Neonatale icterus

Question 1

Wat is icterus neonatorum?

Answer 1

geelzucht van de neonaat

Question 2

Wat zijn symptomen van icterus neonatorum?

Answer 2

gele verkleuring van de huid en de conjunctivae

Question 3

Wat is de oorzaak van icterus neonatorum?

Answer 3

een te hoog bilirubinegehalte in het bloed en opslag in de huid

Question 4

Hoe ontstaat bilirubine in het bloed?

Answer 4

Erythrocyten afbraak –> hemoglobine –> hem –> bilirubine

Question 5

Als haem wordt afgebroken ontstaat er eerst conjugeerd/ongeconjugeerd bilirubine

Answer 5

ongeconjugeerd bilirubine

Question 6

Wat gebeurd er met geconjugeerd bilirubine?

Answer 6

Uitscheiding met het gal in de darm

Question 7

In de lever bindt ongeconjugeerd bilirubine aan glucuronide en wordt het gevormd tot geconjugeerd bilirubine. Is geconjugeerd bilirubine vet- of wateroplosbaar?

Answer 7

wateroplosbaar

Question 8

hoe noemen we het proces waar ongeconjugeerd bilirubine in de darmen wordt opgenomen en wordt getransporteerd naar de lever?

Answer 8

enterohepatische kringloop

Question 9

Icterus is zichtbaar bij bilirubine > ong 125 mmol/L, afhankelijk van ….

Answer 9

daglicht en bij lichte huidskleur

Question 10

Hoe verspreidt icterus zich

Answer 10

van het hoofd naar de tenen (via romp en extremiteiten)

Question 11

Wanneer spreekt men van fysiologische icterus?

Answer 11

tussen 2e en 7e levensdag, bilirubine meestal niet >210 mmol/L

Question 12

Wat zijn fysiologische oorzaken van icterus?

Answer 12

• verhoogde afbraak rode bloedcellen door kortere levensduur van foetaal hemoglobine
• werking enzym in de lever is nog beperkt
• toegenomen enterohepatische kringloop door nog langzame passage door de darmen

bij alle pasgeborenen bestaat een hyperbilirubinemie, bij 25-60% is de icterus zichtbaar

Question 13

Wanneer spreekt men van pathologische icterus?

Answer 13

Zichtbare icterus <24 uur of >7d na geboorte. Kenmerken:
1. snel oplopen bilirubineconcentratie
2. bilirubineconcentratie langer dan normaal verhoogd (= icterus prolongatus)

Question 14

Wat zijn (globaal) de pathologische oorzaken van icterus?

Answer 14

1. verhoogd aanbod van bilirubine
2. verminderde werking in de lever
3. gestoorde afvloei via galwegen

Question 15

Wat zijn drie oorzaken van verhoogd aanbod van bilirubine (geen diagnosen, processen!)

Answer 15

a) verhoogde bloedafbraak (hemolyse)
b) extravasculair bloed
c) toegenomen enterohepatische kringloop

Question 16

Wat zijn mogelijk oorzaken van verhoogde bloedafbraak (hemolyse) waardoor verhoogd aanbod bilirubine -> pathologische icterus?

Answer 16

a) bloedgroepantagnoisme
b) rhesus-antagonisme
c) ABO-antagonisme
d) irregulier antistoffen
e) polycythemie
f) sferocytose/elliptocytose
g) glucose-6-fosfaat dehydrogenase
h) pyruvaatkinase defect
i) hemoglobinopathieen: thalassemie alfa/beta

Question 17

Wat zijn mogelijke oorzaken van extravasculair bloed waardoor verhoogd aanbod bilirubine –> icterus?

Answer 17

een bloeding in het hoofd na vaccuumextractie, hematomen, cefalophematoma

Question 18

Wat zijn mogelijke oorzaken van een toegenomen enterohepatische kringloop -> verhoogd aanbod bilirubine -> icterus?

Answer 18

voedingsproblemen/darmafsluiting

Question 19

Het klinisch beloop van ABO-antagonisme/rhesus-antagonisme is erger dan de ander

Answer 19

rhesus = erger als ABO

Question 20

Bij welke bloedgroep van het kind is er een risico op ABO-antagonisme indien de moeder bloedgroep O heeft?

Answer 20

bloedgroep A, B en AB

Question 21

Welke bloedgroep is de universele donor?

Answer 21

O, rhesus-

Question 22

Welke bloedgroep is de universele ontvanger?

Answer 22

AB rhesus +

Question 23

Wat zijn (globaal/fysiologisch dus GEEN diagnosen) oorzaken van een verminderde werking in de lever?

Answer 23

a) verminderd transport tot in hepatocyt
b) verminderde conjugatie (glucoronyl transferase)
c) verminderde hepatocellulaire afvoer
d) verhoogde enterohepatische kringloop

Question 24

Wat zijn oorzaken van verminderd transport tot in de hepatocyt –> verminderde werking lever –> icterus?

Answer 24

a) medicatie
b) sepsis met hoge aantal bacterien
c) cachexie

Question 25

Wat zijn oorzaken van verminderde conjugatie (glucoronyl transferase) --> verminderde werking in de lever --> icterus?

Answer 25

i. verminderde activiteit: syndroom van Gilbert (automaal recessief) ii. verminderde hoeveelheid: syndroom van Crigler Najjar (autosomaal recessief) iii. onvoldoende functie: medicatie bv chlooramphenicol door verstoring aanmaak bloedcellen

Question 26

Wat is een oorzaak van verminderde hepatocellulaire afvoer --> verminderde werking lever --> icterus?

Answer 26

syndroom van Dubin Johnson (aut. rec.)

Question 27

Wat zijn oorzaken van verhoogde enterohepatische kringloop (lever kan het aanbod aan het begin moeilijk aan) --> verminderde werking lever --> icterus?

Answer 27

a) borstvoeding b) obstructie van de darmen

Question 28

De laatste oorzaak van icterus is gestoorde afvloei van de galwegen. Wat zijn hier oorzaken van?

Answer 28

a. Galgangatrese (afgesloten galwegen) i. Gedeeltelijke/volledige afsluiting van de galwegen, in of buiten de lever. De oorzaak is onbekend. Er ontstaat icterus >1w na geboorte. Geconjugeerde hyperbilirubinemie (indicatie echo) ii. Vroege diagnostiek belangrijk: vroege operatie beter resultaat, vaak later operatie nodig b. Cyste in galwegen c. Cystische fibrose

Question 29

Welke klinische verschijnselen komen ook altijd bij een gestoorde afvloed via de galwegen?

Answer 29

ontkleurde ontlasting (stopverf) en donkere urine

Question 30

Bij welke (risico)factoren komt vaker een verminderde werking van de lever voor?

Answer 30

- Prematuriteit: verlaagd enzymsysteem lever - Asfyxie: verlaagde enzymsysteem lever, wd verhoogd aanbod - Infectie: verlaagd enzymsysteem lever, verhoogd aanbod - Medicatie: enzymysteem lever - Stofwisselingsziekten

Question 31

Wat zijn oorzaken van icterus prolongatie?

Answer 31

1. indirecte hyperbilirubinemie ('ongeconjugeerd'): i.c.m. borstvoeding --> fysiologisch proces 2. versterkte hemolyse 3. structuur-/enzymafwijkingen in erytrocyten 4. immuungemedieerd 4. direct hyperbilirubinemie ('geconjugeerd'): neonatale cholestasesyndromen

Question 32

Hoe zorgt moedermelk voor ongeconjugeerd hyperbilirubinemieen hoe lang houdt het aan?

Answer 32

a. Verlengde fysiologische icterus (>2w), kan enkele weken duren, bij 10-30% van de baby’s met borstvoeding. Veroorzaakt door stoffen in moedermelk (glucuronidase in moedermelk leidt tot het splitsen van geconjugeerd bilirubine in ongeconjugeerd bilirubine waardoor de enterohepatische kringloop toeneemt)

Question 33

Wat zijn voorbeelden van directe hyperbilirubinemie?

Answer 33

a. Structurele afwijkingen b. Galgangatresie c. Choledochuscyste d. Galganghypoplasie e. Infectie: cytomegalofivus, enteroviridae, parvovirus B19, bacterieel f. Metabool g. Alfa1-antitrypsinedeficientie h. Cystische fibrose i. Tyrosinemie, type 1 j. Galactosemie (o.a. galactose-1-uridyltransferase) k. Progressieve familiaire intrahepatische cholestase, type 1-3 l. Endocrinologisch waaronder hypothyroidie m. Idiopathische neonatale hepatitis

Question 34

Ongeconjugeerd bilirubine is direct/indirect bilirubine

Answer 34

indirect

Question 35

ongeconjugeerd ofwel indirect bilirubine is vrij/gebonden waardoor het vet/wateroplosbaar is

Answer 35

ongeconjugeerd = vrij = vetoplosbaar

Question 36

geconjugeerd, ofwel direct bilirubine is vrij/gebonden waardoor het vet/wateroplosbaar is

Answer 36

geconjugeerd = gebonden = wateroplosbaar

Question 37

welk type bilirubine is potentieel gevaarlijk voor hersenweefsel?

Answer 37

ongeconjugeerd bilirubine

Question 37

Welke diagnostiek zet je in bij pathologisch hyperbilirubine?

Answer 37

- Hb, ht - Infectielab - Geconjugeerd bilirubine - Bloedgroep, rhesus, directe Coombs - Urine reductive - Z.n. beeldvorming

Question 38

Wat meet je als eerste bij aanvullend onderzoek, geconjugeerd of ongeconjugeerd bilirubine?

Answer 38

ongeconjugeerd want deze is mogelijk schadelijk voor de hersenen

Question 39

Wat is encephalopathie?

Answer 39

kernicterus

Question 40

Wat zijn risicofactoren voor kernicterus?

Answer 40

o.a. asfyxie, infectie, prematuriteit

Question 41

Wat zijn symptomen van kernicterus?

Answer 41

- Volledig geel - Slecht drinken, sufheid - Ernstig neurologische afwijkingen: opisthotonus, sun-set, maaiende bewegingen extremiteiten

Question 42

Er is een verhoogd risico op overlijden en ernstig blijvende hersenschade bij kernicterus, welke complicaties zijn dit?

Answer 42

spasticiteit, retardatie, doofheid, athetose

Question 43

Het doel van het behandelen van hyperbilirubinemie is het voorkomen van kernicterus. Wat zijn mogelijke behandelmethoden?

Answer 43

- Fototherapie: lamp en bili blanket, het blauwe UV-licht (458nm) zet ongeconjugeerd bilirubine om in wateroplosbare vorm  uitscheiding gal en urine - Extra vocht om de bilirubineconcentratie te ‘verlagen’ - Eventueel wisseltransfusie

Question 44

Wat zijn bijwerkingen van fototherapie?

Answer 44

- Irritatie - Huiduitslag - Voedingsproblemen, dunnere ontslasting - Wisselende temperatuur

Question 45

Wat zijn indicaties voor wisseltransfusie?

Answer 45

- Gevaarlijk hoog bilirubine - Falen fototherapie - Rhesusantagonisme - Bloed van het kind wordt deels vervangen door donorbloed

Question 46

Wat zijn risicofactoren voor hyperbilirubinemie?

Answer 46

- bloedgroepantagonisme (Rhesus, ABO en andere) - G6PD deficientie - asfyxie: APGAR score <5 na 5 min of navelstreng pH <7.0 - lethargie: sufheid, slecht drinken - temperatuurinstabiliteit: koorts >38.5, ondertemp <36.0 - klinische verdenking op sepsis - serum albumine <30g/l