ongezond voedingspatroon

Question 1

het belang van gezonde voeding

Answer 1

1. algemeen
   - directe relatie
   - indirecte relatie
   - groenten en fruit > effecten: verband met slechte gezondheid en niet-infectieziekten
2. advies World Health Organization (WHO):
   - min. 400 gr groenten en fruit
   - inname vet, suiker en zout beperken

Question 2

vetopname en cholesterol

Answer 2

1. algemeen
   - verband met hart- en vaatziekten;
   - mindere mate: kanker, vooral van dikke darm, testikels en borsten
   - cholesterol = lipide (vet) aanwezig in eigen lichaamscellen > productie steroïdhormonen: betrekking bij vorming van gal (spijsverteringsstelsel)
2. verband met sterfgevallen borstkanker en vetconsumptie?
   - VS (hoge vetconsumptie) vs. Japan (geringere vetconsumptie);
   - verband is mogelijk, maar nog onvoldoende evidentie

Question 3

zoutinname

Answer 3

1. algemeen
   - zout (= natriumchloride)
   - hoge zoutinname = meer dan 6 gram per dag bij volwassenen /(kinderen: meer dan 5)
   - veel zout eten (bewerkt voedsel) > gevolg: hypertensie (hoge bloeddruk);
   - blijvende nadelige effecten
2. gemengde evidentie:
   - minder zout = lagere systolische en diastolische bloeddruk;
   - minder zout ≠ minder hart- en vaatziekten en sterfte

Question 4

suikerinname

Answer 4

1. koolhydraten
   - enkelvoudige koolhydraten = (toegevoegde) suikers
   - meervoudige koolhydraten = granen, aardappelen
2. verpakkingen
   - suiker = toegevoegde suiker
   - koolhydraten waarvan suikers: alle vormen van enkelvoudige suikers
3. bewust(er) mee leren omgaan
   - gezondheidsrisico’s: overgewicht, diabetes type 2, hart- en vaatziekten
   - suikertaks: kosten maximaliseren ongezond gedrag

Question 5

obesitasepidemie

Answer 5

1. grote bezorgdheid
   - 1 op 4 volwassenen (West-Europese landen + VS) = obees
   - 60% heeft overgewicht
2. gezondheidsenquête, 2018 (België)
   - gemiddeld BMI volwassen bevolking: 25,5
   - 49,3% van volwassen bevolking met overgewicht
   - 15,9% van volwassen bevolking obees
   - 19% jongeren met overgewicht
   - 5,8% jongeren met obesitas
   - meest voorkomende aandoening bij kinderen en jongeren in Europa

Question 6

definitie obesitas (en overgewicht)

Answer 6

1. betekenis
   - onevenwicht tussen opname en verbruik van energie
   - complexe en multifactoriële aandoening
2. complexiteit obesitas (en overgewicht)
   - complex samenspel van verschillende factoren:
   - erfelijke component
   - chemische/hormonale processen
   - omgevingsfactoren
   - psychologische factoren

Question 7

factoren die bijdragen aan obesitas en overgewicht (1-2)

Answer 7

1. erfelijke component
   - groter aantal vetcellen
   - lagere stofwisselingssnelheid
   - leptine: te laag
   - overgewicht bij ouders
2. chemische/hormonale processen
   - verminderde werking schildklier

Question 8

factoren die bijdragen aan obesitas en overgewicht (3-4)

Answer 8

3. omgevingsfactoren (levenswijze en gedragspatronen)
   - gebrek aan lichamelijke activiteit
   - slaap
   - opvoeding/conditionering
   - woonomgeving
   - cultuur
   - stigma
4. psychologische factoren
   - eetstijlen: extern vs. intern, lijngericht, emotioneel
   - sociale vergelijking: media

Question 9

stigma’s rond gewicht

Answer 9

1. algemeen
   - verband met overtuigingen over persoonlijke verantwoordelijkheid
   - vb. eetstoornissen = bewuste levensstijlkeuze of gebrek aan veerkracht tegen maatschappelijke druk
   - vb. overgewicht = gebrek aan motivatie of wilskracht om gezond te leven
2. genuanceerde benadering voor hulpverleners
   - aanraden om simpelweg minder te eten en meer te bewegen (of omgekeerd) > stigmatiserende boodschap
   - vb. wachtkamers vol modebladen

Question 10

complexiteit van gewicht en gezondheid

Answer 10

1. algemeen
   - gewicht wordt bepaald door een complexe interactie van genetische, biologische, psychologische en sociale factoren (deel slechts beïnvloedbaar)
   - gewicht en gezondheid > vaak ten onrechte als synoniem beschouwd
2. alternatief
   - focussen op leefstijl als proximale determinant van gezondheid
   - gezonde leefstijl en bijhorende gezondheidsvoordelen > op elk gewicht worden bereikt

Question 11

praktische strategieën voor een niet-stigmatiserende benadering (1-3)

Answer 11

1. zelfreflectie: onderzoek eigen opvattingen over gewicht en hoe deze de behandelwijze beïnvloeden
2. stigmabewustzijn: help patiënten omgaan met stigmatiserende situaties en peil naar hun ervaringen
3. toestemming vragen: vraag expliciet toestemming om gewicht te bespreken > gesprek gebaseerd op wederzijds respect

Question 12

praktische strategieën voor een niet-stigmatiserende benadering (4-7)

Answer 12

4. sterktes benadrukken en erkenning bieden: richt je op de inspanningen en krachten van de patiënt
5. sensitieve taal: gebruik taal die respectvol is, zoals “persoon met overgewicht’ in plaats van “obees persoon”
6. focus op gedragsverandering: leg nadruk op gezonde leefstijl en gedragsaanpassingen, niet op het getal op de weegschaal
7. brede gezondheidsbenadering: bespreek aspecten zoals slaap, mentale gezondheid en zelfbeeld , naast voeding en beweging

Question 13

Body Mass Index

Answer 13

1. betekenis
   - BMI = queteletindex = kg/m2
   - jongeren: leeftijdsspecifieke grenswaarden voor jongens en meisjes
   - BMI als maatstaf? = groepsniveau vs. individueel niveau
   - screening > omtrek + levensstijl
2. houdt geen rekening met:
   - leeftijd
   - geslacht
   - lichaamsbouw
   - gespierdheid

Question 14

negatieve gevolgen van obesitas (en overgewicht)

Answer 14

1. risicofactor lichamelijke aandoeningen
   - hypertensie, hart- en vaataandoeningen, diabetes type 2
   - licht overgewicht: gezondheidsvoordelen? (discussie > alleen op BMI gebaseerd)
2. psychologische klachten
   - gering gevoel van eigenwaarde en sociaal isolement (stigma!)

Question 15

complexiteit obesitas (en overgewicht)

Answer 15

1. effectieve interventies
   - complexiteit aan factoren om zowel omgeving + gedrag gezonder te maken
   - aanpassing van levensstijl i.p.v. enkel gewichtsreductie
2. aanpak
   - recent onderzoek: metabole gezondheid verbetert door aanpassing van levensstijl, zelfs zonder gewichtsreductie
   - focusverschuiving: gewichtsverlies niet langer voorop > prioritair is gezondheidsverbetering en de implementatie van een gezonde levensstijl

Question 16

gezonde levensstijl: ALLES

Answer 16

1. Afwisselend eten: eetcompetenties + voedingsdriehoek
2. Leuk bewegen: bewegingsdriehoek
3. Lief zijn voor jezelf en je lichaam: lichaamstevredenheid + zelfwaarde
4. Emoties hanteren: adaptieve emotieregulatie
5. Slaap: slaapadvies

Question 17

obesogene omgeving

Answer 17

1. betekenis
   - maatschappij waarin we moeilijk om ongezonde verleidingen heen kunnen
   - omgeving die ongezond eten en minder bewegen uitlokt
2. fysieke omgeving
   - beschikbaarheid en buurt
   - portiegrootte
   - prijs
   - priming
3. sociale omgeving
   - sociale facilitatie-effect
   - modeling
   - impression management
   - nudging

Question 18

fysieke omgeving (1-2)

Answer 18

1. beschikbaarheid en buurt
   - ongezond voedsel direct en in overvloed beschikbaar in onze leefomgeving ≠ gezond voedsel moeilijker te verkrijgen
   - supermarkten presteren vaak snacks en frisdranken prominent bij kassa’s
2. portiegrootte
   - standaardporties (afgelopen decennia) aanzienlijk toegenomen = stimulatie meer eten dan nodig
   - restaurants en verpakte voedingsmiddelen > vaak porties die veel groter zijn dan aanbevolen hoeveelheid

Question 19

fysieke omgeving (3-4)

Answer 19

3. prijs
   - ongezonde voeding, zoals fastfood en snacks, is vaak goedkoper
   - prijsverschil maakt ongezonde keuzes toegankelijker (vooral mensen met beperkt budget)
4. priming
   - visuele of olfactorische cues, zoals het zien van voedsel of het ruiken van vb. verse broodjes > onbewuste trek + impulsaankopen stimuleren

Question 20

sociale omgeving (1-2)

Answer 20

1. sociale facilitatie-effect
   - wanneer we in gezelschap eten > consumeren we vaak meer (vooral als anderen grotere porties nemen)
   - vb. feestjes of familiediners versterken dit effect
2. modeling
   - we spiegelen ons eetgedrag vaak aan dat van anderen, vooral mensen die we respecteren of aantrekkelijk vinden
   - zowel gezond als ongezond eetgedrag versterken

Question 21

sociale omgeving (3-4)

Answer 21

3. impression management
   - mensen passen eetgedrag aan om goede indruk te maken
   - vb. iemand die minder eet in gezelschap > later compenseren door meer te eten
4. nudging
   - subtiele veranderingen in sociale of fysieke omgeving > gezonde keuzes stimuleren
   - vb. het plaatsen van water op tafel in plaats van frisdrank of serveren van groenten als eerste gerecht bij maaltijd

Question 22

tips en tricks voor gezondere eetgewoonten

Answer 22

1. maak gezonde keuzes gemakkelijker
   - organiseer je thuis zodanig dat gezonde opties snel en gemakkelijk bereikbaar zijn
   - vb. fruit op aanrecht in plaats van koekjes
2. plan en bereid voor: stel een weekmenu op en bereid maaltijden voor
3. wees bewust van sociale invloeden: bespreek eetgedrag met familie en vrienden en moedig elkaar aan
4. focus op kleine gedragsveranderingen: begin met één gezonde gewoonte, zoals water drinken in plaats van frisdrank
5. verander je perspectief op voeding: zie voeding niet als een strijd of beperking, maar als een manier om goed voor jezelf te zorgen