Mat á Taugakerfi Flashcards
Innihald höfuðkúpunnar
- Heilinn er u.þ.b 1400g eða 2% líkamsþyngdar
- 1200ml heilavefur
- 10 milljarðar taugafrumna
- 140-150 ml. mænuvökvi
- 40-50 ml blóðs
Hver er þrýstingur mænuvökva?
Hvað gerist við þrýstinginn við áreynslu?
Hvað getur gerst ef hækkaður þrýstingur er lengi?
- Hann er á bilinu 6,5 - 19,5 cm H2O eða 5-15 mmHg
- þrýstingur getur hækkað tímabundið við áreynslu-jafnar sig flótt
- Lengri tíma hækkun á þrýstingi getur skaðað heilann
Hækkun á innankúpuþrýstingi (ICP) - hvað veldur?
- Aukin fyrirferð vefja t.d við heilaæxli, heilabjúgs og blæðingu (í og við heila)
- Aukið magn blóðs
- Aukið CSF - of mikil framleiðsla, minnkað frásog eða truflun á flæði
Hvert er eitt fyrsta og áreiðanlegast teikn um aukinn ICP?
Skert meðvitund
- innankúpuþrýstingur er háður rúmmáli af innihaldi höfuðkúpunnar þ.e.a.s blóð, mænuvökvi og heilavef
Monroe - Kellie kenningin
- þar sem rúmmál höfuðkúpunnar er stöðugt verður að leiðrétta aukningu á rúmmáli með því að minnka rúmmál annars efnisþáttar til þess að viðhalda jafnvægi á ICP.
- Hægt er að halda ásættanlegum ICP með litlum breytingum
- Stærri / skyndilegar breytingar í rúmmáli geta leitt til þess að aðlögunarleiðir klárist. Þegar það gerist verður veruleg aukning á ICP sem, ef ómeðhöndlað, getur leitt til herniation.
Herniation - Aukinn ICP - einkenni
- sjáöldur hætta að svara ljósi og víkka út þegar starfsemi heila versnar.
- Vöntun ljóssvara beggja vegna bendir til skemmdar í heilastofni
- þegar ljóssvar vantar öðru megin getur það verið vegna truflana í sjóntaug eða CN III
Stóri heili
- Skiptist í hægra og vinstra heilahvel
- Stærsti (87%) og efsti hluti heilans
Hvað gerist í hægra heilahveli ? en vinstra?
Hægra: sköpunargáfa
Vinstra: rökleg hugsun
Hvað er gaumstol?
Gaumstol vísar til erfiðleika eða vanmáttar heilaskaðaðra sjúklinga til þess að bregðast við, átta sig á eða gera sér grein fyrir áreitum frá gagnstæðri hlið við heilaskemmd.
Hverju tekur litli heili (cerebellum) þátt í að stjórna?
- Jafnvægi
- Samhæfingu hreyfinga líkamans
- Vöðvaspennu í líkama
Hverju stjórnar heilastofninn?
- Öndun
- Blóðrás
- Ógleði og uppköstum
- Svefni
Heilataug 1 - Olfactorios
Lyktartaug
- láta sjúkl. loka augum: nota efni eins og kaffi, piparmyntu, tannkrem, vanillu.
- Framkvæma ef frontal höfuðverkur er til staðar eða krampi (gæti verið vegna olfactory meningioma)
Heilataug 2 - Opticus
Sjónsvið
- Sjónsvið; hvenær sem sést hreyfing innan sjónsviðs
- Snellen kort
Heilataugar 3 (Oculomotorius), 4 (trochlearis) og 6 (abducens)
LJóssvörun
- PERRLA
- Ef ljósop ekki jafn stór - anisocoria - mun á >1 mm
Nystagmus: heilastofn, litli heili, vestibular kerfið, fenytoin - Ptosis - horfa upp í 1-2 mín
- Diplopia
- Samvinna augna við hreyfingu
Heilataug 5 - Trigeminus
Tyggvöðvar
- Bíta saman og þreifa temporal / masseter vöðva
- Reyna að ýta höku niður (á ekki að vera hægt)
- Corneal reflex hjá sjúklingum með skerta meðvitund)
Heilataug 7 - Facials
Andlitshreyfingar
- Klemma augnlok saman
- Nasavængjablakt
- Flauta, sýna tennur, brosa breitt
- Hrukka ennið
Heilataug 8 - Acusticus
Heyrn
- Webber próf: heyra jafnan titring niður
- Rinne: loft og beinleiðni
Heilataug 9 (glossopharyngeus) og 10 (vagus)
Flögutaug
- Stingum eh í kok sjúklings, á að kúgast. Röddin metin (hæsi, sterk, breytt o.s.frv)
Heilataug 11 - Accesorius
Aukataug
- Stjórnar höfuðhreyfingum
- lyfta öxlum
- skoða vöðva m.t.t mism. stærð og lögun
- veikleiki þegar sj. hreyfir höfuð á móti mótstöðu (kinnin)
Heilataug 12 - Hyppoglossus
Tunguhreyfingar
- Láta sjúkl reka út úr sér tunguna
- Ef hún hliðrast: þá er truflun þeim megin sem hún fer