omgaan met stress Flashcards
1
Q
herstel: energiegevers
A
- mentale rust
- het opladen van jouw batterij door terug meer zaken te doen die aansluiten bij wat voor jou belangrijk is
- zaken die je tof vindt
- het is niet erg dat je hier (fysiek) moe van wordt - fysieke rust
- het vinden van fysieke rust en kunnen ervaren dat jouw lichaam ontspant
2
Q
coping
A
- definitie
- alles wat iemand doet om de invloed van feitelijke of subjectieve ervaren stressoren te verminderen
- dynamisch, aangeleerd en doelbewust proces - stressor veranderen/anders interpreteren > minder bedreigend
- verandering emoties
- verandering gedrag
- verandering gedachten
- verandering stressor/gebeurtenis
3
Q
vijf belangrijke functies voor coping
A
- effect van schadelijke externe omstandigheden verminderen
- tolereren van of zich aanpassen aan negatieve gebeurtenissen
- behouden van een positief zelfbeeld
- behouden van emotioneel evenwicht en verminderen van emotionele stress
- behouden van een bevredigende relatie met de omgeving en met anderen
4
Q
probleemgerichte en emotiegerichte coping
A
- probleemgerichte coping
- focus: eisen van stressor verminderen
- of mogelijkheden om met stressor om te gaan vergroten (actieplan, prioriteiten stellen, opzoeken informatie)
- vb. info opzoeken borstpijn - emotiegerichte coping
- focus: omgaan met gedachten en emoties die de stressor oproept (positieve herbeoordeling, acceptatie, emoties uiten)
- vb. vrienden opzoeken na slecht nieuws
5
Q
aanpakgerichte coping en vermijding
A
- actief / aanpakgerichte coping
- focus: omgaan met bron van stress en problemen aanpakken (info opzoeken, actieve cognitieve of gedragsmatige pogingen doen om met stressor om te gaan)
- vb. mindfulness oefeningen doen voor jobinterview - passief / vermijdende coping
- focus: vermijden of minimaliseren van de dreiging van de stressor (afleiding zoeken, vermijden van de situatie of emoties, middelengebruik)
- vb. drinken om liefdesverdriet niet te voelen, uitstelgedrag
6
Q
coping bij kinderen
A
- controlecoping
- primaire: werkt op stressor of emoties opgeroepen door probleem- of emotiegerichte coping
- secundaire: pogingen tot aanpassing aan de stressor zoals afleiding, cognitieve hersenstructurering of acceptatie, en terugtrekkingscoping: - terugtrekkingscoping
- pogingen om terug te trekken van stressor of emoties die ontstaan, door gebruik van ontkenning, vermijding of wensdenken
7
Q
copingstijlen & - strategieën
A
- betekenis
- vormen van coping die mensen zich eigen maken in moeilijke situaties
- invloed bio-psycho-sociaal
- aangeleerd (voorgaande successen en mislukkingen)
- meerder tegelijk toepassen mogelijk (vb. chronische ziekte: acceptatie & informatie opzoeken over verhogen levenskwaliteit) - adaptief of maladaptief
- verschil korte en lange termijn
- oog voor functie coping & subjectieve beoordeling ‘succes’
- contextafhankelijk
- geen ‘one size fits all’ = nood aan situatiespecifieke copingstrategieën
8
Q
wat is adaptieve coping?
A
- algemeen
- probleemgerichte benadering of aandachtgerichte coping leidt tot aanpassing
- gedachten richten op aspecten van situatie en plannen hoe omgaan met elk aspect = vb. van cognitief probleemgerichte copingstrategie - toepassing
- vb. zoeken van nuttige informatie = gedragsmatige probleemgerichte copingstrategie
9
Q
flexibiliteit van coping
A
- situatiespecifieke copingstrategieën
- contextafhankelijk + meestal verschillende vormen van coping tegelijkertijd
- toepassing: sommige strategieën werken beter in bepaalde situaties dan anderen
10
Q
toepassing coping ‘cognitieve herbeoordeling’
A
- emotieregulatie techniek
- uit onderzoek bij vrouwen met hoog stressniveau = hoge cognitieve herbeoordelingsvaardigheid > minder depressieve symptomen - positieve herbeoordeling > positieve coping respons
- vb. vechtlust bij diagnose kanker >< hulpeloosheid (“vastbesloten om deze ziekte te overwinnen”)
- minder vermijdende coping
- meer actieve/probleemgerichte coping
- betere aanpassing kanker diagnose
- kritiek: extra verantwoordelijkheidsgevoel patiënten
11
Q
Broaden & build-model
A
- algemeen
- start: positieve herbeoordeling (gedachten)
- positieve emoties (gevoel)
- positieve coping respons (gedrag) - hoe gaat het in zijn werk?
- cognitieve herbeoordeling = ‘helpende’ gedachten, ‘helpend’ gevoel, … > gevolg
12
Q
ABC-model
A
- algemeen
- cognitieve gedragstherapie
- tool voor persoonlijke groei en bevorderen van welzijn! - betekenis
- A = antecedent of Activating Event (objectieve gebeurtenis)
- B = Beliefs (overtuigingen, interpretaties en gedachten)
- C = Consequences (onze gedragingen en emoties)
13
Q
subjectief ervaren controle
A
- algemeen
- interne locus of control vs. externe locus of control
- persoonlijke controle of meesterschap > werkt beschermend
- verhogen van interne controle? - interne locus of control
- schrijven successen toe aan eigen inspanningen en mislukkingen aan hun eigen luidheid
- meer probleemgerichte coping toepassen - externe locus of control
- leven wordt beheerst door externe krachten of toevallige omstandigheden
14
Q
risico: te hoge interne locus of control
A
- algemeen
- gevolg: onrealistisch optimisme (wco1) > mislukte probleemgerichte coping > depressie en hulpeloosheid
- beter: realiteit accepteren (emotiegericht) - toepassing
- moeilijk evenwicht
- opstellen realistische doelen > verhoogt gevoel van controle, hoop en welzijn
- ervaringen van controle kunnen verander worden door interventies (zie filtertool voor gedragsveranderingstechnieken)
15
Q
verschillende types controle (1-3)
A
- gedrag
- gedragingen die de negatieve invloed doen dalen (vb. ademhalingstechniek vooraleer naar tandarts) - cognitief
- gedachteprocessen of strategieën (vb. afleiden van pijn door prettige beleving op te roepen) - beslissing
- keuze uit ≠ opties (vb. plaatselijke verdoving in plaats van volledige verdoving)
16
Q
verschillende types controle (4-5)
A
- informatie
- informatie opzoeken over stressor ter voorbereiding (vb. info opzoeken over annulatieverzekering gezien chronische ziekte met opstoten) - retrospectief
- zoeken naar betekenis nadat gebeurtenis plaatsvond (vb. geboortedefect toeschrijven aan gebrekkig gen)
17
Q
stress en sociale steun
A
- algemeen
- verschillende typen en functies steun
- werkelijk of subjectief ervaren steun - toepassing
- eenzaamheid (subjectief) ≠ sociale isolatie (objectief)
- eenzaamheid = afh van de beoordeling sociale steun
- sociale isolatie > risicofactor slechter welbevinden (zie geluksdriehoek)
18
Q
invloed sociale steun op gezondheid
A
- algemeen
- kwaliteit > kwantiteit
- hulpbron zoals sociale steun (ervaring stress verschilt tussen mensen die veel steun krijgen vs. weinig steun)
- buffer tegen stress - bufferingseffect (indirect)
- beschermt tegen negatieve en hevige stress
- betere primaire en secundaire beoordeling (cognitief)
- betere coping (proactieve coping)
19
Q
direct effect op gezondheid
A
- algemeen
- verband met mortaliteit ten aanzien van hart- en vaatziekten, kanker, herseninfarct
- 50% lager mortaliteitsrisico
- ziekte verergert bij weinig steun
- bevorderen zelfeffectiviteitsovertuiging
20
Q
het aanleren van strategieën voor stressmanagement
A
- doel
- stressreacties significant verminderen en welzijn bevorderen
- overtuigend bewijs: ingrijpen op verscheidende biologische processen (gevoelig voor stress)
- subjectief ervaren stress verminderen
- concentratie stresshormoon ‘cortisol’ verlagen - stressmanagement op het niveau van organisaties
- groeiende druk op werkgevers = aanrijken vaardigheden voor effectief stressmanagement
- overheid: veiligheidsnormen (emotionele en lichamelijke welzijn beschermen)
- werkstress > training in stressmanagement
21
Q
stresstheorie (kort overzicht)
A
- algemeen
- stemming wordt bepaald door cognitieve reacties op gebeurtenissen
- gevolg van ‘foutieve’ of ‘irrationele’ gedachten
- cognitieve schema’s = invloed op onze bewuste cognities, bepalend voor emoties, gedrag > samenhangend geheel kennis - gedachten die leiden tot negatieve emoties
- catastrofaal denken: gebeurtenis als volledig negatief beschouwen (en/of mogelijk rampzalig)
- overmatige generalisering: algemene conclusie op basis van één enkel incident
- arbitraire inferentie: conclusie zonder voldoende bewijs
22
Q
ontspanningstechnieken: progressieve relaxatie
A
- ontspanningstechnieken
- ademhalingsoefeningen
- visualisatie
- spierontspanningsoefeningen, … - progressieve relaxatie (Jacobson)
- spieren of spiergroepen beurtelings ontspannen en vervolgens ontspannen - stappenplan:
- ga in gemakkelijke houding zitten/liggen
- breng aandacht naar spier/spiergroep
- opspannen spier/spiergroep
- ontspannen spier/spiergroep
- ga zo hele lichaam af per spier/spiergroep
23
Q
cognitieve interventies
A
- veranderen van cognities
- belang herhaling
- twee veelvoorkomende strategieën: geruststellende gedachten + positieve zelfspraak (affirmaties) - cognitieve herstructurering
- vb. socratische dialoog (wco2)
24
Q
gedragsmatige interventies: mindfulness
A
- definitie
- bewust leven met aandacht voor
het huidige moment, zonder het
moment te beoordelen, af te wijzen of
eraan te hechten
- surfen op emoties
- toepassing: online apps zoals ‘calm’ - prof. Laureys (neuroloog):
- meditatiemomenten > betere mentale en fysieke gezondheid, minder stress en angst
- scherpere/creatievere geest, beter slapen, lagere bloeddruk, sterker immuunsysteem en gezonder ouder worden
25
Q
gedragsmatige interventies: ACT
A
- betekenis
- ACT = Acceptance & Commitment Therapy
- gebruik verschillende technieken: mindfulness en acceptatie + toewijding en gedragsveranderingsprocessen
- doel: psychologische flexibiliteit verbeteren - zes kersprocessen
- acceptatie
- cognitieve defusie
- zelf als context
- contact met huidige moment
- waarden
- toegewijde actie
26
Q
voorbeeldoefening ACT
A
- emotiesomweg ‘monsters op de weg’
- waarden ontdekken (zinvol werk, diploma halen)
- monsters: wat staat in de weg van mijn waarden? (faalangst, paniekaanval) - doel
- leren omgaan met interne en externe monsters
- concreet actieplan opstellen en uitvoeren
