Constitutioneel Stelsel Flashcards
Wat betekend constitutionele toetsing?
Toetsing van de wet in formele zin aan de Gw door de rechter
Constitutionele toetsing Bondsrepubliek Duitsland
Het Bundesverfassungsgericht is ingesteld in 1949 n.a.v. WOII. Er moest óók gekeken worden naar of de politieke ambten zich wel aan de grondwet hielden. Het Bundesverfassungsgericht behoort tot de hoogste staatsorganen van de Bondsrepubliek. Het maakt géén deel uit van de rechterlijke macht, maar is een apart en zelfstandig gerechtshof.
- Het Bundesverfassungsgericht bestaat uit twee kamers van acht rechters. Drie per kamer komen voort uit de hoogste gerechten van de rechterlijke macht, de 2 x vijf andere leden zijn vaak staatsrechtgeleerden. De helft van de 2 x vijf leden worden voorgedragen door de bondsdag, de andere helft door de bondsraad. De bondspresident beslist uiteindelijk (94 lid 1 GG). Je kunt éénmaal benoemd worden voor 12 jaar. Lange tijd was de benoeming partijpolitiek.
Bevoegdheden Bundesverfassungsgericht
*Federale geschillen beslechten**: 93 lid 1 onder 2a, 3 en 4 GG
- tussen de deelstaten en de bond
- 72 en 74 GG: bevoegdheidsverdeling
Organstreitigkeiten: 93 lid 1 onder 1 GG
- tussen de hoogste bondsorganen: bondsdag, bondsraad, bondsregering en bondspresident
Toetsing in abstracto: 93 lid 1 onder 2 GG
- = beslissingen over de verenigbaarheid van bondsregering en landrecht met de grondwet, zonder specifieke casus
Toetsing in concreto: niet in GG
- = beslissen over de verenigbaarheid van bondsregering en landsrecht met de grondwet, in een concrete casus
Klachten over schendingen van grondrechten: 93 lid 1 onder 4a GG
Bijzondere bevoegdheden
- als er een aanklacht is tegen de Bondspresident
➞ het Bundesverfassungsgericht heeft verreweg de meeste bevoegdheden, die samenhangen met de federale staat. Maar ook politieke geschillen en constitutionele toetsing in abstracto én concreto
Constitutioneel stelsel in Frankrijk
Het Conseil constitutionnel is een constitutionele raad, maar kan wél bindende beslissingen nemen.
- maakt geen onderdeel uit van de rechterlijke macht ➞ bijzondere vorm van rechtspraak
Tot 2008 had het CC alleen mogelijkheid tot preventieve toetsing, dit is in 2008 uitgebreid naar repressieve toetsing. Art. 56 e.v. Const bepaalt dat het Conseil 9 leden bevat: deze 9 worden lid door voor 9 jaar benoemd te worden, daarnaast zijn oud-presidenten ook lid van het CC. Drie van de negen leden worden elke drie jaar benoemd, één door de president, één door de voorzitter van de Sénat en één door de voorzitter van de Assemblée nationale. Vaak oud-minister-presidenten
Bevoegdheden Conseil constitutionnel
1. Preventieve toetsing (61 const)
- organieke wetten en TvO moeten verplicht voorgelegd worden (lid 2: gewonen wetten kunnen door bepaalde ambten ook voorgelegd worden)
- ook verdragen (art 54 const) door bepaalde ambten voorgelegd, als het CC bepaalt dat het strijdig is dan moet eerst de Const gewijzigd worden
2. Repressieve toetsing (62-2 Const)
= voorrangsregels = prejudiciële procedure
Waar toetst de Conseil constitutionnel aan?
Ruim constitutiebegrip: tekst van de Constitution, de preambules, fundamentele beginselen
Wat zijn de gevolgen van een uitspraak van de CC?
- Bij preventieve toetsing mogen de RvO’s/wetten/verdragen niet worden afgekondigd
- Bij repressieve toetsing komt de bepaling per een bepaalde datum te vervallen
Constitutionele toetsing Verenigd Koninkrijk
Er geldt het principe van sovereignty of parliament, dit speelt een belangrijke rol in de verhouding tussen de staatsmachten ➞ de wetgevende bevoegdheid van het parlement kent geen beperkingen. De rechtsgevolgen:
1) het parlement is bevoegd over elk onderwerp wetgeving te maken / in te trekken / wijzigen
2) geen enkel ambt is bevoegd om die wetgeving te vernietigen of buiten toepassing te laten
➞ constitutionele toetsing bestaat dus niet. De rechter moet altijd die wet toepassen
Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen kan het toch beperkt worden zegt de literatuur (bv racistisch of feitelijk onmogelijk)
➞ er wordt ook in de wet bepaald dat het EU-recht rechtstreeks toepasselijk is, want anders zou het een probleem zijn dat de EU regels kon maken die de wetgevende macht van de VK passeerde.
Sovereignty of parliament en het EVRM
Het VK is een dualistisch land, waardoor het parlement het EVRM dus heeft omgezet naar een nationale wet: de Human Rights Act 1998
Uitgangspunt was dat de SoP in acht moest worden genomen
- Section 19: de minister moet in de tweede lezing in de kamers een verklaring geven dat het wetsvoorstel dat er ligt in overeenstemming is met de Human Rights Act
Daarmee kan de rechter moeilijk zeggen dat wet niet verenigbaar is
- Section 3: als in een zaak wordt gesteld dat een wet strijdig is met de Human Rights Act, dan moet de rechter deze wet interpreteren alsof deze wel in lijn is
- Section 4: als deze wet door interpretatie ook niet in lijn kan zijn, dan kan de rechter een ‘declaration of incompatibility’ daarover geven
- Section 5: regering moet daarvan in kennis gesteld worden en mag zich daarmee gaan bemoeien, de rechter kan dan bij zijn verklaring blijven of niet.
- Als de verklaring blijft staan, dan kan de minister een ministeriële regeling aannemen om de wet te veranderen
- De rechter kan dus nooit een wet buiten toepassing laten of vernietigen (Section 6), hij kan hoogstens de declaration of incompatibility uitspreken, want Sovereignty of Parliament
Constitutionele toetsing Verenigde Staten
De VS kennen geen speciaal constitutioneel hof, de US Supreme Court is de hoogste rechter en is in die zin de hoogste rechter die aan de constitutie toetst. De samenstelling van de Supreme Court bestaat niet uit kamers, zij spreekt altijd met dezelfde negen rechters. De president doet een voordracht voor een benoeming, waarmee de Senaat met gewone meerderheid moet instemmen. De benoemingen zijn dus heel sterk politiek. Bij de Hearrings gaan republikeinen in de senaat de voorgedragen rechters dan ook ondervragen over hoe conservatief ze zijn.
Omdat het altijd dezelfde negen rechters zijn, mogen rechters dissenting en concurring opinions toegelaten
_ In de wetgeving zie je de mogelijkheid tot constitutionele toetsing niet terug, dit volgt uit het arrest Marbury vs. Madison: het is vanzelfsprekend dat de rechter een lagere regel toetst aan een hogere regel. Dit blijkt ook uit o.a. de eed_
