Introductie in de fertiliteit Flashcards
Wat is de definitie van subfertiliteit?
Na meer dan 12 maanden uitblijven van een zwangerschap bij onbeschermde, op conceptie gerichte coïtus, waarbij de vrouw een regelmatige cyclus heeft
Welk deel van de cyclus neemt toe bij een lange menstruatie cyclus?
Folliculaire deel (dus om ovulatie te berekenen moet je 2w voor begin van verwachte menstruatie rekenen (ipv 2w vanaf eerste dag menstruatie)
Stelling: temperatuur werkt prospectief heel goed, maar retrospectief niet
Fout, Temperatuur werkt retrospectief goed maar niet prospectief
Wat is de beste dag om seks te hebben voor kans op bevruchting?
De dag voor de ovulatie (eicel leeft maar 1-2 dagen)
Welk advies geef je bij blanco VG, geen risicofactoren en regelmatige cyclus?
- Geruststellen
- Leefstijl adviezen (roken, drinken, foliumzuur, vit-D, bewegen)
- Advies rondom timing, coitus frequentiemaar wat moet je adviseren?
Welke vragen stel je aan de vrouw bij een kinderwens en na 18mnd nog niet gelukt?
- Duur kinderwens
- Eerdere zwangerschappen
- Eerdere fertiliteits behandeling
- Puberteitsontwikkeling
- Menstruele cyclus
- Dysmenorroe
- Endocrinologische klachten: opvliegers, overbeharing, haaruitval, galactorroe
- SOA (chlamydia), appendicitis
- coitus: frequentie, timing
- Seksuele problematiek
- Medicatie
- Voorgeschiendenis: oa operaties (buikoperaties!)
- Familie anamnese
- Leefstijl/intoxicaties: alcohol, drugs, roken, overgewicht, stress, sporten, dieet.
Welke vragen stel je aan de anamnese bij vermoeden infertiliteit?
- Medische vg
- Operaties (scrotum/lies/pelvis), infectie: SOA, bof, TBC, orchitis, prostatitis, epididymitis
- Urologische pathologie en behandelingen
- Trauma
- Torsio testis
- Cryptorchisme
- Leefstijlfactoren
- Intensief sporten
- Drugs/roken/alcohol/eiwitshakes/anabolen
- medicatie
- Endocrinologie
- Reuk- en visusstoornissen
- Puberteitsontwikkeling
- Gynaecomastie
- DM
Waardoor daalt de fertiliteit met de leeftijd?
t.g.v. hoeveelheid en kwaliteit van oocysten die afnemen
Naast de leeftijd van de vrouw kan de leeftijd van de man ook de fertiliteit beïnvloeden, hoe?
- Daling oestrogenen
- Verlaagde coitus frequentie
- Afname in semenkwaliteit
Welke diagnosen vallen onder de tuba pathologie?
- Salpingitis/adnexitis/pelvic inflammatory disease SOA chlamydia, gonorroe, iatrogeen, andere infectie
- Circa 15% van de vrouwen infertiel na chlamydia infectie
- Endometriose
- ↑ buitenbaarmoederlijke zwangerschap
Hoe heeft roken invloed op infertiliteit?
- ↓ ovariële reserve (irreversible)
- ↓ kans op zwangerschap
- Meer miskramen, vaker intra-uteriene groeiachterstand
- ↓ spermakwaliteit (reversible)
- Zwangerschapskans van rokers bij IVF slechts 60% van die van niet-rokers
Hoe heeft alcohol invloed op infertiliteit?
- Licht tot matig alcholgebruik ↓ kans op zwangerschap bij vrouw
- Overmatig alcoholgebruik man ↓ vruchtbaarheid
Hoe heeft drugs invloed op fertiliteit?
- Vele middelen verlagen kans op zwagnerschap
- Effect afhankelijk van aard van de drugs
- Marihuana: ↓semenkwaliteit met name motiliteit
- Heroine: hypogonadotrope hypogonadisme
Hoe heeft overgewicht invloed op de fertiliteit?
- Hormonale verandering cyclusstoornissen
- 4% ↓ per kg/m2↑ above BMI 29
- Zwangerschapscomplicaties:
hypertensive, diabetes, kunstverlossingen
Hoe heeft ondergewicht invloed op de fertiliteit?
- Anorexia/strikte dieten/overmatig sporten
remming GnrH productie
hypogonadotrope amenorroe
Wat is infertiliteit?
0% kans op natuurlijke conceptie
Waar kan infertiliteit door worden veroorzaakt?
- Azoospermia / Sterk verminderde semenkwaliteit
- Anovulatie
- Dubbelzijdige tubapathologie
Waarom wordt een OFO (oriënterend fertiliteitsonderzoek) gedaan?
om te kijken of er direct behandeling moet worden gestart of dat de prognose berekend moet worden.
Welke testen kunnen er worden ingezet voor tuba pathologie?
- Chlamydia antistof titer (CAT)
- Hysterosalphingogram (met contrastvloeistof)
- Diagnostic laparoscopie met tubatesten
- Inspectie van de buik: adhesies en endometriose
- Tuba testen mbv methyleen blauw
Welke anamnese neem je af bij de man met vermoeden subfertiliteit?
Medische voorgeschiedenis
* Operaties (scrotum/lies/pelvis)
* Infectie: SOA, bof, TBC, orchitis, prostatitis, epididymitis
* Urologische pathologie en behandelingen
* Trauma
* Torsio testis
* Cryptorchisme
Leefstijlfactoren
* Intensief sporten
* Drugs/roken/alcohol/eiwit shakes/anabolen
* Medicatie
Endocrinologie
* Reuk- en visusstoornissen
* Puberteitsontwikkeling
* Gynaecomastie
* Diabetes Mellitus
Chronische ziekte
* bijv nierinsufficientie
Familie anamnese
* Congenitale afwijkingen
* Testistumoren
Beroep
* Beroepsmatige blootstelling chemicaliën of straling
Seksuele respons cyclus
* Verminder seksueel verlangen
* Erectie-, orgasme stoornissen
* Ejaculatie stoornissen
Algemene en tractus anamnese
Wat zijn voorbeelden van semen parameters?
Semen volume, totale sperma hoeveelheid, sperma concentratie, totale mobiliteit, progressieve mobiliteit, vitaliteit, sperma morfologie
Wat is normospermie?
Normale spermakwaliteit en kwantiteit
Wat is oligospermia?
Lage concentratie sperma
Wat is astenospermia?
Slechte motiliteit
Wat is teratospermia?
Afwijkende morfologie
Hoe heet de combinatie van afwijkende spelen parameters?
OligoAstenoTeratoSpermie OATS
(TER ILLUSTRATIE) wat zijn oorzaken van mannelijke subfertiliteit?
Testiculaire insufficiëntie
* Congentiaal
* Testiculaire dysgenesie (niet scrotale testis)
* Verworven
* Torsio testis
* Cytotoxisch (chemotherapie)
* Radiotherapie
Genetische afwijkingen
* * Klinefelter, Y deleties, CFTR mutatie
Endocrine stoornissen (hypo-hypo)
* Primair: Kallmann (47,XXY), idiopatisch * Secundair: hypofysaire aandoening
(adenoom/infectie * Anabole steroïden * Morbide obesitas
Obstructie van de tractus genitalis
* Congentiale afwezigheid vasa deferentia (CBAVD)
* Midline prostaatcyste
* Epididymis obstructie
* Na chirurgie van lies/scrotum
Diverse factoren
* Sperma- antilichamen
* Geneesmiddelen
* Stress
* Chronische ziekten
* Varicocèle
* Seksuele problematiek
Welk aanvullend onderzoek kan er worden ingezet bij de man?
Hormonaal onderzoek
* FSH/LH/Testosteron
* Prolactine
Scrotale echografie
Genetisch onderzoek
* Karyogram: numeriek afwijkingen (47,XXY / translocaties) * Y deleties: AZF-a/b deleties
* CF mutaties: CBAVD geassocieerd met mutatie CFTR-gen
- Lichaamsbouw / beharingspatroon / vetverdeling / gynaecomastie
- Lengte / gewicht / BMI / spanwijdte
- Andrologisch onderzoek
- Afwijkingen van de penis
- Testis: volume/consistentie/ligging/palpabele afwijkingen
- Epididymis: zwelling, defecten, induratie, cystes
- Verloop ductus deferens
- Scrotale zwelling (hydrocèle, spermatocèle, varicocèle)
- Littekens
Diagnose subfertiliteit kan worden ingedeeld op obstructief en niet-obstructief. Welke diagnosen vallen onder obstructief?
Aangeboren
* CBAVD, congenitale prostaatcyste
Verworven
* vasectomie, epididymitis, status na scrotale/inguinale chirurgie/infecties
Wat verwacht je aan te treffen bij FSH/LH/testosteron onderzoek bij obstructief onderzoek?
Normogonadotroop
Welke diagnosen vallen onder niet-obstructief subfertiliteit van de man?
Normogonadotroop
* Deletie AZF regio Y chromosoom
Hypergonadotrope hypogonadisme = ↑ FSH/LH en soms ↓Testosteron Aangeboren
* Klinefelter, niet scrotale testis, testiculaire dysgenesie
Verworven
* Orchitis, toriso testis, castratie, cystostatica, bestraling testistumor
Hypogonadotrope hypogonadisme = ↓FSH/LH en ↓Testosteron Aangeboren
* Kallman, idiopatische hypogonadotrope hypogonadisme
Verworven
* Hypofysetumor, anobole steroiden morbide obesitas, granulomateuze ziekte, hemochromatosis
Wat is de epidemiologie van oorzaken van subfertiliteit bij de man en vrouw (TER ILLUSTRATIE)?
Vrouw
* Cyclusstoornis (WHO 1/2/3)
* ±25% van alle vrouwen met infertiliteit
* Afwijking uterus/tuba
* ± 14% stoornis aan tubae
Mannelijke subfertiliteit
± 35% matig tot milde mannelijke factor
± 5% ernstige mannelijke factor
IVF populatie circa ± 50%
Onverklaarde subfertiliteit
* 15-25% van alle paren
Combinatie bijv coitus problematiek
Bij de idiopathische/onverklaarde subfertiliteit kan een prognose worden berekend. Wat is het beleid < en >30%?
- Prognose <30% Intra uterine inseminatie
- Prognosis ≥ 30%expectant management
Welke behandelingen zijn er voor sub/infertiliteit?
- Natuurlijke conceptie/expecatief beleid
- Chirurgisch
- Ovulation inductie
- Intra Uterine Inseminatie (IUI)
- In vitrofertilisatie (IVF)
- Intracytplasatische sperma (ICSI)
- TESE-ICSI
Wat is IUI (intra-uteriene inseminatie)?
In de baarmoeder brengen van voorbewerkte zaadcellen van de partner.
Wat zijn de indicaties voor IUI?
- Enkelzijdige tubafactor
- Milde mannelijke factor (verminderde zaadkwaliteit)
- Milde endometriose graad I en II
- Onverklaarde onvruchtbaarheid
Wat is de kans op bevruchting bij IUI?
Kans per cyclus is 10%, ongeveer 45% van de paren wordt zwanger met behandeling na 6x
Wat is IVF (in vitro fertilisatie)?
Zaadcellen en eicellen bij elkaar brengen: bevruchting in een petrischaaltje onder de microsoop
Wat zijn de indicaties voor IVF?
- Dubbelzijdige tubafactor
- Sterk verminderde hoeveelheid zaadcellen
- Ernstige endometriose
- Onbegrepen onvruchtbaarheid (na 6x IUI)
Waarom wordt een GnRH agonist gegeven bij IVF?
om eigen cyclus te onderdrukken zodat er niet 2 eicellen ontstaan
Wat is de kans op slagen bij IVF?
Kans per cyclus IVF is 20-25% (wederom afhankelijk van leeftijd).
Wat zijn IVF/ICSI bijwerkingen/complicaties?
- Bijwerkingen hormoon stimulatie:
hoofdpijn, slaperigheid, prikkelbaarheid - Complicatie hormoon stimulatie:
ovarieel hyperstimulatie syndroom (OHSS)
OHSS kenmerken : ascites, dyspnoe, buikpijn, en algehele malaise - Complicatie eicelpunctie:
infectie, bloeding - Embryo transfer: meerling (<5%)
Wat zijn de latere effecten van IVF/ICSI?
NaIVF/ICS Iiets lager geboortegewicht (100g)
* Gewichts verschillen neonaat obv type kweekmedium
* Meer zwangerschapshypertensie (na cryo embryo in hormonaal ondersteunde cyclus versus geen ondersteuning)
* Cave: onbekende lange termijn effecten
Wat is de ICSI (Intra Cytoplasmatische Sperma Injectie) procedure?
1 zaadcel in eicel geinjecteerd in het IVF lab
Wat zijn indicaties voor ICSI?
- Zeer lage hoeveelheid zaadcellen (onvoldoende voor IVF)
- Geen bevruchting bij IVF (fertilisatiefalen)
