parlementair stelsel Flashcards
parlementair stelsel, tussen wie?
= hoe de verhouding is tussen de regering en het parlement
BRD, VK, EU en NL kennen een parlementair stelsel. FR kent dit ook m.b.t. regering/parlement
*➞ kenmerkend voor parlementair stelsel is de vertrouwensregel (de regering steunt op een parlementaire meerderheid) en kamerontbinding (tegenwicht van de regering)
Bondsrepubliek Duitsland (presidentieel stelsel)
De Bondskanselier wordt gekozen door de Bondsdag (63 GG) op voordracht van de Bondspresident. Als er geen Bondskanselier wordt gekozen, dan kan de Bondsdag dat zelf regelen. Degene met de meeste stemmen wordt gekozen met absolute meerderheid, als er geen absolute meerderheid is dan kan de Bondspresident benoemen maar hij kan ook tot ontbinding overgaan. De gewone ministers worden op voordracht van de Bondskanselier benoemd en ontslagen door de Bondspresident.
67 GG, de vertrouwensregel ➞ motie van wantrouwen
De Bondsdag kan het vertrouwen opzeggen in de Bondskanselier, de Bondsdag moet dan echter een nieuwe Bondskanselier aandragen. Als dit gebeurt, dan heeft de Bondspresident geen keuzevrijheid en moet hij de oude Bondskanselier ontslaan en de nieuwe Bondskanselier benoemen. Hij heeft hiervoor natuurlijk geen contraseign nodig.
➞ Procedure: 1) uitspreken wantrouwen, 2) voordracht nieuwe kandidaat, 3) verzoek aan Bondspresident om te ontslaan en te benoemen
- 67 lid 2 GG: tussen het uitspreken en het stemmen moet 48 uur zitten, afkoeling
➞ Motie van wantrouwen is enkel gericht aan de Bondskanselier, maar feitelijk regering. Gewone ministers kunnen ook een motie van wantrouwen krijgen, maar heeft juridisch geen gevolgen.
➞ Motie van wantrouwen geldt alleen als er sprake is van nieuwe verkiezing van Bondskanselier.
➞ Deze constructie beoogt regeringsstabiliteit te bereiken (gaat terug op Weimarrepubliek).
68 GG, Kamerontbinding ➞ motie van vertrouwen
tot ontbinding over als er een breuk is binnen de regering
- De Bondskanselier kan dit doen door te vragen aan de Bondsdag om het vertrouwen uit te spreken (dit gebeurt vaak via een wetsvoorstel, als ze het verwerpen geldt dat als wantrouwen).
- moet daadwerkelijk gaan om een politieke kwestie van zodanig belang
Bondsdag kan het vertrouwen uitspreken, dan gebeurt er niets. Als de Bondsdag het vertrouwen onthoudt of niet stemt, dan geldt dat als het uitspreken van wantrouwen (verneinung). De Bondspresident heeft dan twee opties:
1. 81 GG: bondspresident kan de wetgevingsnoodtoestand afkondigen o -verzoek van regering
2. 68 GG: daadwerkelijk overgaan tot ontbinding van de bondsdag
49 Const, de vertrouwensregel (FR)
➞ vertrouwen vragen van het parlement, er zijn 3 procedures mogelijk voor de regering:
1, 49.1 const: bij eerste optreden en tussentijds
- minister-president moet a) bij het eerste optreden van de regering de ministeriële verantwoordelijkheid in stelling brengen voor de assemblee en eventueel b) op een later moment bij algemene politieke verklaring
2. 49.3 const: bij wetsvoorstel
- minister president in stelling brengen als het gaat om een wetsvoorstel die de financiën of sociale zekerheid treffen
3. 49.2 const: de assemblee kan de vertrouwensregel initeriën
- motion de censure (motie van wantrouwen) ➞ dit is een spontane motie, welke moet worden ingediend door een tiende van de leden van de assemblee + afkoelperiode van 48 uur. Kan worden aangenomen door een absolute meerderheid van de volledige assemblee
12 Const, Kamerontbinding
De President kan na consultatie van de minister-president en de voorzitters van de Kamers, de ontbinding van de Assemblée nationale uitspreken. Dit mag hij niet doen als er sprake is van een noodtoestand of binnen 1 jaar na de verkiezingsuitslag.
Artikel 12 Constitution is een discretionaire bevoegdheid van de President en lijkt in die zin op de bevoegdheid van onze regering uit 64 Gw.
Vertrouwensregel Verenigd Koninkrijk
Het VK kent een ongeschreven vertrouwensregel, dat de regering of een van de ministers moet opstappen als het parlement het vertrouwen op welke wijze dan ook heeft opgezegd (vote of no confidence). Er is echter een groot verschil met Nederland: in het Verenigd Koninkrijk geldt de vertrouwensregel alleen tussen de regering en het House of Commons, niet met het House of Lords.
Kamerontbinding Verenigd Koninkrijk
Net als in Nederland een bevoegdheid van de regering via de Prime Minister en voor lange tijd een ongeschreven regel. In het VK wordt de ontbinding van het parlement juist wel gebruikt voor politiek gewin, hetgeen niet is toegestaan in Duitsland. Er zijn nu twee belangrijke wetten:
1. 2011: fixed term parliament act = gefixeerde zittingstermijn van het parlement van 5 jaar, met mogelijkheid tot vervroegde verkiezingen
- Vervroegde verkiezingen zijn mogelijk als 1) het House of Commons het vertrouwen opzegt in de regering en niet binnen 14 dagen een nieuwe regering vormt, 2) of als twee derde van het House of Commons daartoe besluit
2. 2022: dissolution and calling of parliament act = alle regels van de fixed term parliament act 2011 zijn ingetrokken. PM kan de ontbinding van de kamer weer uitlokken als bevoegdheid
Europese Unie parlementair stelsel (vertrouwensregel)
De vertrouwensregel heeft eigenlijk altijd in de verdragen van de EU gestaan. Het Parlement had vanaf het ontstaan al de bevoegdheid om het vertrouwen in de Commissie op te zeggen. Dit werd vrijwel nooit gebruikt, totdat vanaf de jaren ’90 de EU een stuk politieker wordt. In 1999 wordt voor het eerst en enige keer de vertrouwensregel gebruikt. Een motie van afkeuring (= motie van wantrouwen op Europees niveau) wordt afgewezen, maar een tweede motie van afkeuring zou het wel gaan halen. De hele Europese Commissie is toen opgestapt. Procedure uit 17 lid 8 VEU en 234 VwEU
➞ Het ontbindingsrecht bestaat in EU-verband niet.
