telefoon, chat of mail
18
Q
ZoJong!
A
- doel
- kwaliteit van leven verhogen voor jonge mantelzorgers via (h)erkenning, ondersteuning en begeleiding
- doelgroep: jonge mantelzorger (-25 jaar) die zorgt voor iemand in zijn omgeving met (één of meerder uit de lijst): chronische of langdurige ziekte, beperking, mentale problemen of verslaving - hoe en wat?
- zelfzorg, lotgenotencontact, tips en tricks
- luisterend oor
- zoekertje-zoek: overzicht alle organisaties die kunnen helpen
19
Q
familieplatform
A
- doel
- psychisch welzijn en gezondheid van naasten te verhogen op belangrijke levensdomeinen zoals wonen, werk, justitie, sociaal leven, vrije tijd en onderwijs
- doelgroep: volwassenen én kinderen - hoe en wat?
- samenwerking met familieorganisaties, families, overheid, zorgverstrekkers en zorgorganisaties
- publicaties, vormingen en opleidingen
- trajectbegeleiders voor langdurige ondersteuning
20
Q
KOPP/KOV
A
- doel
- kinderen van ouders met psychische problemen (KOPP) en kinderen van ouders met verslavingsproblemen (KOV) ondersteunen - hoe en wat?
- e-mailservice: contacteer een deskundige voor advies
- online groepscursussen
- informatie voor jongeren
21
Q
kindreflex
A
- doel
- professionals bewust maken en stimuleren om ook de familiecontext (kinderen en ouderschap) actief mee te nemen in het gesprek
- doelgroep: hulpverleners die in contact met kinderen/ouders komen;
- ziekenhuizen, CAW’s, justitieassistenten, en de geestelijke gezondheidszorg - hoe en wat?
- ouders krijgen ruimte: kans om vrij te praten over hun kinderen en bezorgdheden
- ondersteuning
- detectie van verontrustende situaties
22
Q
draaglast en draagkracht van mantelzorgers
A
- algemeen
- draaglast = de lasten en stress die voortkomen uit de zorgsituatie (fysiek, emotioneel en mentaal)
- draagkracht = energie en kracht om de zorgsituatie te dragen en ermee om te gaan (fysieke gezondheid, emotionele veerkracht en sociale ondersteuning) - impact van onbalans tussen draagkracht en draaglast
- draaglast > draagkracht
- gevolg: lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, verhoogde bloeddruk
- psychische klachten: vergeetachtigheid, concentratieproblemen, slaapproblemen
- gedragsmatige veranderingen: agressie en verwaarloosd uiterlijk
23
Q
Caregiver Strain Index (CSI)
A
- betekenis
- wetenschappelijk gevalideerde vragenlijst die snel en makkelijk te gebruiken is
- 13 ja/nee vragen > inzicht krijgen in je mate van overbelasting - resultaten
- score rood of oranje? = belangrijk om stappen te ondernemen
- draagkracht te verhogen of draaglast te verlagen (door zelfzorg, zoals beweging en ontspanning of hulp van anderen)
24
Q
noden en behoeften van mantelzorgers (als psychologisch consulent)
A
- algemeen
- iedereen kan een overleg starten
- voorbereiding: samenspraak-fiche > verwachtingen en ervaringen bespreken
- concrete afspraken en betere zorg - kenmerken van een goed gesprek
- LSD: luisteren, samenvatten en doorvragen
- vermijd OMA: oordelen, meningen en aannamen
- vraag altijd na, vul niet in (NIVEA)
- wees open, eerlijk en nieuwsgierig
25
Q
tips voor een goede basishouding
A
- algemeen
- hulpmiddelen: fiche ‘samenspraak’ en online keuzewijzer van mantelzorgnetwerk - basishouding
- toon interesse en vraag regelmatig hoe het met de mantelzorger gaat
- wees benaderbaar en bespreekbaar over verbeterpunten
- wijs één contactpersoon aan voor duidelijkheid
- blijf regelmatig afstemmen over situatie en verwachtingen
