gedragsverslaving Flashcards
1
Q
gedragsverslaving
A
- persistent gedrag
- positieve kortetermijneffecten, maar negatieve langetermijneffecten
- zonder consumptie van middelen: gamen, sociale media, gokken en seks - kenmerken
- niet kunnen weerstaan aan een impuls, drive of verleiding om bepaalde handeling te stellen die schadelijk is
- in grote mate vergelijkbaar met middelenverslavingen
2
Q
positieve effecten van gamen
A
- effecten
- zelfvertrouwen, identiteit, creativiteit
- Engelse talenknobbel
- sociaal contact
- probleemoplossend denken, samenwerken, groeimindset - effecten op hersenprocessen:
- bepaalden soorten aandacht
- inhibitie
- ruimtelijk inzicht
3
Q
negatieve effecten van gamen
A
- fysieke klachten
- minder goede conditie
- schouder- nek- of rugpijn
- pijn aan de pols of vingers
- hoofdpijn
- oogklachten
- slaapproblemen - problematisch gamegedrag
- wanneer is gamen riskant? > ‘Videogame Addiction Test’
4
Q
problematisch gamegedrag
A
- controleverlies gamegedrag: disbalans gamen en andere activiteiten
- negatieve invloeden op verschillende levensdomeinen: (huis)werk, persoonlijke hygiëne, sociaal contact, gezondheidsproblemen en toename psychische klachten
- gedurende een langere periode - mythes over gamen
- van gamen word je asociaal
- van gamen word je agressief
- jongens zijn betere gamers dan meisjes
5
Q
cijfers gamen in Vlaanderen
A
- Volwassenen 18-64j, 2023
- 56% volwassenen gamede minstens maandelijks
- hoogst bij 18-24 jaar 76%
- mannen > vrouwen op spelconsole & computer
- mannen = vrouwen op tablet & smartphone - secundair onderwijs, 2022
- 61% van leerlingen gaf aan de week voor bevraging te gamen
- 8% van leerlingen ondervindt riskant gamegedrag
- jongens > meisjes
- riskant gamen bij 12-14j > 17-18j - hoger onderwijs, 2021
- 67% van de studenten gamede in dat afgelopen jaar
- mannen > vrouwen
- en thuiswonende studenten gameden het vaaks
6
Q
waarom ontwikkelen sommige mensen een probleem en anderen niet?
A
- MMM-model
- verslaving is altijd een interactie tussen:
- middel
- mens (de gebruiker)
- milieu (diens omgeving) - toepassing
- aanpak: alle factoren aanpakken voor een succesvolle behandeling!
- jongeren zijn extra kwetsbaar > hersenen ontwikkelen tot op 25-jarige leeftijd op drie niveaus (sociaal - cognitief - emotioneel)
7
Q
waarom beginnen mensen met het gebruik van potentieel verslavende stoffen
A
- individuele factoren
- erfelijkheid
- nieuwsgierigheid
- neiging tot risico’s nemen
- zelfbeeld en eigenwaarde
- gezondheidscognities - sociale en culturele factoren
- cultuur en sociaal beleid
- sociale druk
- modellering, sociaal leren en bekrachtiging
- image en reputatie - omgevingsfactoren
- economische tegenspoef
- stress
- gewichtsbeheersing
8
Q
lichamelijke afhankelijkheid
A
- tolerantie
- grote hoeveelheid is nodig om zelfde effect te bereiken - ontwenningsverschijnselen
- hervatten van gedrag om ontwenningsverschijnselen tegen te gaan of te voorkomen (bekrachtiging)
- gevolg: vicieuze cirkel
9
Q
seksueel overdraagbare aandoeningen
A
- betekenis
- infectieziekten die je kan krijgen door onbeschermd seksueel contact met iemand die besmet is
- meest voorkomende soa’s in Vlaanderen (2021): gonorroe, chlamydia en syfilis - voorbeelden van soa’s
- HIV
- HPV
- herpes
- chlamydia
10
Q
HIV
A
- betekenis
- Humaan immunodeficiëntie virus - negatieve gevolgen
- valt afweersysteem aan (dat lichaam verdedigt tegen bacteriën, virussen, schimmels en kankercellen)
- daling witte bloedcellen en stijging hoeveelheid virus in bloed
- geen behandeling? > op lange termijn aids (afweermechanisme zo verzwakt > geen verdediging > gevolg: kanker en levensbedreigende infecties)
11
Q
HIV in cijfers
A
- prevalentie in België (2022)
- 597 nieuwe diagnoses (gemiddeld 1,63 diagnoses per dag)
- MSM (= mannen die seks hebben met mannen): daling van 5% ten opzichte van 2021;
- incidentie: daling van aantal nieuwe diagnoses van 60% sinds voorbije 10 jaar - heteroseksuele mannen en vrouwen
- toename van 26% ten opzichte van 2021
- vrouwen: nieuwe hiv-infecties bij personen afkomstig uit Sub-Saharaans Afrika (58%), Belgen (22%), een Europese nationaliteit (12%) en een andere nationaliteit
- mannen: Sub-Saharaans Afrika (27%), Belgische nationaliteit (39%), een Europese nationaliteit (16%) en een andere nationaliteit (9%)
12
Q
gonorroe
A
- symptomen
- ontsteking urinebuis
- geelgroene afscheiding of bloed uit penis (druiper) of vagina
- pijn bij plassen/vrijen - gevolgen zonder behandeling
- ontsteking teelbal/bijbal/prostaat/
- baarmoeder
- vruchtbaarheidsproblemen vrouwen
- buitenbaarmoederlijke zwangerschap
- verkleving eileiders
13
Q
chlamydia
A
- symptomen
- kan jaren onopgemerkt blijven!
- toename of verandering in afscheiding
- tussentijds bloedverlies
- pijn - gevolgen zonder behandeling
- ontstekingen in eileiders/eierstokken/
- bijbal/prostaat
- vruchtbaarheidsproblemen bij vrouwen
- buitenbaarmoederlijke zwangerschap
- verkleving eileiders
14
Q
syfilis
A
- symptomen in drie stadia:
- pijnloze zweer (stadium 1)
- koorts, hoofdpijn, botpijn, ontsteking, haaruitval, roze huiduitslag (stadium 2)
- aantasting hart, ruggenmerg, botten/hersenen (stadium 3)
15
Q
condoomgebruik
A
- algemeen
- ‘het grote condoom onderzoek’ (2024)
- 33% van de deelnemers > afgelopen 6 maanden soms een condoom;
- 40% nooit;
- 27% (bijna) altijd - drijfveren condoomgebruik
- zwangerschap vermijden
- soi (of soa) vermijden
- hiv vermijden
- hormonale anticonceptie vermijden
16
Q
drempels bij condoomgebruik
A
- drempels
- sekspartner goed kennen
- fysiek gevoel
- onderbreking van seks
- geen condoom ter beschikking - te duur?
- vooral bij tieners (74% van 16 tussen 19 jaar zegt dat condooms te duur zijn)
17
Q
foutief gebruik condooms
A
- resultaten
- te laat omdoen (39%)
- te vroeg afdoen (18%)
- problemen pasvorm (18%)
- scheuren of afglijden (15%)
- stealthing (5%) = bewust (stiekem afdoen of beschadigen)
18
Q
kennis over condooms
A
- algemeen
- subjectieve kennis > objectieve kennis
- niet iedereen schat kennis goed in
- onzekerheid over eigen kennis - bespreekbaarheid
- makkelijk bij partner, vrienden, arts
- moeizaam bij ouders, leerkracht
19
Q
preventie HIV besmetting
A
- post exposure profylaxis (PEP)
- medicijnkeur die kan verhinderen dat hiv zich in lichaam nestelt nadat je aan virus bent blootgesteld
- max 72 uur na besmetting dient behandeling opgestart te worden
- duurt een maand - pre exposure profilaxis (PrEP)
- pil die je beschermt tegen hiv
- deze neem je preventief
20
Q
tabakstop
A
- algemeen
- doel: rokers helpen om in hun eentje te stoppen adhv een stopplan
- slogan: ‘stoppen op je eentje’ - doelgroep
- rokers die gemotiveerd zijn om te stoppen met roken
- terugkoppeling naar gefaseerde gedragsverklarende modellen;
- transtheoretisch model: contemplatiefase (+ voorbereiden indien ze aan de slag gaan met deze tool)
21
Q
tabakstop: hoe en wat?
A
- algemeen
- brochure: informatie verstrekken, oefeningen geven
- sjabloon voor stopplan
- aanbieding om te bellen en eventueel contact op nemen met een consulent - technieken
- informatieverstrekking
- actieplan (= stopplan opstellen)
- winstframing
- rewards/beloningen
22
Q
de druglijn
A
- doel
- terecht met al je vragen over drank, drugs, pillen, gamen en gokken
- bezoekers informeren, laagdrempelig adviseren en doorverwijzen voor hulp en preventie - doelgroep
- druggebruikers en personen naast druggebruikers die zich zorgen maken
- uitbreiding voor iedereen die met vragen zit
23
Q
de druglijn: hoe en wat?
A
- algemeen
- informatie via website en brochures met vb. informatie en advies rond stoppen
- online-zelfhulp: DASH;
- voorbereiding op verandering en doelen bepalen (actieplan);
- je gebruik onder controle houden (copingplan);
- veranderend gedrag in stand houden en vooruitgang beoordelen (selfmonitoring) - online zelfzorg: GRIP
- zelfzorg programma voor kinderen, ouders en partners van personen met middelengebruik
- mogelijkheid tot contactname: telefoon, chat of mail
24
Q
cannabishulp
A
- doel
- informatie verstrekken over cannabis
- zelftests, zelfhulp en online begeleiding - doelgroep
- cannabisgebruikers (18+) en naasten
- programma is voor jou bedoeld als je de indruk hebt dat cannabis te veel van je leven bepaalt
25
Q
cannabishulp: hoe en wat?
A
- info en zelftest
- informatie over alle aspecten van cannabis en het gebruik ervan
- zelftest met advies - online zelfhulp
- online zelf aan de slag als je wilt minderen of stoppen met cannabis:
- fase 1: voorbereiding op voorlopig doel (actieplan);
- fase 2: uitvoering (cannabisdagboek = selfmonitoring, risicosituaties aanpakken = copingplan) - online begeleiding
- 24/7 toegankelijk
- begeleiding gedurende 3 maanden
- kosteloos en anoniem via chat
26
Q
alcoholhulp
A
- doel
- informatie verstrekken over alcohol, zelftests, zelfhulp en online begeleiding - doelgroep
- alcoholgebruikers (18+) en naasten
- programma is voor jou bedoeld als je de indruk hebt dat cannabis te veel van je leven bepaalt
27
Q
alcoholhulp: hoe en wat?
A
- info en zelftest
- informatie over alle aspecten van alcohol en het gebruik ervan
- zelftest met advies - online zelfhulp
- online zelf aan de slag als je wilt minderen of stoppen met cannabis:
- fase 1: voorbereiding op voorlopig doel (actieplan);
- fase 2: uitvoering (cannabisdagboek = selfmonitoring, risicosituaties aanpakken = copingplan)
28
Q
kickwise
A
- algemeen
- doel: jongeren te doen reflecteren over alcohol- en druggebruik
- doelgroep: jongeren en hun begeleiders - hoe en wat?
- drugpiramide = informatie over fases van gebruik: van ‘experimenteren’ tot ‘ik kan niet zonder’ via filmpjes
- informeren over mogelijke voor- en nadelen en zelfreflectie
- ‘drugkwis’ = test jouw kennis
29
Q
game(L)over
A
- algemeen
- doel: jongeren meer bewust maken van hun gamegedrag;
- ouders informeren over gamegedrag en advies geven
- doelgroep: jongeren en hun ouders - hoe en wat?
- ‘online-spel’ jongeren stil laten staan bij hun gebruik (op interactieve wijze)
- ouders informeren over wat problematisch is, hoe gesprek aan kunnen gaan en doorverwijzen
