gezond gedrag Flashcards
1
Q
gezondheidstaks
A
- betekenis
- suikertaks = belasting gericht op ongezonde voedingsmiddelen, zoals suikerhoudende dranken, snacks en vetrijke producten - doel
- preventief: consumenten aanmoedigen om gezondere keuzes te maken
- socio-economisch: opbrengsten inzetten voor subsidies op gezonde voeding en preventieve gezondheidszorg
2
Q
effectiviteit van gezondheidstaksen
A
- internationale voorbeelden
- Mexico: na invoering suikertaks in 2014 daalde de consumptie van suikerhoudende dranken met 7,6% (waarbij kwetsbare groepen een daling van 11,7% vertoonden)
- Verenigd Koninkrijk: productietaks op suikerhoudende dranken in 2018 > aanpassing in recepten; 50% van producten bevatte minder suiker - wetenschappelijk bewijs
- Griffith et al. (2019) benadrukken dat belasting van minstens 20% nodig is om significante daling in consumptie te bereiken
- Katan en Seidell (2020) stellen dat obesitas niet alleen een individueel probleem is, maar een maatschappelijk probleem dat structurele oplossingen, zoals taksen vereist
3
Q
implementatie: welke strategieën werken?
A
- graduele productietaks
- belasting op productieniveau (zoals in het Verenigd Koninkrijk) > motivatie fabrikanten om producten gezonder te maken
- gevolg: consumenten niet direct betrokken - brede gezondheidstaks
- de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) pleit voor algemene gezondheidstaks > basis: nutrient profile model, zoals nutri-Score
- doel: beoordeelt voedingsmiddelen op gezondheidsscore + bepaalt belastingen of subsidies dienovereenkomstig - combineren met subsidies
- onderzoek in de VS: combinatie van gezondheidstaks en subsidies voor groenten, fruit en volle granen = grootste gezondheidswinst !! (jaarlijks duizenden sterfgevallen voorkomen)
4
Q
kritiek en uitdagingen
A
- regressieve effecten
- taksen kunnen kwetsbare groepen harder treffen
- compensatie door gerichte subsidies en extra ondersteuning voor deze groepen - grensshoppen
- in kleine landen (zoals België) kan grensoverschrijdende aankoop van producten > gevolg: de effectiviteit van een taks ondermijnen
- implementatie op EU-niveau biedt mogelijke oplossingen
5
Q
geïntegreerd gezondheidsbeleid
A
- algemeen
- maximale effectiviteit > gezondheidstaks deel uitmaken van breder preventief gezondheidsbeleid
- concrete maatregelen:
- educatie en bewustwording: informatieve campagnes over gezonde voeding;
- regulering van kindermarketing: verbieden reclame voor ongezonde producten gericht op kinderen;
- investeren in publieke voorzieningen: meer waterfonteinen en groene ruimtes voor beweging - de WHO
- coherentie in beleid = essentieel
- verschillende beleidsmaatregelen moeten elkaar aanvullen + versterken
6
Q
nutri-score
A
- betekenis
- voedingslabel op verpakking
- doel: ondersteunen van gezondere voedingskeuzes - hoe werkt het?
- kleur en letter: combinatie van kleuren (van donkergroen tot rood) en letters (van A tot E) om voedingswaarde weer te geven
- algoritme: beoordeling op basis van positieve en negatieve eigenschappen zoals eiwitgehalte, vezels, suikers en verzadigd vet (door Franse Nutritional Epidemiology Research Team)
7
Q
waarom de nutri-score gebruiken?
A
- algemeen
- eenvoudige en globale beoordeling van voedingsmiddelen
- rekening met zowel ongezonde (suikers, vetten) als gezonde elementen (fruit, groenten, vezels)
- waardevol instrument voor het maken van gezonde voedingskeuzes
8
Q
- hoe kan je de nutri-score gebruiken?
A
- algemeen
- voedingsdriehoek: algemene richtlijnen over gezond eten
- vergelijking: gebruik nutri-score om producten binnen dezelfde categorie te vergelijken - nutri-score en voedingsdriehoek: complementair of verwarrend?
- ze vullen elkaar aan > voedingsdriehoek geeft richtlijnen voor gezond voedingspatroon en nutri-score helpt bij het maken van specifieke productkeuzes binnen categorieën zoals snacks, dranken
9
Q
nutri-score: internationaal
A
- België: ingevoerd in 2018 met steun van federale overheid
- Europese Unie
- momenteel is het gebruik van voedingslabels vrijwillig;
- Frankrijk, België en Spanje hebben echter voor nutri-score gekozen - Wereldgezondheidsorganisatie (WHO): positief over nutri-score en ziet het als belangrijke stap in het bevorderen van gezonde voedingskeuzes
10
Q
Vlaams Instituut Gezond Leven
A
- betekenis
- expertisecentrum inzake preventie, bevordering van een gezonde leefstijl en gezonde omgeving
- bijzondere aandacht voor mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties en gezondheidsongelijkheid - projecten
- voedingsdriehoek
- bewegingsdriehoek
- geluksdriehoek
11
Q
de drie uitgangspunten als basis
A
- algemeen
- op basis van wetenschappelijke literatuur en in overleg met experten
- basis van gezond en milieuverantwoord voedingspatroon - uitgangspunten
- eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding
- eet en drink zo weinig mogelijk lege of sluipende calorieën
- vermijd voedselverlies en matig je consumptie
12
Q
eet in verhouding meer plantaardige dan dierlijke voeding
A
- plantaardige voedingsmiddelen
- hoge inname met gezondheidsvoordelen geassocieerd
- preventie van: overgewicht, diabetes type 2, bepaalde kankers, hart- en vaatziekten - dierlijke voedingsmiddelen
- vis beschermt tegen hart- en vaatziekten (meer dan één of twee keer per week > zee vervuild + schadelijke stoffen (vb. kwik))
- gevogelte, eieren en zuivel = neutrale beoordeling of geen eenduidig gezondheidseffect bewezen
- hoge consumptie rood vlees geassocieerd met ongunstige gezondheidseffecten
13
Q
milieu
A
- algemeen
- hoeveelheid vlees en andere dierlijke voedingsmiddelen > legt zware druk op de planeet - impact plantaardige voedingsmiddelen
- lagere milieu-impact:
- lagere uitstoot van broeikasgassen;
- minder watergebruik
- minder landgebruik
14
Q
eet en drink zo weinig mogelijk lege calorieën
A
- lege calorieën
- leveren energie (calorieën), maar weinig of geen nuttige voedingstoffen;
- producten vullen wel, maar zijn niet voedzaam
- relatief hoge milieu-impact door vele bewerkingsstappen en ingrediënten die nodig zijn om tot eindproduct te komen - voedselbewerking vaak noodzakelijk:
- betere bewaarmogelijkheden (en dus veiliger voedsel en minder voedselverlies)
- betere vertering
- hogere beschikbaarheid voedingsstoffen
- verhoogd gebruiksgemak
15
Q
de opbouw van de voedingsdriehoek (1-3)
A
- blauwe zone
- helemaal bovenaan staat ‘water’ (1,5 liter water/dag)
- cruciaal voor vochtbalans van lichaam > voorkeur voor kraanwater (beter voor milieu) - donkergroene zone
- voedingsmiddelen van plantaardige oorsprong
- gunstig effect op gezondheid: groenten, fruit, volle granen en aardappelen
- ook peulvruchten, noten, zaden en plataardige oliën - lichtgroene zone
- voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong
- gunstig, neutraal of onvoldoende bewezen effect op gezondheid
- vis, yoghurt, melk, kaas, gevogelte en eieren
- voorkeur: weinig of niet-bewerkte variant
